Το 5ο συνέδριο(4ο δεν υπήρξε!) του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αποτέλεσε καμπή ιστορικού χαρακτήρα για το κόμμα. Όχι μόνο επειδή σήμανε τη διάλυση της φαντασίωσης μιας εύκολης επανεκκίνησης, αλλά επειδή επιτάχυνε το ξεκαθάρισμα λογαριασμών — ιδεολογικών, προσωπικών, και πολιτικών. Μέσα σε αυτό το ταραγμένο τοπίο, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα πολιτικής αποδρομής είναι ο Σωκράτης Φάμελλος.
Ο άλλοτε «ήρεμος θεσμικός» του κόμματος, δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στην εποχή μετά την «ασφάλεια Τσίπρα». Δεν έχει στρατό, δεν έχει γραμμή, δεν έχει κοινό. Δεν προκαλεί, δεν εμπνέει, δεν ενοχλεί. Απλώς… υπάρχει. Σε ένα κόμμα όμως που προσπαθεί να επιβιώσει σε συνθήκες πολιτικής και ιδεολογικής αποσάθρωσης, η απλή ύπαρξη δεν αρκεί.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει πλέον την πολυτέλεια των σιωπηλών τεχνοκρατών. Αναζητά διακαώς ταυτότητα, αφήγημα, ηγεσία. Και τα τρία λείπουν. Όσο κι αν κάποιοι προσπαθούν να εμφανίσουν τις εσωκομματικές ζυμώσεις ως «νέα εποχή», η πραγματικότητα είναι σκληρότερη: πρόκειται για έναν μηχανισμό σε ελεύθερη πτώση, με πρόσωπα που είτε κρατιούνται από το παρελθόν, είτε παριστάνουν τους σωτήρες χωρίς έρεισμα.
Ο Σ. Φάμελλος εκπροσωπούσε για χρόνια την «γραμμή ευθύνης». Μια τάση που, σε εποχές κυβερνητικής εξουσίας, παρείχε την αναγκαία θεσμική σοβαρότητα. Όμως σήμερα, χωρίς στήριξη από τον Τσίπρα, χωρίς οργανωμένη βάση, και κυρίως χωρίς πολιτική ρήξη ή πρόταση, απομένει απλώς ως υπόμνηση μιας εποχής που έληξε.
Η περίπτωση του Φάμελλου όμως δεν είναι εξαίρεση. Είναι σύμπτωμα. Το ίδιο το κόμμα είναι γεμάτο στελέχη του «ενδιάμεσου χώρου»: όχι αρκετά ριζοσπαστικά για να κινητοποιήσουν τις ρίζες της Αριστεράς, ούτε αρκετά εκσυγχρονιστικά για να πείσουν το κέντρο. Αυτό το «πουθενά» είναι που τρώει τον ΣΥΡΙΖΑ εκ των έσω.
Το κόμμα που υποσχέθηκε κάποτε «να τα αλλάξει όλα χωρίς να αλλάξει τον εαυτό του» βρίσκεται τώρα μπροστά στον καθρέφτη. Και δεν αναγνωρίζει το είδωλό του. Χωρίς Τσίπρα, χωρίς στρατηγικό σχέδιο, χωρίς κοινωνική αναφορά, η πολιτική του φυσιογνωμία θολώνει. Οι προσωπικές φιλοδοξίες και οι ομάδες συμφερόντων πολλαπλασιάζονται, αλλά το πολιτικό πρόσημο παραμένει άγνωστο.
Όσοι ευελπιστούν ότι ένα «νέο πρόσωπο» θα ενώσει τα κομμάτια, κάνουν λάθος. Η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι προσωποπαγής. Είναι κρίση φυσιογνωμίας, βάθους, κατεύθυνσης. Και σε αυτή την κρίση, πρόσωπα όπως ο Φάμελλος —που έζησαν πολιτικά στην εποχή της σταθερότητας και της προστασίας— αδυνατούν να προσαρμοστούν. Ίσως γιατί δεν έχουν ούτε την αγωνία, ούτε το ένστικτο να επανεφεύρουν τον εαυτό τους.
Τι μπορεί να γίνει; Ίσως, για πρώτη φορά μετά από καιρό, η απάντηση να μην είναι νέα συνέδρια και νέες ηγεσίες, αλλά μια αληθινή πολιτική και ιδεολογική αυτογνωσία. Όσο αυτό καθυστερεί, τόσο περισσότερο θα επιβεβαιώνεται εκείνη η σιωπηλή προσδοκία που διακινείται σε οργανώσεις και στελέχη: ότι μόνο μια επιστροφή του Τσίπρα θα μπορούσε να σταματήσει τη φθορά — έστω και ως προσωρινό σοκ ανασύνταξης.
Η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω. Αλλά η απουσία αφήνει κενό. Και το κενό αυτό, κανένας «ενδιάμεσος» δεν μπορεί να γεμίσει. Ούτε ο Σωκράτης Φάμελλος, ούτε όσοι μοιάζουν πολιτικά μ’ αυτόν.
