Τα σχέδια για Ξάνθη, Κομοτηνή, Δράμα, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη και Σουφλί παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση στην Κομοτηνή παρουσία του Ια. Φωτήλα-Ως «εργαλείο ανάπτυξης που συμβάλει στην σύνδεση των δυνάμεων της περιοχής» χαρακτήρισε το πρόγραμμα ο Δήμαρχος Ξάνθης, Στράτος Κοντός
Την παρουσίαση των «Πολιτιστικών Masterplans» για τις πόλεις Ξάνθη, Κομοτηνή, Δράμα, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη και Σουφλί πραγματοποίησε το πρωί της Τρίτης 7 Οκτωβρίου 2025 το Υπουργείο Πολιτισμού σε εκδήλωση στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κομοτηνής. Η εκδήλωση, έγινε υπό την παρουσία του Υφυπουργού Πολιτισμού, Ιάσωνα Φωτήλα, καθώς και της Γενικής Γραμματέως Σύγχρονου Πολιτισμού, Ελένης Δανδουλάκη.
Σύμφωνα με το υπουργείο, τα Πολιτιστικά Masterplans αποτελούν ένα στρατηγικό εργαλείο ανάπτυξης, το οποίο φιλοδοξεί να ενσωματώσει τον πολιτισμό στο ευρύτερο περιφερειακό και τοπικό σχεδιασμό. «Πρόκειται για ένα έργο στρατηγικής σημασίας που φέρνει τη δημιουργικότητα και τις τοπικές κοινωνίες κοντά στην επιστημονική γνώση, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου προτύπου πολιτιστικής ανάπτυξης στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσα από επιτόπιες έρευνες, ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις και συμμετοχικά εργαστήρια, που πραγματοποίησαν ερευνητές από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, αναδεικνύεται η πολιτιστική φυσιογνωμία κάθε πόλης και προτείνονται στρατηγικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την εξωστρέφεια και τη συνεργασία», αναφέρθηκε κατά της εισαγωγική παρουσίαση.
Όπως ανέφερε ο κ. Φωτήλας, στον σύντομο χαιρετισμό του, «σήμερα, από την Κομοτηνή, στέλνουμε ένα μήνυμα σε όλη την Ελλάδα: ότι ο πολιτισμός της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης δεν είναι περιφερειακή υπόθεση είναι εθνικός πλούτος. Και ότι αυτός ο πλούτος μπορεί να γίνει μοχλός ανάπτυξης, εξωστρέφειας και ενότητας». Με την σειρά της, η κα Δανδουλάκη τόνισε πως «αν δούμε συνολικά τις πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, βλέπουμε ένα μωσαϊκό. Κάθε κομμάτι είναι διαφορετικό, αλλά όλα μαζί δημιουργούν μια ενιαία εικόνα. Αυτό είναι το μήνυμα των Masterplans: ότι δεν υπάρχει μια συνταγή για όλους. Κάθε πόλη έχει τη δική της ταυτότητα, αλλά όλες μαζί μπορούν να δημιουργήσουν ένα δίκτυο, μια ενιαία αφήγηση για την περιοχή».
Ακολούθως, ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Χριστόδουλος Τοψίδης, έκανε λόγο για «μια νέα πορεία πολιτικής αναγέννησης στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης», εκφράζοντας την αισιοδοξία του για το πλάνο του Υπουργείο Πολιτισμού. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και ο χαιρετισμός του Δημάρχου Ξάνθης, Στράτου Κοντού, ο οποίος χαρακτήρισε τα «Πολιτιστικά Masterplans» ως «εργαλείο ανάπτυξης που συμβάλλει στην σύνδεση των δυνάμεων της περιοχής». Αμέσως μετά τους χαιρετισμούς των εκπροσώπων και των φορέων, τον λόγο πήραν οι επιστημονικοί υπεύθυνοι των ερευνητικών ομάδων, ούτως ώστε να προχωρήσουν στην παρουσίαση των κατά τόπους «Masterplans».
Το «Masterplan» της Ξάνθης και τα κύρια πολιτισμικά χαρακτηριστικά της περιοχής
Την παρουσίαση για το «Masterplan» της Ξάνθης ανέλαβε η Προϊσταμένη του Τμήματος Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Εφαρμογών Κεντρικής Μακεδονίας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, κα Παρασκευή Κούρτη.
Σύμφωνα με την παρουσίαση, τα βασικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά της Ξάνθης αφορούν μια σειρά δράσεων, φορέων, ταυτοτήτων και υποδομών, τα οποία μπορούν να συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, σε ότι αφορά τις ξανθιώτικες πολιτιστικές δράσεις, υπάρχουν ετήσια συμβάντα πολιτισμού, όπως το Ξανθιώτικο Καρναβάλι, οι γιορτές Παλιάς Πόλης και το φεστιβάλ «Ξάνθη Πόλις Ονείρων», τα οποία έχουν σημαντική αναγνωρισιμότητά και περιφερειακή απήχηση. Οι δράσεις αυτές, σε συνδυασμό με την ιστορική Παλαιά Πόλη και το πλούσιο ποικιλόμορφο φυσικό περιβάλλον, με την οροσειρά της Ροδόπης και τους ποταμούς του Νέστου και του Κοσυνθου, συμβάλλουν στην δημιουργία μιας πολιτισμικής και φυσικής δυναμικής στην περιοχή. Το όραμα της πολιτιστικής στρατηγικής της Ξάνθης, σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, είναι «η συγκρότησή και υλοποίηση ενός προγράμματος ενεργειών που θα ενδυναμώσει και θα υποστηρίξει τους τοπικούς δρώντες, αποδίδοντας, παράλληλα, στο πολιτιστικό προφίλ της πόλης ολοκληρωμένο χαρακτήρα και δυναμισμό με απώτερο στόχο την κοινωνική συνοχή, την ενίσχυση της ανάπτυξης και την ευημερία». Ωστόσο, πέρα από τις δυνατότητες της ξανθιώτικης περιοχής, υπάρχουν και ορισμένα κρίσιμα σημεία που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και να ξεπεραστούν.
Τα εμπόδια της πολιτισμικής ανάπτυξης της Ξάνθης και οι προτεινόμενες λύσεις τους
Αρχικά, σε ότι αφορά τις υποδομές και τους πόρους, η μελέτη αναφέρει πως μπορεί να υπάρχουν αρκετά ιστορικά κτήρια στην περιοχή, όμως, πολλά από τα κτίσματα της περιοχής είναι μη αποκατεστημένα, όπως οι παλιές καπναποθήκες. Παράλληλα, ακόμα και τα κτήρια που είναι αποκατεστημένα, όπως το κονάκι «Μουζαφέρ Μπέη» και η οικία του Μάνου Χατζιδάκι, δεν λειτουργούν ή δεν έχουν κάποιο λειτουργικό σχήμα για την πλήρη αξιοποίηση τους. Σημαντική είναι, επίσης, και η έλλειψη κλειστού χώρου θεάματος παραστατικών τεχνών που να μπορεί να φιλοξενήσει πολλούς θεατές και η απουσία κατάλληλου χώρου για τις εκπαιδευτικές δράσεις του Μουσικού Σχολείου. Επιπλέον, η μελέτη σημειώνει πως στο κομμάτι του «branding» και της δημιουργίας μιας ταυτότητας της πόλης, η πόλη υστερεί σημαντικά, καθώς υπάρχει έλλειψη μεθοδικών ενεργειών επικοινωνίας και προώθησης του Ξανθιώτικου «brand». Η έλλειψη αυτή, σε συνδυασμό με τον ισχυρό ανταγωνισμό των παραθαλάσσιων πόλεων της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, αλλά και την πιθανότητα υποβάθμισης του πολιτιστικού και τουριστικού προϊόντος λόγω της μαζικότητας των μεγάλων εκδηλώσεων, αποτελούν εμπόδια για την βιώσιμη ανάπτυξη στην αγορά του τουρισμού. Παράλληλα, η απουσία συγκοινωνιακής σύνδεσης της πόλης με τις υπόλοιπες περιοχές, πέραν του οδικού δικτύου, και η έλλειψη ικανής ποιότητας και ποσότητας καταλυμάτων επηρεάζουν σημαντικά τις συνθήκες προσβασιμότητας και παραμονής στην περιοχή για το «καταναλωτικό κοινό».
Την λύση σε αυτά τα προβλήματα έρχονται να δώσουν οι επιχειρησιακοί άξονες του προγράμματος με ορισμένες προτεινόμενες παρεμβάσεις βελτιωτικού χαρακτήρα. Όπως υποστηρίζει η μελέτη, μεταξύ άλλων, η εξειδίκευση του στρατηγικού σχεδίου «branding» και του πολιτιστικού προφίλ της πόλης και η ανάδειξη φυσιολατρικών προορισμών και η διασύνδεση τους με το πολιτιστικό προϊόν της Ξάνθης αποτελούν δράσεις που θα συμβάλουν στην ανάδειξη της περιοχής. Την ίδια στιγμή, η αποκατάσταση και επαναλειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής Τοξότες – Σταυρούπολης στον ποταμό Νέστο, η δημιουργία κέντρου πληροφόρησης επισκεπτών, η αξιοποίηση των καπναποθηκών και η αποκατάσταση ξανθιώτικης Βιομηχανικής Οικοκυρικής Σχολής αποτελούν μόνο μερικές από τις λύσεις που προτείνει η μελέτη του προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού.
Συνοψίζοντας, αυτό που εξάγεται ως συμπέρασμα από την παρουσίαση του «Πολιτισμικού Masterplan» για την Ξάνθη είναι πως η περιοχή έχει αρκετά σημαντικά φυσικά και ιστορικά χαρακτηριστικά, τα οποία με την σωστή προβολή και ανάδειξη μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να ξεπεραστούν ορισμένα εμπόδια που «κρατούν» πίσω την πολιτισμική ανάπτυξη του τόπου. Το Υπουργείο Πολιτισμού, μαζί με την Περιφέρεια, τους Δήμους, τους πολιτιστικούς φορείς και τους πολίτες επιχειρεί να θέσει τις βάσεις για μια νέα εποχή πολιτιστικής στρατηγικής στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
