Ανασύρεται από τη λήθη μέσω σπάνιας μελέτης του 1941 – Σημαντικές προκλήσεις για τη διατήρηση των αυτόχθονων φυλών στην Ελλάδα
Μια από τις αρχαιότερες και πιο ιδιαίτερες φυλές ελληνικής αίγας, η ουλόκερη, βρίσκεται πλέον σε οριακό σημείο επιβίωσης, με λιγότερα από 200 ζώα να διατηρούνται κυρίως σε περιοχές της Βοιωτίας και της Φθιώτιδας. Η ύπαρξή της ήρθε ξανά στο φως το 2010, όταν μια σπάνια δακτυλογραφημένη μελέτη του καθηγητή Ι.Ν. Δημητριάδη από τη δεκαετία του ’30 εντοπίστηκε στη βιβλιοθήκη της Ζυρίχης.
Η μελέτη, που αποκτήθηκε με τη συμβολή της SAVE Foundation και του Δικτύου «Αμάλθεια», αποτέλεσε πολύτιμο εργαλείο για την αναγνώριση των γνήσιων χαρακτηριστικών της φυλής. Όπως εξηγεί ο ερευνητής Βασίλης Λέκκας, τα πορίσματά της βοήθησαν στον εντοπισμό των αυθεντικών ουλόκερων αιγών, διαχωρίζοντάς τες από ζώα που είχαν υποστεί γενετικές αλλοιώσεις.
Η ουλόκερη αίγα χαρακτηρίζεται από τα ιδιαίτερα, σπειροειδή ή κυκλικά κέρατά της, καθώς και από την ικανότητά της να επιβιώνει σε δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες, αξιοποιώντας άγονα βοσκοτόπια και παράγοντας κρέας και γάλα με υψηλή διατροφική αξία. Εξαιτίας των μοναδικών αυτών ιδιοτήτων, εντάσσεται στις αυτόχθονες φυλές ζώων που θεωρούνται κρίσιμες για τη βιωσιμότητα της ελληνικής κτηνοτροφίας, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον μεταβαλλόμενο λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Ωστόσο, η σταδιακή υποκατάσταση των τοπικών φυλών από εισαγόμενες, σε συνδυασμό με την ελλιπή στήριξη από την πολιτεία και τα πανεπιστήμια, οδηγεί πολλές από αυτές σε φθίνουσα πορεία. Η ουλόκερη αίγα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς οι απόπειρες αναπαραγωγής της σε άλλες περιοχές της Ελλάδας δεν απέδωσαν καρπούς. Το μεγαλύτερο κοπάδι σήμερα αριθμεί 130 ζώα, ενώ δύο ακόμη μικρότεροι πληθυσμοί επιβιώνουν υπό την ιδιωτική φροντίδα κτηνοτρόφων.
Η φυλή αυτή συνδέεται και με τη μυθολογία, καθώς φέρεται να ταυτίζεται με την Αμάλθεια, την αίγα που ανέθρεψε τον Δία στο Ιδαίο Άντρο. Το «Κέρας της Αμάλθειας» έγινε σύμβολο αφθονίας στην αρχαιότητα. Η ίδια η οργάνωση «Αμάλθεια», που ιδρύθηκε το 2006 με στόχο τη διάσωση αυτόχθονων αγροτικών ζώων, χρησιμοποιεί την εικόνα της ουλόκερης στο λογότυπό της.
Ενδείξεις για την παρουσία παρόμοιων αιγών έχουν εντοπιστεί στη Νότια Ιταλία και την Καταλονία, γεγονός που ενισχύει τη θεωρία της εξάπλωσης της φυλής μέσω των αποικιών της Μεγάλης Ελλάδας.
Σύμφωνα με στοιχεία του FAO και της «Αμάλθειας», ο κίνδυνος για τις αυτόχθονες φυλές είναι παγκόσμιος: το 7% έχει ήδη εξαφανιστεί, ενώ το 75% παραμένει σε αβέβαιη ή κρίσιμη κατάσταση. Στην Ελλάδα, το 60% των τοπικών φυλών ζώων θεωρείται ευάλωτο, με το 30% αυτών να βρίσκεται σε κρίσιμο στάδιο.
Οι ειδικοί επισημαίνουν πως η διατήρηση αυτών των ζώων δεν είναι απλώς ζήτημα πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και εθνικής και διατροφικής ασφάλειας. Η ανάγκη για επιστημονική τεκμηρίωση και στρατηγική διαχείριση, ιδίως με σύγχρονα εργαλεία όπως η ανάλυση DNA, κρίνεται πλέον επιτακτική.
