Στο παρά πέντε πριν την κατάρρευση το ιστορικό κτήριο – Αναζητείται πρόγραμμα χρηματοδότησης για την αναπαλαίωσή του-Δεν εντάχθηκε στο πολιτιστικό master plan της Ξάνθης – «Ευέλικτο και μη δεσμευτικό το πλαίσιο του master plan», υποστηρίζει ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων
Σε εξέλιξη βρίσκονται εργασίες στο ιστορικό κτιριακό συγκρότημα Γκαίρυ. Οι εργασίες είναι σωστικού χαρακτήρα καθώς το κτήριο ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Η αναπαλαίωση πρόκειται να γίνει σε δεύτερο χρόνο αφού βρεθεί πρόγραμμα χρηματοδότησης.
Εργασίες σωστικού χαρακτήρα στο Γκαίρυ που ήταν στα πρόθυρα κατάρρευσης
Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη Υποδομών και Καλών Πρακτικών Ιρφάν Χατζηγκενέ οι τεχνικές υπηρεσίες της ΠΕ Ξάνθης έχουν αναλάβει το έργο και επικεντρώνονται σε εργασίες αλλαγής σκεπής, οποία είχε σημάδια κατάρρευσης σε κάποια σημεία και είχε καταστεί επικίνδυνη, καθώς επίσης και εργασίες στατικής ενίσχυσης σ’ ολο το κτηριακό συγκρότημα.
Αναζητείται πρόγραμμα χρηματοδότησης
Όπως ανέφερε ο κ. Χατζηγεκενέ η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατά την επίσκεψή της στην Ξάνθη τον Αύγουστο το 2023 είχε επισκεφτεί το χώρο και είχε εκφράσει την βούλησή της να γίνει αναπαλαίωση όλου του κτηριακού συγκροτήματος που περιλαμβάνει και την καπναποθήκη καθώς είναι ένα κτήριο βιομηχανικής κληρονομιάς που συνδέεται άμεσα με την ιστορική φυσιογνωμία της Ξάνθης, όπως διαμορφώθηκε στην περίοδο της ακμής της όταν ήταν η πρωτεύουσα του καπνού.
Στο πλαίσιο αυτό γίνονται ενέργειες από την περιφέρεια – όπως μας είπε ο κ. Χατζηγκενέ – για να ενταχθεί σε πρόγραμμα χρηματοδότησης η αναπαλαίωσή του και στην συνέχεια θα οριστεί η χρήση του. Οι εργασίες αναμένεται να ολοκληρωθούν σε στάδια, με αυστηρή τήρηση των μέτρων ασφαλείας, ώστε να εξασφαλιστεί η προστασία των εργαζομένων και των κατοίκων της περιοχής, γι’ αυτό και δεν επιτρέπεται η χρήση του χώρου ως πάρκινγκ.
Δεν εντάχθηκε στο master plan
Παρά ταύτα το κτήριο αυτό δεν εντάχθηκε στο πλαίσιο των προτάσεων για έργα του πολιτιστικού master plan που ανακοινώθηκε πρόσφατα. Αντ’ αυτού εντάχθηκε η επανάχρηση του κτίσματος «Κονάκι Μουζαφέρ Μπέη» σε χώρο πολιτισμού για τα παιδιά
Η Προώθηση των εργασιών οργάνωσης του Μουσείου Καπνού Ξάνθης και η αποκατάσταση και επαναλειτουργία της Βιομηχανικής Οικοκυρικής Σχολής της Ξάνθης
χωρίς ωστόσο να δίνονται διευκρινήσεις αναφορικά με τον φορέα που θα αναλάβει την υλοποίηση των έργων.
«Ευέλικτο και μη δεσμευτικό το πλαίσιο του master plan», υποστηρίζει ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων
Ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων Θεόδωρος Πριγγόπουλος διευκρίνισε πως το master plan είναι ένα γενικό πλαίσιο που δεν είναι δεσμευτικό. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σχεδιάγραμμα προτάσεων που μπορούν υπο κάποιες προϋποθέσεις να υλοποιηθούν. Μπορούν σ’ αυτό να προστεθούν ή να αφαιρεθούν κάποιες προτάσεις. Έχει δηλαδή μια ευελιξία ως προς την υλοποίησή του.
Ιστορικά στοιχεία για το Γκαίρυ
Αρχικά τα κτήρια που περικλείονται στον πέτρινο μαντρότοιχο είχαν διάφορες χρήσεις, με το κεντρικό να αποτελεί αρχικά το αρχοντικό του Μεχμέτ Νιαζή Μπέη, ο οποίος κατέφυγε στην Τουρκία μετά την είσοδο των Βουλγάρων στην Ξάνθη το 1912. Το ακίνητο περιήλθε μετά το 1919 στο ελληνικό δημόσιο, ως διαδόχου των βουλγαρικών δυνάμεων.
Παρότι οι Ξανθιώτες γνωρίζουν τον χώρο ως Γκαίρυ, η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων αναφέρει τις καπναποθήκες ως Σπήρερ. Ο Χέρμαν Σπήρερ, ελβετικής καταγωγής, που διατηρούσε εργοστάσια τόσο στη Σμύρνη, όσο και σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου (Ξάνθη, Βόλο, Δράμα, Θεσσαλονίκη). Τον Αύγουστο του 1922, ο Σπήρερ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να διασώσει τους καταδιωκόμενους Έλληνες, προσφέροντας σε εκατοντάδες από αυτούς καταφύγιο στις καπναποθήκες του, υπό την προστασία της ελβετικής σημαίας. Μια αμερικανική εταιρεία η Gary Tobacco Company, που είχε έδρα τις ΗΠΑ, από το 1921 δραστηριοποιείται στην Ξάνθη και μισθώνει τις αποθήκες του κτηρίου. Αργότερα, το 1931, προβαίνει στην αγορά των αποθηκών αλλά και του κεντρικού κτηρίου, το πάλαι ποτέ αρχοντικό του Νιαζή Μπέη, ως οίκημα διαμονής του διευθυντή και γραφείων της εταιρείας (Από το αρχείο του Κώστα Μαυρομάτη σε ρεπορτάζ του «Ε» 13/7/2017).
