Ένα σύντομο ιστορικό της
Σε δημοσίευμα της 19ης Δεκεμβρίου του 2018, είχαμε παρουσιάσει μια μονογραφία για τον μεγάλο Θασίτη Αγιογράφο της πόλης μας ,τον Μιχαήλ Ευαγγελίδη. Γεννήθηκε στο Μεγάλο Καζαβήτι ( σημερινό Πρίνο ) της Θάσου, το 1847. Έρχεται, παντρεύεται και δραστηριοποιείται καλλιτεχνικά στην πόλη μας κατά την περίοδο 1880-1911, κρατώντας πάντα επαφή και συνεργασία με το Άγιον Όρος. Υπήρξε μια μεγάλη μορφή της αγιογραφίας, με πολύ πλούσιο παραγωγικό έργο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη γειτονική Βουλγαρία.
Σε πρόσφατη επίσκεψή μας ( 17-7-2022 ) στο Ζλάτογκραντ της Βουλγαρίας, επισκεφθήκαμε την παλιά τους πόλη, αλλά και τα διάφορα μουσεία της πόλης. Μας είλκυσε το ενδιαφέρον ο παλιός θαυμάσιος ναός, από πέτρα γρανίτη, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, με το επιβλητικό καμπαναριό του, κτίσεως του 1871. Εισήλθαμε στον ναό προς προσκύνηση και φωτογράφιση αυτού. Αριστερά του ναού, απέναντι από τον Επισκοπικό Θρόνο, έστεκε η επιβλητική μεγάλη εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου. Κατά την προσκύνησή μας, προς μεγάλη μας έκπληξη, διαπιστώσαμε στα αριστερά της εικόνας, την υπογραφή του Αγιογράφου, στα Ελληνικά: “ΕΡΓΟΝ Μ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΟΥ. ΘΑΣΙΟΥ.1904. ΕΝ ΞΑΝΘΗ”. Η έκπληξή μας ήταν μεγάλη, τόσο για την σπανιότητα της εικόνας του εν λόγω καλλιτέχνη, αλλά και για την απτή πληροφορία, ότι αυτή φιλοτεχνήθηκε στην Ξάνθη!
Πολλά έργα του Μιχαήλ Ευαγγελίδη έχουν εντοπιστεί και καταγραφεί κυρίως στην Νότια Βουλγαρία, στην περιοχή του Σμόλιαν. Αυτό αποδεικνύει τουλάχιστον, ότι η ύπαρξή τους εκεί δεν αποτελεί προϊόν κλοπής των διαφόρων Βουλγαρικών Κατοχών της πόλης της Ξάνθης, καθώς η εικονογράφησή τους, αλλά και οι αφιερωματικές επιγραφές, είναι στο Κυριλλικό αλφάβητο, στην Βουλγαρική γλώσσα.
Το τελευταίο έργο του Μ. Ευαγγελίδη, καταγράφεται το 1911. Έκτοτε, δεν παρουσιάζει καμία καλλιτεχνική δραστηριότητα. Εικάζεται ότι πέθανε στην Ξάνθη μαζί με την γυναίκα του Φεβρωνία, μεταξύ του 1913-1916, κατά την δεύτερη Βουλγαρική Κατοχή της πόλης (1913-1919), ασθενώντας από χολέρα.
Η πόλη του Ζλάτογκραντ απέχει από την Ξάνθη 56 χλμ. και είναι πλέον αγαπημένος τουριστικός προορισμός των Ξανθιωτών, κάτι που διαπιστώσαμε και “ιδίοις όμμασι”. Πηγαίνοντας λοιπόν οι Ξανθιώτες εκεί, θα έχουν έναν ακόμη επιπλέον λόγο επίσκεψης, να προσκυνήσουν μια εικόνα οικεία, μια εικόνα από την Ξάνθη! Την Παναγία Θεοτόκο, την Γοργοϋπήκοο ή την Παναγία την “Ξανθιώτισσα”, όπως την αποκαλώ πλέον εγώ.
Ιδιαίτερα, ενόψει της γιορτής της Παναγίας μας τον Δεκαπενταύγουστο, ο ναός του Αγίου Γεωργίου του Ζλάτογκραντ, μπορεί να αποτελέσει έναν θαυμάσιο θρησκευτικό τουριστικό προορισμό.
Κώστας Μαυρομάτης: Συλλέκτης – Ερευνητής
Γιώργος Φ. Μπατζακίδης: Ιστορικός – Ερευνητής
Ιωάννα Β. Καλού: Φιλόλογος ( Επιμέλεια κειμένων )
Πηγές:
- “Ο ζωγράφος Μιχαήλ Ευαγγελίδης – Θάσος – Άγιον Όρος – Ξάνθη “. 2012, ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡ. ΤΣΙΓΑΡΑ – ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΞΑΝΘΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΕΩΡΙΟΥ.
- Άρθρο εφημερίδος “ΕΜΠΡΟΣ”, 19-12-2018. “Μ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ – ΕΝΑΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ”.
