Την Πέμπτη 5 Ιουνίου, στην ημερίδα «Προκλήσεις και απειλές στο θαλάσσιο οικοσύστημα του Θρακικού πελάγους», εξετάστηκαν οι επιπτώσεις των ενεργειακών επενδύσεων, της κλιματικής κρίσης και της πλαστικής ρύπανσης στην καρδιά του Θρακικού Πελάγους
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και στο πλαίσιο δράσεων που προωθούν την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βιστωνίδας (ΚΕΠΕΑ) διοργάνωσε την Πέμπτη 5 Ιουνίου 2025 επιστημονική εσπερίδα με τίτλο «Προκλήσεις και απειλές στο θαλάσσιο οικοσύστημα του Θρακικού πελάγους». Στην εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στον Πολυχώρο Τέχνης και Σκέψης «Οικία Μάνου Χατζιδάκι» στην Ξάνθη, κεντρικοί ομιλητές ήταν ο Δρ. Μάνος Κουτράκης, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στην Καβάλα, ο Δρ. Λάζαρος Βασιλειάδης, πολιτικός μηχανικός και πρώην αναπληρωτής καθηγητής του ΔΠΘ, καθώς και ο Δημήτρης Τσιάνης, βιολόγος-ιχθυολόγος στο Τμήμα Αλιείας ΔΑΟΚ Ξάνθης και πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιχθυολόγων Δημοσίου.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους και τις παρεμβάσεις τους εκπρόσωποι πρωτοβουλιών, όπως ο Πάνος Λεονταράκης από την Πρωτοβουλία ενάντια στην αποθήκευση CO2 στον Πρίνο και ο Ανέστης Στρατιάδης από τη Διανομαρχιακή Επιτροπή ενάντια στην εξόρυξη χρυσού. Επίσης, πλήθος πολιτών και επαγγελματιών από περιοχές όπως η Θάσος, η Καβάλα, η Κομοτηνή, η Αλεξανδρούπολη και το Πόρτο Λάγος συμμετείχαν ενεργά, με χαρακτηριστική την παρουσία των αλιέων της περιοχής, οι οποίοι αποτελούν βασικό κομμάτι της τοπικής κοινωνίας και του θαλάσσιου οικοσυστήματος.
Μ. Κουτράκης: Το LNG αλλάζει το τοπίο και φέρνει επιπλέον περιβαλλοντικές προκλήσεις»
Ο κ. Κουτράκης έχει αναλάβει τον συντονισμό του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων, το οποίο παρακολουθεί συστηματικά την εμπορική αλιεία σε όλη την Ελλάδα. Ο ίδιος τόνισε ότι «πρόκειται για ένα πρόγραμμα κεντρικής σημασίας, που επιτρέπει την καταγραφή και αξιολόγηση των αλιευτικών δραστηριοτήτων, στοιχείο απαραίτητο για τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων».
Μιλώντας στο «Ε» επεσήμανε ότι το Θρακικό Πέλαγος δέχεται σημαντικές πιέσεις, με την πλαστική ρύπανση να αποτελεί μία από τις πλέον ανησυχητικές. «Η πλαστική ρύπανση προέρχεται από πολλές πηγές», εξηγεί. «Παρατημένα δίχτυα, πλαστικά κουτιά και γενικότερα απορρίμματα που καταλήγουν στη θάλασσα, αποτελούν ένα τεράστιο πρόβλημα. Δεν είναι τυχαίο ότι η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος έχει αφιερωθεί στην αντιμετώπιση των πλαστικών αποβλήτων», τόνισε. Η συσσώρευση αυτών των πλαστικών όχι μόνο επιβαρύνει το οικοσύστημα, αλλά επηρεάζει άμεσα την αλιεία, καθώς δημιουργεί επικίνδυνες συνθήκες για τα θαλάσσια είδη και την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Παράλληλα, το Θρακικό Πέλαγος βρίσκεται στο επίκεντρο ενεργειακών επενδύσεων, που προκαλούν ανησυχίες για το περιβάλλον. Ο κ. Κουτράκης αναφέρθηκε στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που λειτουργεί ήδη στην Αλεξανδρούπολη και στο δεύτερο αντίστοιχο έργο που ετοιμάζεται στην ίδια περιοχή. «Αυτές οι εγκαταστάσεις αλλάζουν το τοπίο και φέρνουν επιπλέον περιβαλλοντικές προκλήσεις», σχολίασε. Επιπλέον, σχεδιάζονται ανεμογεννήτριες στον Έβρο, που αν και αποτελούν πηγή καθαρής ενέργειας, ενδέχεται να επιβαρύνουν την παράκτια ζώνη και τη βιοποικιλότητα, εάν δεν υπάρξει σωστός σχεδιασμός και περιβαλλοντική εκτίμηση.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή είναι η διάβρωση των ακτών, ένα φαινόμενο που επιδεινώνεται λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης. «Η διάβρωση αποτελεί σοβαρό ζήτημα για την περιφέρεια μας», επεσήμανε ο κ. Κουτράκης. «Απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης της παράκτιας ζώνης, που θα περιλαμβάνει μελέτη και σχεδιασμό για την προστασία και ανάκαμψη των ακτών μας», προσθέτει. Η οργάνωση και η συντονισμένη δράση είναι κρίσιμες για να περιοριστεί η απώλεια γης και να διατηρηθούν οι φυσικοί πόροι.
Τέλος, ο διευθυντής Ερευνών αναφέρθηκε στην άυλη αλιευτική πολιτιστική κληρονομιά της Βόρειας Ελλάδας, που αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της τοπικής ταυτότητας. Η παράδοση της αλιείας και οι σχετικές τεχνικές, ηθικές αξίες και έθιμα που τη συνοδεύουν, χρειάζονται προστασία και προβολή, καθώς συνδέονται άρρηκτα με τον θαλάσσιο πλούτο και τον τρόπο ζωής των τοπικών κοινοτήτων. «Είναι απαραίτητο να διαφυλάξουμε αυτήν την πολιτιστική κληρονομιά, ώστε να συνεχίσει να αποτελεί πηγή γνώσης και ταυτότητας για τις επόμενες γενιές», καταλήγει.
Η αξιολόγηση της γεωλογικής καταλληλότητας για την αποθήκευση CO2, σύμφωνα με τον κ. Βασιλειάδη, είναι αμφιλεγόμενη
Σύμφωνα με τον Δρ. Λάζαρο Βασιλειάδη, η κλιματική αλλαγή απαιτεί άμεσες και ριζικές λύσεις για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Σε ό,τι αφορά το CCS τόνισε ότι «δεν είναι σε θέση να δεσμεύσει άλλα αέρια θερμοκηπίου, ενώ απαιτεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας και νερού για τη διαδικασία της σύλληψης».
Περαιτέρω, το έργο προδιαγράφεται ως μονάδα SEVESO, κάτι που σημαίνει αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων. «Η δυνατότητα μεγάλης καταστροφής από ατυχήματα ενδέχεται να είναι εξαιρετικά υψηλή, ειδικά λόγω της αλληλεπίδρασης με τις υφιστάμενες βιομηχανικές μονάδες στην περιοχή», εξήγησε.
Η αξιολόγηση της γεωλογικής καταλληλότητας για την αποθήκευση CO2, σύμφωνα με τον εισηγητή, είναι αμφιλεγόμενη. «Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν εξετάζει επαρκώς τις γεωλογικές παραμέτρους του ταμιευτήρα του Πρίνου», ενώ ανέφερε ότι «η αποθήκευση CO2, με διαφορετικές φυσικοχημικές ιδιότητες από τα ορυκτά καύσιμα, δημιουργεί αβεβαιότητες ως προς τη συμπεριφορά του ταμιευτήρα». Επιπλέον, παρατήρησε ότι η αξιολόγηση του κινδύνου διαρροής είναι ανεπαρκής. «Η πιθανότητα διαρροής CO2 μέσω παλαιών γεωτρήσεων ή από φυσικά ρήγματα παραμένει ανοιχτή και αναπάντητη στη μελέτη», τονίζει.
Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι «η διαρροή CO2 σε μεγάλες ποσότητες από το ταμιευτήρα, είτε από φυσικούς σεισμούς είτε λόγω της αδυναμίας του ταμιευτήρα να συγκρατήσει την πίεση, δεν μπορεί να αποκλειστεί».
Δ. Τσιάνης: «Η κλιματική κρίση έχει ήδη επηρεάσει το Θρακικό Πέλαγος»
Ο βιολόγος και ιχθυολόγος Δημήτρης Τσιάνης, κατά τη διάρκεια της εισήγησής του, ανέλυσε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Θρακικό Πέλαγος, εστιάζοντας κυρίως στις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Όπως εξήγησε, η αλιεία, οι υδατοκαλλιέργειες και η κλιματική κρίση αποτελούν βασικούς παράγοντες που διαμορφώνουν το οικοσύστημα της περιοχής.
«Η κλιματική κρίση έχει ήδη επηρεάσει το Θρακικό Πέλαγος», αναφέρει. Η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, η μείωση του pH και του διαλυμένου οξυγόνου μεταβάλλουν τα χαρακτηριστικά των πληθυσμών των ψαριών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μετακινήσεις ειδών σε άλλες περιοχές και την εμφάνιση ξενικών ειδών, που συχνά ανταγωνίζονται τα τοπικά. Επιπλέον, φαινόμενα όπως η αυξημένη παρουσία βλέννας δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην παράκτια αλιεία.
Αν και η παραδοσιακή αλιεία στις λιμνοθάλασσες έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως μέτρο προστασίας, η αύξηση του φυτοπλαγκτόν – αποτέλεσμα τόσο της κλιματικής κρίσης όσο και των γεωργικών δραστηριοτήτων γύρω από τις λιμνοθάλασσες – δυσχεραίνει την κατάσταση.
Το Θρακικό Πέλαγος αποτελεί τον μεγαλύτερο ψαρότοπο της χώρας, προσφέροντας το 80% της αλιευτικής παραγωγής, χάρη στη μορφολογία του και στα θρεπτικά συστατικά που φέρνουν τα ποτάμια και η Μαύρη Θάλασσα. Ωστόσο, η παράνομη αλιεία ασκεί τεράστια πίεση στο οικοσύστημα. Πέρυσι, η συνεργασία των οργανώσεων Sea Shepherd Greece και Sea Shepherd Italy οδήγησε στην ανάσυρση πάνω από 6.500 παράνομων παγίδων χταποδιών και 52.000 μέτρων σχοινιού από το Θρακικό Πέλαγος.
Παρά τους νόμους που απαγορεύουν τη χρήση παγίδων από τον Ιούλιο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, για την προστασία των χταποδιών κατά την κρίσιμη αναπαραγωγική περίοδο, χιλιάδες πλαστικές παγίδες παραμένουν στις θάλασσες γύρω από το Πόρτο Λάγος καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Συχνά τοποθετούνται σε ρηχά νερά κοντά στην ακτή, που αποτελούν εκκολαπτήρια για τα νεαρά χταπόδια και άλλα είδη. Επίσης, ορισμένοι αλιείς αγνοούν τα όρια, χρησιμοποιώντας έως και διπλάσιο αριθμό παγίδων από το νόμιμο όριο των 1.500 ανά σκάφος.
Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις από τους παρευρισκόμενους.
