Η επ. καθηγήτρια Ψυχιατρικής του ΔΠΘ μίλησε στο «Ε», με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, εξηγώντας πως το σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι να αναζητείται βοήθεια έγκαιρα-«Η συμπερίληψη εντυπώνεται όταν η κοινωνία μεταβαίνει από την ανοχή στη γνήσια αποδοχή και ο άνθρωπος αναγνωρίζεται από το δικαίωμα του να ανήκει στην κοινωνία», όπως τόνισε
«Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δημιουργηθεί ένα ετήσιο Θρακικό Ιατρικό Συνέδριο για την Ψυχική Υγεία, το οποίο θα προσέφερε πεδίο ανταλλαγής επιστημονικών γνώσεων και διαπολιτισμικού διαλόγου»
«Η ψυχική υγεία δεν περιορίζεται μόνο στην διάγνωση και στην θεραπεία, αλλά ‘’αγγίζει’’ βαθιά ανθρώπινα ζητήματα», τόνισε στο «Ε» η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής του ΔΠΘ, Μαγδαληνή Κατσικίδου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας στις 10 Οκτωβρίου. Η ίδια προσεγγίζοντας και αναδεικνύοντας την έννοια της συμπερίληψης επεσήμανε πως αυτή εντυπώνεται, όταν η κοινωνία μεταβαίνει από την ανοχή στην γνήσια αποδοχή και ο άνθρωπος αναγνωρίζεται από το δικαίωμα του να ανήκει στην κοινωνία, να ζει με αξιοπρέπεια και υποστήριξη. Επίσης, στάθηκε στην ουσία της έγκαιρης επικοινωνίας με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας εξηγώντας πως αυτή αυξάνει την πιθανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης και αποτροπής της επιδείνωσης των συμπτωμάτων. Συμπληρωματικά, έδωσε βαρύτητα στη λειτουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για τα άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με συναισθηματικές διαταραχές και στο ενδιαφέρον του ίδιου του επαγγελματία ψυχικής υγείας, που προσανατολίζεται στην κατανόηση του ασθενούς και την ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος υγείας του. «Ως ιατροί μοιραζόμαστε ίσως κάτι κοινό, βρισκόμαστε σε καθημερινή επαφή με τον άνθρωπο», δήλωσε χαρακτηριστικά η κ. Κατσικίδου.
«Ε»: Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η μεγαλύτερη πρόκληση για την ψυχική υγεία στην εποχή μας;
Βρισκόμαστε σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, όπου οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, όπως και η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και των ψηφιακών παρεμβάσεων στην υγεία επηρεάζουν ουσιαστικά τον τρόπο που ζούμε και σχετιζόμαστε. Παραμένει σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ψυχική υγεία δεν περιορίζεται μόνο στην διάγνωση και στην θεραπεία, αλλά «αγγίζει» βαθιά ανθρώπινα ζητήματα, όπως την αξιοπρέπεια, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική συμπερίληψη. Μέσα σε αυτή τη δυναμική, η οργάνωση των συστημάτων υγείας χρειάζεται να λαμβάνει σταθερά υπόψη την ανάγκη για ισότιμη πρόσβαση όλων σε ποιοτικές και επιστημονικά τεκμηριωμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας και την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.
«Ε»: Σύμφωνα με την πείρα σας πώς είναι δυνατό να προωθήσουμε την κατανόηση και την αποδοχή των ψυχικών διαταραχών; Πώς εντυπώνεται δηλαδή η έννοια της συμπερίληψης;
Μεταξύ άλλων παραγόντων συχνά οι κοινωνικές αντιλήψεις γύρω από τις ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν την πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και κατά συνέπεια την θεραπεία. Το σημαντικό είναι να αναζητείται βοήθεια έγκαιρα, γιατί υπάρχουν διαθέσιμες και αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές. Η προώθηση της κατανόησης και της αποδοχής των ψυχικών διαταραχών περιλαμβάνει την ενημέρωση και την πρόληψη. Η ευαισθητοποίηση για την ψυχική υγεία πρέπει να ξεκινά από νωρίς, αφορά στην εκπαίδευση και ειδικά στην αλλαγή στάσεων μέσα στην κοινωνία. Η συμπερίληψη εντυπώνεται όταν η κοινωνία μεταβαίνει από την ανοχή στη γνήσια αποδοχή και ο άνθρωπος αναγνωρίζεται από το δικαίωμα του να ανήκει στην κοινωνία, να ζει με αξιοπρέπεια και υποστήριξη, ανεξάρτητα της διάγνωσης ή της δυσκολίας που μπορεί να αντιμετωπίζει.
«Ε»: Η έρευνά σας «αγγίζει» ένα πολύ σοβαρό ζήτημα: τη θυματοποίηση των ψυχικά πασχόντων. Ποιο είναι το κοινωνικό μήνυμα που πρέπει να περάσει μέσα από αυτή τη διάσταση της ψυχικής νόσου;
Η έρευνα ξεκίνησε με αφορμή την γνώση ότι στις περισσότερες κοινωνίες ανεξάρτητα από εθνικές, ηθικές ή πολιτισμικές διαφορές, υπάρχουν διαδεδομένες αντιλήψεις που συνδέουν τη βία με τις σοβαρές ψυχικές διαταραχές και οι οποίες, ωστόσο απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση. Η επιστημονική έρευνα έχει επίσης δείξει ότι τα άτομα με σοβαρή ψυχική διαταραχή είναι συχνά θύματα διακρίσεων και κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτό είναι ένα θέμα που συνεχίζει να μελετάται. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η σοβαρή ψυχική νόσος δεν αποτελεί ταυτότητα, αλλά μια κατάσταση υγείας.
«Ε»: Ποια σημάδια θα πρέπει να κινητοποιήσουν έναν άνθρωπο να αναζητήσει βοήθεια; Και πώς ενθαρρύνουμε κάποιον που διστάζει να απευθυνθεί σε ειδικό;
Ένα από τα σημεία που θα χρειαστεί να κινητοποιήσουν έναν άνθρωπο να ζητήσει βοήθεια είναι, όταν εμφανίζει αλλαγές στην διάθεση, συναισθηματικές δυσκολίες, επίσης, όταν παρατηρεί γνωστικές αλλαγές, δυσκολίες στην συγκέντρωση ή στην μνήμη, όταν εκφράζει σκέψεις απελπισίας, σωματικά συμπτώματα που δεν οφείλονται σε άλλη ιατρική νόσο ή όταν έχει την αίσθηση ότι δυσκολεύεται να ανταποκριθεί σε σημαντικούς τομείς της ζωής του, όπως στην προσωπική, οικογενειακή του ζωή ή στην εργασία του.
Το πιο ουσιαστικό είναι να ενθαρρύνουμε το άτομο χωρίς πίεση ή κριτική. Κάθε πρόβλημα χρήζει εξατομικευμένης προσέγγισης και παρέμβασης, ανάλογα με τις ανάγκες και τις συνθήκες του κάθε ανθρώπου. Η έγκαιρη επικοινωνία με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας αυξάνει την πιθανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης και πρόληψης της επιδείνωσης των συμπτωμάτων.
«Ε»: Ποια είναι η λειτουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος για άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με συναισθηματικές διαταραχές;
Το υποστηρικτικό περιβάλλον μπορεί να είναι η οικογένεια, οι φίλοι, οι συνάδελφοι, οι κοντινοί άνθρωποι του ατόμου που βιώνει συνθηματικές διαταραχές. Όπως σε κάθε υγιή σχέση, η ειλικρινής υποστήριξη χρειάζεται να διέπεται από καλή επικοινωνία και θετικό εκφραζόμενο συναίσθημα, σεβασμό, ενθάρρυνση και αποδοχή.
«Ε»: Η ιατρική και η ψυχιατρική ειδικότερα, δεν είναι μόνο επιστήμη αλλά και σχέση. Πώς ορίζετε τον ρόλο του ψυχιάτρου απέναντι στον άνθρωπο που ζητά βοήθεια;
Ο Ψυχίατρος είναι ιατρός και σύμφωνα με τις αρχές και την δεοντολογία της επιστήμης του παρέχει τις ιατρικές του υπηρεσίες στον άνθρωπο που ζητά βοήθεια. Ως ο ειδικός ιατρός στις ψυχικές διαταραχές και νόσους καλείται να προσφέρει την καλύτερη δυνατή θεραπεία, σύμφωνα με τις επιστημονικές του γνώσεις και να παρέχει ψυχιατρική φροντίδα μέσα στο πλαίσιο του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Ως Ψυχίατρος μπορεί να συνδυάζει την φαρμακοθεραπεία και την ψυχοθεραπεία, όπου χρειάζεται ακολουθώντας τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, καθώς και να εστιάζει στη συνολική ενίσχυση και προαγωγή της ψυχικής υγείας. Κύριο ενδιαφέρον είναι η κατανόηση του ασθενούς και η ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος υγείας του.
Η θεραπευτική σχέση ανάμεσα στον ψυχίατρο και στον άνθρωπο που αναζητά βοήθεια, βασίζεται στο ιατρικό απόρρητο, στις αρχές της εμπιστοσύνης και της συνεργασίας και αποτελούν το θεμέλιο της ψυχιατρικής πράξης.
«Ε»: Πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας βιώνουν έντονη φθορά από την καθημερινή επαφή με τον ανθρώπινο πόνο. Ποιο είναι το δικό σας «αντίδοτο» στη συναισθηματική κόπωση;
Ο κάθε υγειονομικός έχει την δική του ιστορία να πει. Ως ιατροί μοιραζόμαστε ίσως κάτι κοινό, βρισκόμαστε σε καθημερινή επαφή με τον άνθρωπο, ενίοτε με τον πόνο του, την αγωνία και τις προσδοκίες του και αυτό είναι βαθιά εμπειρία για εμάς και μας γεμίζει ευθύνη. Με τα χρόνια έχω μάθει ότι η ζωή έχει το νόημα που της δίνεις. Η ιατρική είναι για μένα κομμάτι αυτού του νοήματος, είναι μέρος της ζωής μου από τα 18 μου χρόνια, και συνεχίζει να μου θυμίζει κάθε μέρα τη σημασία της προσφοράς. Το δικό μου «αντίδοτο» στη συναισθηματική κόπωση είναι να θυμάμαι, γιατί ξεκίνησα και να συνεχίζω να προσφέρω όσο μπορώ και αντέχω. Εύχομαι να έχω πάντα τη δύναμη να το κάνω.
«Ε»: Ποιες δράσεις προκρίνετε εσείς στην περιοχή μας με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης για την ψυχική υγεία;
Η υποστήριξη και ο συντονισμός των υπηρεσιών ψυχικής υγείας με τις κοινωνικές υπηρεσίες σε όλη την περιφέρεια της Θράκης μπορούν να δημιουργήσουν προοπτικές για συνεργασίες με το πανεπιστήμιο, τους δήμους, τους φορείς εκπαίδευσης και τους επαγγελματίες υγείας. Χρειάζεται μεγαλύτερη ενθάρρυνση του πληθυσμού να συμμετέχει σε προγράμματα ψυχικής αγωγής στα σχολεία, ενώ είναι σημαντικό γονείς και εκπαιδευτικοί να λαμβάνουν εκπαίδευση σχετικά με την αναγνώριση πρώιμων ενδείξεων ψυχικών δυσκολιών. Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθούν οι κινητές μονάδες ψυχικής υγείας, ώστε να καλύπτουν όλη τη Θράκη. Θα ήταν επίσης χρήσιμο να καθιερωθούν ημερίδες και ανοιχτές συζητήσεις για το κοινό, οι οποίες θα συμβάλλουν στη μείωση των κοινωνικών στερεοτύπων για την ψυχική νόσο και θα στοχεύουν στην ενημέρωση γύρω από τη φροντίδα της ψυχικής υγείας. Θεωρώ πολύτιμη τη συνεργασία με πολιτιστικούς φορείς, μέσα από δράσεις τέχνης, άθλησης και σωματικής δραστηριότητας. Τέλος, θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δημιουργηθεί ένα ετήσιο Θρακικό Ιατρικό Συνέδριο για την Ψυχική Υγεία, το οποίο θα προσέφερε πεδίο ανταλλαγής επιστημονικών γνώσεων και διαπολιτισμικού διαλόγου, ενισχύοντας τη δικτύωση των επαγγελματιών υγείας της ευρύτερης περιοχής.
