Με αφορμή την παρουσία του στο Φεστιβάλ Γρίφων στην Ξάνθη, συζητήσαμε με τον Πανταζής Χούλη, μαθηματικό και ιδρυτή του Μουσείου Γρίφων στο Καστελλόριζο
Το πρωί της Πέμπτης, στο Παλιό Δημαρχείο της Ξάνθης, συναντήθηκα με τον Πανταζή Χούλη, έναν άνθρωπο που η ζωή του έχει συνδεθεί άρρηκτα με τους γρίφους, τα μαθηματικά και την αναζήτηση της δημιουργικής σκέψης. Η συνάντησή μας είχε αφορμή την έναρξη του Φεστιβάλ Γρίφων, ένα φεστιβάλ που φέρνει κοντά μικρούς και μεγάλους με πάθος για τη γνώση και την πρόκληση του αινίγματος. Ο κ. Χούλης μας οδηγεί στο μυστηριώδες και συναρπαστικό κόσμο των γρίφων, που δεν είναι απλώς παιχνίδια, αλλά αναπαραστάσεις της ανθρώπινης σκέψης, της ευφυΐας και της αέναης επιθυμίας για κατανόηση.
Οι γρίφοι, όπως εξηγεί ο ίδιος, είναι κάτι περισσότερο από διασκεδαστικά προβλήματα: είναι το παράθυρο μέσα από το οποίο αναδύεται η αλήθεια του κόσμου μας. Στο μυαλό του κ. Χούλη, κάθε γρίφος είναι μια μικρή φιλοσοφική πρόκληση, που οδηγεί όχι μόνο στην επίλυση αλλά και στη βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας.
Ο Πανταζής Χούλης μεγάλωσε στο Καστελλόριζο και σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας, όπου απέκτησε Μάστερ στην Αλγεβρική Θεωρία Γραφημάτων (Μαθηματικά) και διδακτορικό στα Συστήματα Ελέγχου (Ηλεκτρολογική και Ηλεκτρονική Μηχανική). Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας έως και το 2012, ο κ. Χούλης έχει δημιουργήσει μια εκτενή συλλογή από 4.000 γρίφους, εκ των οποίων 700 είναι δικές του πρωτότυπες επινοήσεις. Γνωστός στην κοινότητα των γρίφων με πολλές τιμητικές διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς σχεδιασμού γρίφων, είναι επίσης μέλος του International Puzzle Party (IPP).
Εκτός από το ακαδημαϊκό και επαγγελματικό του έργο, ο κ. Χούλης είναι ιδρυτής του Μουσείου Γρίφων στο Καστελλόριζο, ένα μοναδικό εγχείρημα που αναδεικνύει τη σημασία των γρίφων ως εργαλείων μάθησης και δημιουργικής σκέψης
Το Μουσείο έχει καταφέρει να κάνει τη μαθησιακή διαδικασία όχι μόνο ενδιαφέρουσα, αλλά και διασκεδαστική
Το Μουσείο Γρίφων, υπό την καθοδήγηση του Παντάζη Χούλη, έχει καταφέρει να ενσωματώσει τη μάθηση μέσα από το παιχνίδι, μετατρέποντας έτσι ένα φαινομενικά αυστηρό πεδίο όπως τα μαθηματικά, σε μια ευχάριστη και ελκυστική δραστηριότητα. Η προσέγγιση αυτή έχει ελκύσει μαθητές που, αντί να αποφεύγουν το σχολείο, ανυπομονούν να συμμετέχουν στα παιχνίδια του Μουσείου και να λύσουν γρίφους. «Βλέπω τα παιδιά να μην θέλουν να φύγουν,» λέει ο κ. Χούλης, επισημαίνοντας ότι το Μουσείο έχει καταφέρει να κάνει τη μαθησιακή διαδικασία όχι μόνο ενδιαφέρουσα, αλλά και διασκεδαστική.
Ωστόσο, η αρχική αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, όταν διοργανώθηκε το πρώτο φεστιβάλ του Μουσείου, ήταν επιφυλακτική. Το εγχείρημα ήταν κάτι καινούργιο και διαφορετικό, τόσο για τα ελληνικά δεδομένα όσο και για το γενικότερο πλαίσιο. Όπως αναφέρει ο Χούλης, όταν η τοπική κοινωνία άρχισε να βλέπει ότι το Μουσείο έλκυε επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, άρχισαν να συνειδητοποιούν την αξία του και να συμμετέχουν περισσότερο, ειδικά τα παιδιά, καθώς τα παιδιά είναι το μέλλον της κοινωνίας.
Ο κ. Χούλης αναφέρει ότι η δική του εμπειρία από το Καστελόριζο, όπου μεγάλωσε, είχε σημαντική επιρροή στην κατανόησή του για την αξία της μάθησης και της επιστημονικής σκέψης. «Οι άνθρωποι εκεί σκληραίνουν γιατί το κράτος δεν τους νοιάζεται, και η επιβίωση είναι το μόνο που τους ενδιαφέρει», αναφέρει. Ωστόσο, βλέπει την νέα γενιά να είναι πιο ανοιχτή, να εκτιμά τις επιστήμες, και ειδικά τα μαθηματικά, τα οποία θεωρεί ότι γεννούν κριτική σκέψη και διαμορφώνουν σκεπτόμενους ανθρώπους.
Οι επόμενοι στόχοι: Μονάδα παραγωγής ποιοτικών γρίφων στο Καστελόριζο και πανεπιστημιακό παράρτημα Γριφολογίας
Ο κύριος στόχος του Μουσείου είναι η έμπνευση. Η κριτική σκέψη που καλλιεργείται μέσω των γρίφων οδηγεί στη δημιουργικότητα, και αυτή είναι η ουσία της φιλοσοφίας του Μουσείου. «Μετά από την κριτική σκέψη έρχεται η δημιουργία», λέει ο κ. Χούλης, αναγνωρίζοντας ότι οι καινοτόμες ιδέες μπορούν να οδηγήσουν στη λύση πραγματικών προβλημάτων της καθημερινότητας. Δύο σημαντικοί στόχοι του κ. Χούλη είναι να δημιουργήσει μια μονάδα παραγωγής ποιοτικών γρίφων στο Καστελόριζο και να ιδρύσει ένα παράρτημα πανεπιστημίου για τη διδασκαλία της Γριφολογίας και της Γριφοποιίας.
«Τα μαθηματικά γεννούν κριτική σκέψη και διαμορφώνουν σκεπτόμενους ανθρώπους»
Οι γρίφοι αναπτύσσουν την κριτική σκέψη
Στη διάλεξή του στην Ξάνθη, με τίτλο «Δούρειος Γρίφος», ο κ. Χούλης θα αναφερθεί στην ποικιλία των γρίφων και πώς αυτοί μπορούν να αναδεικνύουν τις διαφορετικές εμπειρίες και δεξιότητες του κάθε ατόμου. Όπως λέει, κάθε γρίφος ταιριάζει σε διαφορετικά άτομα, και βρίσκοντας τον κατάλληλο γρίφο για τον εαυτό του, κάποιος μπορεί να εξελιχθεί και να αποκτήσει έναν προσωπικό τρόπο σκέψης.
Ο κ. Χούλης τονίζει ότι οι γρίφοι δεν είναι απλά διασκεδαστικά παιχνίδια, αλλά ισχυρά εργαλεία διδασκαλίας. Αυτά τα παιχνίδια κάνουν τη μάθηση πολύ πιο θελκτική και ενδιαφέρουσα, ενώ η διαδικασία της επίλυσης ενός γρίφου προάγει τη σκέψη και τη δημιουργικότητα. «Οι γρίφοι είναι παιχνίδια διδασκαλίας που αρέσουν και στους μεγάλους», αναφέρει χαρακτηριστικά, και εξηγεί πώς η χρήση τους στο πανεπιστήμιο είχε πολύ θετικά αποτελέσματα. Στην Αυστραλία, μάλιστα, ο κ. Χούλης είχε κερδίσει βραβεία για την προσέγγισή του, καθώς ενσωμάτωνε γρίφους στο διδακτικό υλικό. «Αυτό που μπορεί να γίνει στο πανεπιστημιακό επίπεδο, φανταστείτε πόσο εύκολα μπορεί να γίνει και στο δημοτικό ή το γυμνάσιο», προσθέτει, υπογραμμίζοντας τη σημασία της διαδραστικής μάθησης.
Επιπλέον, σημειώνει ότι το μυαλό των παιδιών είναι εξαιρετικά δημιουργικό, και συχνά έχουν ιδέες που εκπλήσσουν και τον ίδιο. Η δημιουργικότητα των παιδιών σε συνδυασμό με τη δυνατότητα των γρίφων να αναπτύξουν την κριτική σκέψη, τους καθιστά έναν ιδανικό τρόπο μάθησης για όλες τις ηλικίες.
Τα μαθηματικά είναι η γλώσσα του σύμπαντος
Ο κ. Χούλης τονίζει ότι τα μαθηματικά είναι αμείλικτα και ακριβή. Όπως λέει, «είναι μηδέν – ένα, και αυτό είναι βάση αξιωμάτων». Αυτό σημαίνει ότι, σε αντίθεση με τις ανθρώπινες γνώμες που είναι υποκειμενικές, τα μαθηματικά έχουν απόλυτους κανόνες που δεν αλλάζουν. «Παράδειγμα: ένα αεροπλάνο δεν θα πετάξει επειδή κάποιος το θέλει, αλλά γιατί ακολουθεί αυστηρούς κανόνες. Αν αυτοί οι κανόνες δεν τηρηθούν, η πτήση δεν θα συμβεί».
Για τον κ. Χούλη, τα μαθηματικά είναι η γλώσσα του σύμπαντος: «είναι ψυχρά, αλλά δίκαια». Ενώ η ιστορία και οι ανθρώπινες αποφάσεις είναι υποκειμενικές και εξαρτώνται από τις συνθήκες και τα συναισθήματα των ανθρώπων, τα μαθηματικά παραμένουν αμετάβλητα και αντικειμενικά. Δεν χωρούν γνώμες ή υποκειμενικές κρίσεις, και αυτό είναι που τα κάνει τόσο ισχυρά και αξιόπιστα.
