Το έτος 2025 σηματοδοτεί τη συμπλήρωση 1700 ετών από τη σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας, ενός κομβικού γεγονότος που σφράγισε την πορεία της Χριστιανικής Εκκλησίας και του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η Σύνοδος, συγκαλούμενη από τον Μέγα Κωνσταντίνο, είχε ως στόχο την αποκατάσταση της ενότητας εν μέσω των θεολογικών διχασμών της εποχής.
Κύρια αφορμή στάθηκε η διδασκαλία του Αρείου, ο οποίος υποστήριζε ότι ο Υιός δεν είναι ομοούσιος με τον Πατέρα, αμφισβητώντας τη θεότητά Του. Η Σύνοδος, με τη συμμετοχή περίπου 300 επισκόπων, καταδίκασε τον Αρειανισμό και διατύπωσε το Σύμβολο της Πίστεως, τον θεμέλιο λίθο της χριστιανικής ορθόδοξης δογματικής.
Παράλληλα, θεμελιώθηκαν βασικοί κανόνες εκκλησιαστικής διοίκησης, εγκαινιάζοντας έναν νέο τύπο σχέσης μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας. Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος λειτούργησε ως πρότυπο για όλες τις μετέπειτα συνοδικές διαδικασίες, τόσο θεολογικά όσο και εκκλησιολογικά.
Σήμερα, 1700 χρόνια μετά, η διαχρονική της σημασία επανέρχεται στο προσκήνιο. Η αναζήτηση της ενότητας, η πιστότητα στην παράδοση και η θεολογική συνέπεια αποτελούν κρίσιμα ζητήματα και στον 21ο αιώνα. Σε όλο τον κόσμο, Ορθόδοξοι και Καθολικοί τιμούν την επέτειο με λειτουργικές εκδηλώσεις, διαθρησκειακούς διαλόγους και επιστημονικά συνέδρια.
Σε αυτό το πνεύμα, ιδιαίτερη τιμή πρέπει να αποδοθεί στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος ως πνευματικός ηγέτης της Ορθοδοξίας, διαδραματίζει σταθερά πρωταγωνιστικό ρόλο στην προώθηση του διαλόγου και της ενότητας. Ο Παναγιώτατος είχε αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης με τον Πάπα Φραγκίσκο, καθώς το ίδιο πράττει και με τον σημερινό Ποντίφικα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Λέων 14’, προάγοντας ένα κλίμα συμφιλίωσης (κυρίως με το παρελθόν), αλληλοσεβασμού, αλληλοκατανόησης και ειρήνης.
Ο σεπτός Οικουμενικός Θρόνος, εδρεύων στην Κωνσταντινούπολη (τον παλαιότερο εν συνεχή λειτουργία θεσμό της σημερινής Τουρκίας), την πραγματική κοιτίδα του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, παραμένει σημείο αναφοράς για όλους τους Ορθόδοξους του κόσμου. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ως άγρυπνος θεματοφύλακας της πίστης και της παράδοσης, εμπνέει με τη σεμνότητα, τη σοφία και τη διπλωματική του ευγένεια, αλλά και την σεβάσμια προσωπικότητά του, επιβεβαιώνοντας τον οικουμενικό χαρακτήρα του ρόλου του.
Ένα μικρό δείγμα τούτης της συνεννόησης των δύο εκκλησιών, είναι και η άμεση παραχώρηση (για τις ανάγκες των ορθοδόξων χριστιανών) του Καθολικού Ναού της Παναγίας στη Σμύρνη, από τον προκαθήμενο Πάπα Φραγκίσκο λίγο πριν τον θάνατό του. Τα θυρανοίξια του Ναού μετά τις εργασίες μετατροπής του σε ορθόδοξο ναό από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Σμύρνης, θα τελέσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος.
Βιβλιογραφία:
- Γρηγορίου, Ι. (2015). Οι Οικουμενικές Σύνοδοι και η Θεολογία τους. Αθήνα: Εκδ. Αρμός.
- Pelikan, J. (1971). The Christian Tradition: The Emergence of the Catholic Tradition (100–600). Chicago: University of Chicago Press.
- Λουδοβίκος, Ν. (2019). Ορθοδοξία και Αίρεση στη Συνοδική Παράδοση. Θεσσαλονίκη: Πουρναράς.
- Williams, R. (2001). Arius: Heresy and Tradition. London: SCM Press.
- Ware, K. (2004). The Orthodox Church. London: Penguin Books.
του Γιώργου Φ. Μπατζακίδη – Ιστορικού Ερευνητή
