Έφτασα μόλις από την Ξάνθη στην Κομοτηνή. Προχθές ήμουν Καβάλα, αύριο θα βρίσκομαι Αλεξανδρούπολη. Υστερα Χίο, Ναύπακτο, Πάτρα. Κάνω εντατικό εσωτερικό τουρισμό; Όχι. Παρουσιάζω στην περιφέρεια το καινούργιο μου μυθιστόρημα.
Ο συγγραφέας είναι ένα γαϊδουράκι. Καβαλάρης; Το έργο του!
Πότε ξεκίνησαν οι λογοτεχνικές βραδιές; Τον όγδοο προ Χριστού αιώνα, ίσως και παλιότερα. Οταν οι αοιδοί και οι ραψωδοί, με κορυφαίο τον Ομηρο, περιέρχονταν τον ελληνικό κόσμο και ψυχαγωγούσαν τους συμποσιαστές. Αφηγούνταν προφορικά, κρούοντας τη λύρα ή χτυπώντας στο έδαφος ένα ραβδί για να δίνουν ρυθμό. Απομνημόνευαν μυριάδες στίχους. Είχαν και τα επαγγελματικά τους μυστικά. Οποτε στιγμιαία κόμπλαραν, ξεχνούσαν το παρακάτω, «σαν ήρθε η ροδοδάκτυλη νυχτοθρεμμένη αυγούλα…» γεφύρωναν το κενό ή έριχναν μια περιγραφή της φύσης ώσπου να θυμηθούν τη συνέχεια, πώς συνάντησε ο Οδυσσέας την Καλυψώ. Το ακροατήριο δεν έπαιρνε χαμπάρι είτε χαμογελούσε με κατανόηση, απολαμβάνοντας τους μεζέδες και το κρασί.
«Τρώτε και πίνετε άρχοντες κι εγώ σας τραγουδάω!». Ετσι ορίζεται εξ αρχαιοτάτων χρόνων ο αληθινός καλλιτέχνης.
Στα νεότερα χρόνια, η θρυλικότερη ίσως περιοδεία ήταν του Οσκαρ Γουάιλντ, το 1882 στην Αμερική. Διέτρεξε σε δέκα μήνες οριζοντίως και καθέτως όλες σχεδόν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μίλησε στο εκλεπτυσμένο κοινό της Βοστώνης μα και στη Γιούτα, στους μορμόνους. Εφτασε μέχρι στους ανθρακωρύχους του Φαρ Ουέστ, μέχρι και σε σαλούν έδωσε διαλέξεις, ρεσιτάλ καλύτερα, εκείνος ο ροκ σταρ πριν από το ροκ. Πώς να μην τον χλευάσουν κάποιοι για τα βελούδινα σακάκια, τα μεταξωτά φουλάρια του και το διονυσιακό του ύφος; Δεν ίδρωνε το αφτί του. Ετσι κατάφερε να εδραιωθεί ως πολιτιστικό φαινόμενο σε ολόκληρο τον αγγλοσαξονικό κόσμο.
Κι αν κάποιος δεν ξέρει να γοητεύει; Υπάρχουν εξαιρετικοί συγγραφείς που είναι εσωστρεφείς. Που ενώ στις σελίδες τους κεντούν αριστουργήματα, μπροστά στον κόσμο μαγκώνονται, τα χάνουν. Και άλλοι, εντελώς ελάσσονες, που ξεχειλίζουν επικοινωνιακό χάρισμα. Ο κόσμος του θεάματος όπου ζούμε συχνότατα αγνοεί τις αξίες – «ας είναι κάλπικο, αρκεί να λάμπει» φρονεί. Ο χρόνος ωστόσο αποδίδει δικαιοσύνη. Ουδείς ανάξιος διαρκεί. Είχα την τύχη να «βγω στον δρόμο» πλάι στον Κώστα Μουρσελά. Καλεσμένος εκείνος στο Αγρίνιο, πήρε μαζί του κι έναν νεοσσό που είχε μόλις εκδώσει το παρθενικό του βιβλίο. Μαγεύτηκαν οι Αιτωλοακαρνάνες από τον άνθρωπο πίσω από τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά». Εγώ πλάι του ψέλλισα πέντε κουβεντούλες για το «Σοφό παιδί»…
Εχουν περάσει τριάντα δύο χρόνια. Εχω κυκλοφορήσει δεκατέσσερα μυθιστορήματα. Εχω κάνει πάνω από πεντακόσιες παρουσιάσεις. Δεν έχω αρνηθεί ποτέ πρόσκληση. Και σε στάνη εάν με φώναζαν, θα έσπευδα να διανθίσω την κουρά των προβάτων.
Εμαθα την Ελλάδα ανεβοκατεβαίνοντας σε αεροπλάνα και σε ΚΤΕΛ. Μιλώντας σε βιβλιοπωλεία, λέσχες, πολιτιστικά φεστιβάλ – στο Πήλιο, το 1999, περίμενα να τελειώσουν τα κλαρίνα για να πάρω το μικρόφωνο. Αντιμετώπισα κάθε λογής κοινό. Δέχθηκα ερωτήσεις ευφυέστατες που προχώρησαν τη σκέψη μου αλλά και επιθέσεις και λοιδορίες – συχνά κάποιος νομίζει ότι κάνει το κομμάτι του προσβάλλοντας τον καλεσμένο. Ευγνώμων ένιωθα κάθε στιγμή που κάποιοι νοιάζονταν για τα γραπτά μου, αλίμονό σου εάν θεωρείς το ενδιαφέρον του οποιουδήποτε αναγνώστη δεδομένο. Το πιο ωραίο είναι το μετά. Οι συζητήσεις στις ταβέρνες και στα μπαρ, όταν φτάνει επιτέλους η σειρά σου να ξεψαχνίσεις τους οικοδεσπότες σου. Στις Σέρρες μια φορά μού έκαναν την τιμή να με πάρουν σε ένα «καζάνεμα», ξημερώθηκα ακούγοντας ιστορίες, ενώ το τσίπουρο αποσταζόταν και έπεφτε σταγόνα-σταγόνα. Στη Λάρισα πήρα γερή μυρωδιά από τα σκυλάδικα του κάμπου, την εποχή των παχιών αγελάδων.
Ευγνωμονώ τις περιοδείες. Μοιάζει σαν να παρουσιάζεις το πιο πρόσφατο βιβλίο σου. Μα στην πραγματικότητα, όχι σπάνια, εμπνέεσαι το επόμενο.
Συμβαίνουν, αν έχεις τύχη, και μαγικά. «Τόση ώρα μας μιλάτε…» μου είπε κάποτε μια κοπελίτσα. «Δεν βαριέστε και εμάς και τον εαυτό σας;» μου έβγαλε τη γλώσσα. Τι παραπάνω έπρεπε να κάνει για να την ερωτευτώ;
Χρήστος Χωμενίδης
