Η Ετήσια Έκθεση 2025 του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ έρχεται να επιβεβαιώσει τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική περιφέρεια – Ενώ οι αστικές και νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας προσελκύουν κεφάλαια και ταλέντα, η βόρεια Ελλάδα, και ειδικά η ΑΜΘ, παλεύει να κρατήσει τους νέους της, να αναζωογονήσει την οικονομία της και να προσφέρει μια βιώσιμη προοπτική
Η Ετήσια Έκθεση 2025 του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ έρχεται να επιβεβαιώσει τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική περιφέρεια, με έντονη δημογραφική και οικονομική συρρίκνωση που απειλεί τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξή της. Στο επίκεντρο αυτής της εικόνας βρίσκεται η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, μια περιοχή που, όπως και πολλές άλλες στη βόρεια Ελλάδα, βρίσκεται αντιμέτωπη με αρνητικές τάσεις, οι οποίες καθιστούν αβέβαιο το μέλλον των κατοίκων της.
Δημογραφική ανησυχία και αρνητικό ισοζύγιο στο εργατικό δυναμικό
Τα τελευταία 15 χρόνια (2009-2024), ο πληθυσμός της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης έχει μειωθεί κατά περίπου 7%, ένα ποσοστό σημαντικό μεν αλλά όχι το χειρότερο σε εθνικό επίπεδο. Για να το τοποθετήσουμε συγκριτικά, η Δυτική Μακεδονία γνώρισε ακόμα πιο έντονη μείωση (-13,7%), ενώ η Αττική είδε μια σχετικά πιο ήπια πτώση (-5,4%). Αντίθετα η Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο καταγράφουν οριακή αύξηση.
Αυτή η πληθυσμιακή υποχώρηση δεν είναι απλώς αποτέλεσμα φυσικής γήρανσης, αλλά συνδυάζει χαμηλή γεννητικότητα και έντονες μεταναστευτικές ροές προς το εξωτερικό, φαινόμενα που αποτυπώνουν βαθιά αβεβαιότητα και ανασφάλεια.
Παράλληλα, ανησυχητική είναι η πτώση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (ηλικίες 15-64 ετών) κατά σχεδόν 8% στην περιοχή, μια μείωση που αντανακλά επίσης τη φυγή νέων εργαζόμενων προς τα αστικά κέντρα ή το εξωτερικό — φαινόμενο που πλήττει και άλλες βόρειες περιφέρειες, αλλά λιγότερο έντονα στις νότιες και νησιωτικές περιοχές.
Οικονομική δραστηριότητα σε ελεύθερη πτώση
Η οικονομική υστέρηση της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι επίσης εμφανής στα στοιχεία για το πραγματικό ΑΕΠ, το οποίο από το 2009 μέχρι το 2023 υποχώρησε σχεδόν κατά 20% (–19,6%), μια από τις μεγαλύτερες πτώσεις ανάμεσα στις ελληνικές περιφέρειες. Μόνο η Δυτική Μακεδονία και το Βόρειο Αιγαίο παρουσίασαν χειρότερες επιδόσεις.
Η συμβολή της περιοχής στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας παραμένει περιορισμένη, κάτω από το 5%, και ο ρυθμός ανάκαμψης μοιάζει με μακρινό όνειρο. Συγκριτικά, η Αττική συγκεντρώνει σχεδόν το ήμισυ της οικονομικής δραστηριότητας της Ελλάδας (48,7%), καταδεικνύοντας τις έντονες ανισότητες μεταξύ κέντρου και περιφέρειας.
Η ανεργία και η υποαπασχόληση – Συγκρίσεις φύλου στην ΑΜΘ
Η εικόνα της αγοράς εργασίας στην Ανατολική Μακεδονία – Θράκη είναι επίσης ανησυχητική. Το ποσοστό απασχόλησης, στο 60,5%, υπολείπεται του μέσου όρου της χώρας (63,3%) και πολύ περισσότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (70,8%). Χαρακτηριστική είναι η υψηλή ανεργία μεταξύ των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που φτάνει στο 9,8%, ποσοστό σχεδόν τριπλάσιο από το ευρωπαϊκό μέσο όρο και υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο (7,3%).
Εντυπωσιακές είναι και οι αποκλίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Στην ΑΜΘ, η ανεργία των γυναικών με πανεπιστημιακή μόρφωση ξεπερνά κατά πολύ εκείνη των ανδρών, ενώ το φαινόμενο της υποαπασχόλησης αγγίζει το 17,7%, ποσοστό από τα υψηλότερα της χώρας, που αντανακλά την ανισότητα και την άνιση πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Η βόρεια Ελλάδα «τελευταία και καταϊδρωμένη»
Όταν συγκρίνουμε την Ανατολική Μακεδονία – Θράκη με περιοχές όπως η Πελοπόννησος ή η Κρήτη, που παρά το μικρό τους μέγεθος έχουν καταφέρει να κρατήσουν σταθερότερο το πληθυσμό και να περιορίσουν την πτώση του ΑΕΠ, η εικόνα γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρη: η βόρεια Ελλάδα, με τις βιομηχανικές της βάσεις και τον γεωστρατηγικό της ρόλο, φαίνεται να παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα αρνητικό αναπτυξιακό σπιράλ.
Η Αττική, από την άλλη, παραμένει το οικονομικό και δημογραφικό κέντρο βάρους της χώρας, συγκεντρώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας, της οικονομικής δραστηριότητας και των ευκαιριών, και αυξάνοντας την απόσταση από τις πιο απομακρυσμένες περιφέρειες.
Συμπέρασμα
Η φυγή εργατικού δυναμικού και η οικονομική στασιμότητα εντείνουν τις κοινωνικές ανισότητες, δημιουργώντας μια εικόνα απομόνωσης και εγκατάλειψης που απαιτεί στοχευμένες πολιτικές για να ανακοπεί.
Ενώ οι αστικές και νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας προσελκύουν κεφάλαια και ταλέντα, η βόρεια Ελλάδα, και ειδικά η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, παλεύει να κρατήσει τους νέους της, να αναζωογονήσει την οικονομία της και να προσφέρει μια βιώσιμη προοπτική για το μέλλον.
