Έμφαση στην Κρήτη λόγω αυξημένων αφίξεων από τη Βόρεια Αφρική – Τι προτάσσει το Σύμβαση της Γενεύης
Μέτρα αυστηρότερης μεταναστευτικής πολιτικής ανακοίνωσε στη Βουλή ο πρωθυπουργός, με φόντο την αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Κρήτη από τη Βόρεια Αφρική. Όπως δήλωσε, η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε τρίμηνη αναστολή της εξέτασης αιτήσεων ασύλου για όσους εισέρχονται στην Ελλάδα δια θαλάσσης από την περιοχή αυτή.
Ο πρωθυπουργός σημείωσε πως πρόκειται για προσωρινό μέτρο, το οποίο βασίζεται, σύμφωνα με τον ίδιο, σε προηγούμενη νομική επιχειρηματολογία, όπως εκείνη που χρησιμοποιήθηκε κατά την ανέγερση του φράχτη στον Έβρο το 2020.
Παράλληλα, ανακοίνωσε τη δημιουργία μίας κλειστής δομής φιλοξενίας στην Κρήτη, με το ενδεχόμενο να προστεθεί και δεύτερη στο μέλλον, στο πλαίσιο αντιμετώπισης των τοπικών ροών.
Σε σχέση με τις εξελίξεις στη Λιβύη, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη συνέχιση των επαφών με τις κυβερνήσεις τόσο της δυτικής όσο και της ανατολικής Λιβύης. Δήλωσε ότι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, το Πολεμικό Ναυτικό και το Λιμενικό Σώμα είναι διατεθειμένα να συνεργαστούν με τις λιβυκές αρχές για την αποτροπή αναχωρήσεων σκαφών προς την Ελλάδα.
Σημειώνεται ότι σε προηγούμενη δημόσια τοποθέτησή του, ο τέως υπουργός Μετανάστευσης είχε προαναγγείλει το ενδεχόμενο αναστολής της εξέτασης αιτήσεων ασύλου, εφόσον δεν μειώνονταν οι ροές, παραπέμποντας σε πιθανή κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής.
Η νομική βάση και το διεθνές δίκαιο
Η απόφαση να ανασταλεί η εξέταση αιτήσεων ασύλου εγείρει ερωτήματα ως προς τη συμβατότητά της με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης (1951) για το καθεστώς των προσφύγων, κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να ζητήσει άσυλο εφόσον διώκεται στη χώρα καταγωγής του. Αντίστοιχα, το άρθρο 18 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. κατοχυρώνει το δικαίωμα στην προσφυγική προστασία, ενώ η Οδηγία 2013/32/ΕΕ προβλέπει πως η εξέταση αιτημάτων ασύλου είναι υποχρεωτική ακόμη και σε περιόδους αυξημένων ροών.
Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός επικαλέστηκε την ανάγκη προσωρινής διαχείρισης της κρίσης, με επίκληση προηγούμενων περιστάσεων όπως η αναστολή αιτήσεων στον Έβρο το 2020, τότε λόγω γεωπολιτικών πιέσεων από την Τουρκία.
Σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές πρακτικές
Η προσέγγιση της Ελλάδας έρχεται σε αντίθεση με τη γενική κατεύθυνση που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο προτάσσει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και την επιμερισμένη ευθύνη μεταξύ κρατών-μελών.
Αντίστοιχα, χώρες όπως η Γερμανία και η Ισπανία έχουν αποφύγει την καθολική αναστολή αιτήσεων, εστιάζοντας περισσότερο σε γρήγορες και «δίκαιες» διαδικασίες ασύλου με βάση τα λεγόμενα «ασφαλή τρίτα κράτη» ή τις συνθήκες ταχείας επιστροφής.
Αντιθέτως, κράτη όπως η Ουγγαρία έχουν υποστεί κυρώσεις ή και καταδίκες από το Δικαστήριο της Ε.Ε. για ανάλογες πρακτικές παρεμπόδισης της πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου.
