Σε μία συγκινητική ατμόσφαιρα η διεθνούς φήμης ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη και ο συνθέτης Νίκο Κυπουργός μοιράστηκαν με το κοινό πτυχές της προσωπικότητας του Μάνου Χατζιδάκι
Η μουσική έχει την ικανότητα να μας συνδέει με ιστορίες, συναισθήματα και πρόσωπα που, αν και ίσως μακριά στο χρόνο, παραμένουν ζωντανά στην καρδιά και τη σκέψη μας. Η συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στον Πολυχώρο Τέχνης και Σκέψης ήταν μια τέτοια ευκαιρία να αναβιώσουμε τη μοναδική παρουσία του Μάνου Χατζιδάκι μέσα από τις αφηγήσεις δύο καλλιτεχνών που υπήρξαν όχι μόνο συνεργάτες του, αλλά και φίλοι του: της Μαρίας Φαραντούρη και του Νίκου Κυπουργού.
Η συνάντηση αυτή αποδείχθηκε ιδιαίτερα συγκινητική, καθώς οι δύο καλλιτέχνες μοιράστηκαν προσωπικές ιστορίες για τον Χατζιδάκι, αποκαλύπτοντας πτυχές του χαρακτήρα του που γνώριζαν μόνο όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν. Οι αφηγήσεις τους, γεμάτες τρυφερότητα και σεβασμό, ανέδειξαν όχι μόνο τη μουσική του ιδιοφυΐα, αλλά και τον άνθρωπο πίσω από τη μεγαλοφυΐα του. Μέσα από τις προσωπικές τους εμπειρίες, μας έδωσαν την ευκαιρία να δούμε πώς ο Χατζιδάκις διαμόρφωνε τις σχέσεις του, πώς διαχειριζόταν την καθημερινότητα και ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του που τον έκαναν τόσο ξεχωριστό.
Μ. Φαραντούρη: Ο Θεοδωράκης μάς έμαθε να επαναστατούμε και ο Χατζιδάκις να ερωτευόμαστε
Η κ. Φαραντούρη αρχικά συνεχάρη τα Μουσικά Σχολεία για το άρτιο αποτέλεσμα που παράγουν. Όπως χαρακτηριστικά είπε, «Είναι σημαντικό να βλέπει κάποιος τα Μουσικά Σχολεία να παίζουν τόσο όμορφα και ελπίζω να έρθουν σε εκτενέστερη επαφή με τα έργα του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη», αποκαλύπτοντας την ελπίδα της για τη συνέχιση της μουσικής κληρονομιάς των μεγάλων Ελλήνων συνθετών.
Μέσα από τα λόγια της η κ. Φαραντούρη, ανέδειξε την ξεχωριστή προσωπικότητα του Μάνου Χατζιδάκι και τη βαθιά σύνδεση που είχε με το έργο του και τους συνεργάτες του.
«Υπήρξε ένας ελεύθερος άνθρωπος όπως θα έπρεπε να είναι κάθε πνευματικός άνθρωπος και μεγάλος καλλιτέχνης. Υπήρξε ένας αριστοκράτης του πνεύματος, ήταν καλλιεργημένος αλλά με τρυφεράδα και χιούμορ, με μία ευφυΐα, γούστο εκλεπτυσμένο, ένας αληθινός ποιητής». Η μουσική του Χατζιδάκι, όπως είπε, αντικατόπτριζε αυτή την «βαθιά ευαισθησία», αυτή τη μοναδική ικανότητα να βλέπει τη ζωή με έναν τρόπο που το κοινό μπορούσε να νιώσει, χαρίζοντας έτσι «αθάνατα τραγούδια».
Η ίδια μοιράστηκε και προσωπικές αναμνήσεις, αναφέροντας πως «νιώθω τρομερή ευτυχία που η άνοιξη της δικής μου νιότης συνέπεσε με την μαγεία της άνοιξης του ελληνικού πολιτισμού», υπογραμμίζοντας την εποχή που τα τραγούδια του Χατζιδάκι επηρέασαν καθοριστικά την πορεία της μεταπολεμικής ελληνικής μουσικής και άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην καρδιά των Ελλήνων. Ειδικότερα, ανέφερε τον Μάνο ως τον άνθρωπο που ανακάλυψε τις μούσες του ελληνικού τραγουδιού, τη Νάνα Μούσχουρη και τη Φλέρυ Νταντωνάκη, και πως για εκείνη υπήρξε μεγάλη τιμή το γεγονός ότι της εμπιστεύτηκε έργα βασισμένα στην ποίηση του Νίκου Γκάτσου.
Η συνάντησή της με τον Μάνο Χατζιδάκι το 1969 στη Ρώμη και η πρώτη της επαφή με τα τραγούδια από την «Εποχή της Μελισσάνθης» ήταν σταθμοί στη μουσική της πορεία. Όπως αποκάλυψε, ο Χατζιδάκις της είχε πει ότι το έργο το είχε γράψει ειδικά για τη δική της φωνή, γεγονός που για την ίδια ήταν μια ανεπανάληπτη στιγμή.
Η σχέση τους δεν περιοριζόταν μόνο στη μουσική. Μετά τις συναυλίες, ο Χατζιδάκις αγαπούσε να βγαίνει με τους φίλους του, μουσικούς και τεχνικούς, για φαγητό. «Μας άκουγε και ύστερα μιλούσε με μία σοφία αρχαιοελληνική, με απαράμιλλο χιούμορ, ανεκτικότητα στους άλλους και πάνω από όλα ευθύβολη κρίση», θυμάται η κ. Φαραντούρη, υπογραμμίζοντας τη μεγάλη του ικανότητα να έχει κριτική στάση σε όλα όσα θεωρούσε ελαφριά ή κακώς κείμενα της εποχής.
Η καλλιτεχνική πορεία της κ. Φαραντούρη, όπως ανέφερε, είχε δύο πατρικές φιγούρες: τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι. Ο πρώτος ήταν ο Διόνυσος και ο δεύτερος ο Απόλλων, δύο σύγχρονοι θεοί που με το ταλέντο τους προσέφεραν την τέχνη τους στον κόσμο. «Ο ένας μάς έμαθε να επαναστατούμε και ο άλλος να ερωτευόμαστε», είπε χαρακτηριστικά.
«Δεν άκουγε κανέναν άνθρωπο της εξουσίας. Τον έπαιρναν τηλέφωνο για επίπληξη και τους το έκλεινε»
Ν. Κυπουργός: «Δεν πρέπει να βολευόμαστε στις ευκολίες μας»
Ο συνθέτης Νίκος Κυπουργός μίλησε με αφοπλιστική ειλικρίνεια για την πρώτη του «συνάντηση» με τον Μάνο Χατζιδάκι — μία συνάντηση που δεν έγινε με φυσική παρουσία, αλλά μέσα από μια επιστολή. «Όταν ήμουν 16 χρονών, είχα γράψει έναν δίσκο και ένας κοινός μας φίλος τον είχε στείλει στον Χατζιδάκι. Εν συνεχεία, μου έστειλε μία αυστηρή επιστολή στην οποία μου έγραφε ότι το τραγούδι είναι μια δύσκολη υπόθεση. Καλά κάνετε και γράφετε και έχετε μία ευαισθησία, αλλά προσέξτε τη σαγήνη της δημοσιότητας. Μην επαναπαύεστε στην ευκολία σας και στο όποιο ταλέντο σας. Σπουδάστε!».
Αυτή η πρώτη «παρέμβαση» του Χατζιδάκι υπήρξε καθοριστική. Ο κ. Κυπουργός τονίζει πως από την αρχή ο Χατζιδάκις είχε τον τρόπο να σου ανοίγει τα μάτια, να σε ταρακουνά ευγενικά, αλλά σταθερά. «Με το που το άκουσα αυτό, σπούδασα – και δέκα χρόνια αργότερα γεννήθηκε η Λιλιπούπολη.»
Ανακαλώντας την εποχή εκείνη, ο κ. Κυπουργός σημειώνει πως ο Χατζιδάκις ήταν πάντα κοντά στους νέους ανθρώπους: «Άκουγε όλους τους νέους και ενθάρρυνε όποιον θεωρούσε ότι άξιζε μια καλή κουβέντα. Ήταν ο πιο γενναιόψυχος. Αυτό που έχει μείνει είναι αυτό: να μην επαναπαυόμαστε στις ευκολίες μας, να μην αποζητούμε τη μάταιη δόξα και την εφήμερη επιτυχία. Μας έμαθε ότι επιτυχία είναι να κάνεις κάτι επιτυχές, όχι να πουλήσεις».
Η ουσιαστική μαθητεία του δίπλα στον Χατζιδάκι ήρθε λίγο αργότερα, όταν εκείνος ανέλαβε το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ. «Έζησα την εμπειρία αυτής της ελευθερίας. Ο Χατζιδάκις επέβαλε αυτή την ελευθερία τη στιγμή που στην Ελλάδα δεν υπήρχε ακόμη ελεύθερη ραδιοφωνία. Δεν άκουγε κανέναν άνθρωπο της εξουσίας. Τον έπαιρναν τηλέφωνο για επίπληξη και τους το έκλεινε», ανέφερε γελώντας, αλλά με ξεκάθαρο θαυμασμό για την ανεξαρτησία και το θάρρος του.
Την εκδήλωση συντόνισε ο Άρης Τρακάκης, καλλιτεχνικός υπεύθυνος του Μουσικού Σχολείου Ξάνθης.
