Πρωτοποριακή συνεργασία του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης με τον Δήμο Ξάνθης για την πρόληψη και διαχείριση κλιματικών κινδύνων, βασισμένη στη συσχέτιση φυσικών φαινομένων και τη χρήση σύγχρονων επιστημονικών εργαλείων – Στο «Ε» μιλούν ο Ιωάννης Δόκας, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΔΠΘ και Ιωάννης Τσάπαλης, αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας Δήμου Ξάνθης
Σε μια εποχή που οι φυσικές καταστροφές γίνονται ολοένα και πιο συχνές λόγω της κλιματικής κρίσης, η ανάγκη για πιο ολοκληρωμένες και συντονισμένες πολιτικές πρόληψης είναι επιτακτική. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται μεμονωμένα περιστατικά, αλλά ως αλληλένδετα γεγονότα που επηρεάζουν ολόκληρα οικοσυστήματα και κοινωνίες. Αυτή η προσέγγιση αναγνωρίζει ότι οι φυσικές καταστροφές, όπως πυρκαγιές, πλημμύρες και καταιγίδες, συχνά προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι οποίες μεγιστοποιούν τις επιπτώσεις τους.
Η σύγχρονη επιστήμη επισημαίνει την ανάγκη για νέα εργαλεία, όπως χάρτες κινδύνου και πολυπαραγοντικά μοντέλα, που μπορούν να βοηθήσουν τους τοπικούς φορείς να προβλέψουν και να διαχειριστούν καλύτερα αυτούς τους κινδύνους. Με βάση αυτές τις αρχές, το Κέντρο Εκτίμησης Διακινδύνευσης και Ανθεκτικότητας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, σε συνεργασία με τον Δήμο Ξάνθης, πρωτοπορεί, αναπτύσσοντας ολιστικές πολιτικές πρόληψης.
Η Ξάνθη, άλλωστε, είναι μια από τις ελάχιστες περιοχές στην Ελλάδα που εφαρμόζει αυτή την καινοτόμο προσέγγιση, αναδεικνύοντας πώς η επιστημονική γνώση μπορεί να μετατραπεί σε πρακτικά εργαλεία για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των τοπικών κοινωνιών.
Η καινοτομία του Κέντρου Εκτίμησης Διακινδύνευσης και Ανθεκτικότητας έγκειται στο γεγονός ότι θεωρεί τις φυσικές καταστροφές ως συνδεδεμένα φαινόμενα
Ο Ιωάννης Δόκας, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ), εξηγεί τη σημασία του Κέντρου Εκτίμησης Διακινδύνευσης και Ανθεκτικότητας, το μοναδικό κέντρο της χώρας που προσφέρει ολιστικές υπηρεσίες πρόληψης για τις φυσικές καταστροφές. «Το ΚΕΔΙΑ αποτελεί μια καινοτόμα ερευνητική υποδομή που προσεγγίζει τη διαχείριση φυσικών καταστροφών με έναν πρωτοποριακό τρόπο», λέει ο κ. Δόκας. «Σκοπός μας είναι να συνδυάσουμε τη μελέτη διαφορετικών φυσικών φαινομένων, εξετάζοντας τη συσχέτισή τους στον χώρο και τον χρόνο, με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής».
«Μία δασική πυρκαγιά μπορεί να προκαλέσει πλημμύρες ή κατολισθήσεις, κάτι που αναδεικνύει την ανάγκη για μία ολοκληρωμένη προσέγγιση»
Το Κέντρο Εκτίμησης Διακινδύνευσης και Ανθεκτικότητας ξεχωρίζει για την αναγνώριση της αλληλεξάρτησης των φυσικών καταστροφών και τονίζει πως μία καταστροφή μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση άλλης. «Η καινοτομία έγκειται στο γεγονός ότι θεωρούμε τις φυσικές καταστροφές ως συνδεδεμένα φαινόμενα», εξηγεί ο καθηγητής. «Για παράδειγμα, μια δασική πυρκαγιά μπορεί να προκαλέσει πλημμύρες ή κατολισθήσεις, κάτι που αναδεικνύει την ανάγκη για μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στον σχεδιασμό των πολιτικών πρόληψης».
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναφέρει ο κ. Δόκας είναι το φαινόμενο της καταιγίδας Ντάνιελ στη Θεσσαλία. «Μετά τις έντονες βροχοπτώσεις, υπήρξε σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας λόγω των στάσιμων νερών και των νεκρών ζώων. Αυτό έδειξε πόσο σημαντικό είναι να εξετάζουμε τις συνέπειες των φυσικών φαινομένων όχι μόνο άμεσα, αλλά και μεσοπρόθεσμα, καθώς, για παράδειγμα, ένα χρόνο μετά εμφανίστηκαν νεκρά ψάρια στο λιμάνι του Βόλου», σημειώνει.
Ο κ. Δόκας πιστεύει πως οι επιστήμονες μπορούν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών, αναπτύσσοντας χάρτες κινδύνου για κάθε περιοχή. «Η δημιουργία αυτών των χαρτών είναι κρίσιμη για την κατανόηση των κινδύνων που αντιμετωπίζει κάθε περιοχή», τονίζει. «Αυτοί οι χάρτες βοηθούν τους τοπικούς φορείς να λάβουν στρατηγικές αποφάσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των περιοχών τους, προετοιμάζοντας έτσι τις κοινωνίες για τα φαινόμενα που αναμένονται λόγω της κλιματικής αλλαγής».
Ο Δήμος Ξάνθης είναι ο μοναδικός δήμος στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη που αναπτύσσει τέτοια συνεργασία με το ΔΠΘ
Το Κέντρο Εκτίμησης Διακινδύνευσης και Ανθεκτικότητας συνεργάζεται με πολλούς φορείς της Πολιτείας, ενώ υπάρχουν σημαντικές συνεργασίες με τοπικούς δήμους. «Είμαστε σε επαφή με διάφορους φορείς και έχουμε θέσει πολλές προτάσεις στο τραπέζι για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των περιοχών», λέει ο κ. Δόκας. Ένα από τα πιο σημαντικά παραδείγματα συνεργασίας είναι αυτό με τον Δήμο Ξάνθης, στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος για την ανάπτυξη πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. «Η συνεργασία αυτή περιλαμβάνει τη δημιουργία χαρτών κινδύνου και την ανάπτυξη κλιματικών σεναρίων για την ενίσχυση της ετοιμότητας του Δήμου απέναντι στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής», αναφέρει.
Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Δήμος Ξάνθης είναι ο μοναδικός δήμος στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη που αναπτύσσει τέτοια συνεργασία με το ΔΠΘ, όπως επίσης ότι ο Δήμος Μύκης έχει συνεργαστεί περιστασιακά για την επίλυση συγκεκριμένων ζητημάτων σχετικά με τις φυσικές καταστροφές.
«Η κοινωνία πρέπει να εκμεταλλευτεί την επιστημονική γνώση που υπάρχει στα ελληνικά πανεπιστήμια και να συνεργαστούμε όλοι μαζί για να δημιουργήσουμε πιο ανθεκτικές κοινωνίες», σημειώνει ο κ. Δόκας.
Ιω. Τσάπαλης: «Θα αποκτήσουμε νέα εργαλεία και γνώσεις για την καλύτερη αντιμετώπιση των κινδύνων»
Η στρατηγική του Δήμου Ξάνθης για την ενίσχυση της πολιτικής προστασίας αποκτά νέα διάσταση, με την συμμετοχή του δήμου σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που επικεντρώνεται στους κλιματικούς κινδύνους στη μικροκλίμακα της περιοχής. Σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και το Κέντρο Εκτίμησης Διακινδύνευσης και Ανθεκτικότητας, ο Δήμος Ξάνθης εργάζεται για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση και διαχείριση των κλιματικών κινδύνων.
Ο αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ξάνθης, Ιωάννης Τσάπαλης, μοιράστηκε με εμάς τα βασικά σημεία της συνεργασίας αυτής: «Από πέρυσι ήρθαμε σε επαφή με καθηγητές του ΚΕΔΙΑΚ του ΔΠΘ, προκειμένου να συμμετέχουμε για πρώτη φορά σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα σχετικά με τους κλιματικούς κινδύνους της Ξάνθης. Με αυτή τη συνεργασία θα προκύψει μια πλήρης αξιολόγηση των κινδύνων και θα χρησιμοποιηθούν σύγχρονες μεθοδολογίες για να δημιουργηθούν χάρτες κινδύνου και προβλέψεις για τα κλιματικά σενάρια που ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον».
Αυτή η συνεργασία θα διαρκέσει περίπου 18 μήνες, με το Δήμο Ξάνθης να αποκτά νέα εργαλεία και γνώσεις για την καλύτερη αντιμετώπιση των κινδύνων. «Στο τέλος του προγράμματος, θα έχουμε δημιουργήσει μια βάση δεδομένων, μοντέλα κινδύνων και πρακτικά εργαλεία για τη διαχείριση αυτών των κινδύνων», αναφέρει ο κ. Τσάπαλης. Στο πλαίσιο αυτό, θα γίνουν και ενημερώσεις των ήδη υπαρχόντων σχεδίων έκτακτης ανάγκης του Δήμου, ενώ για πρώτη φορά θα δοθεί η δυνατότητα για ασκήσεις ετοιμότητας, ενισχύοντας έτσι τη διαχείριση κρίσεων.
Πυροπροστασία: Αναμένεται η σύνδεση των δύο δεξαμενών τροφοδοσίας ελικοπτέρων με το δίκτυο της ΔΕΥΑΞ
Πέρα από τη συνεργασία για τους κλιματικούς κινδύνους, ο Δήμος Ξάνθης ενισχύει και τις υποδομές πυροπροστασίας, έχοντας αναλάβει δράση για την προμήθεια νέου εξοπλισμού και υποδομών. «Περιμένουμε να ολοκληρωθεί η δωρεά του JTI Foundation προς τον Δήμο Ξάνθης, συνολικού ύψους 350.000 ευρώ», τονίζει ο αντιδήμαρχος. «Η δωρεά αυτή περιλαμβάνει δύο δεξαμενές τροφοδοσίας ελικοπτέρων για την πυρόσβεση, οι οποίες έχουν ήδη τοποθετηθεί και θα συνδεθούν άμεσα με το δίκτυο της ΔΕΥΑΞ».
Επιπλέον, θα εγκατασταθεί κάμερα για την παρακολούθηση του περιαστικού δάσους καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, ενώ θα παρασχεθούν στολές και εξοπλισμός για την Πυροσβεστική. «Αυτές οι ενέργειες ενισχύουν την ετοιμότητά μας και επιτρέπουν στη Δημοτική Αρχή να ανταποκριθεί ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά στις ανάγκες της πυροπροστασίας», αναφέρει ο κ. Τσάπαλης.
Στα άμεσα σχέδια του Δήμου Ξάνθης είναι η προμήθεια ενός πυροσβεστικού οχήματος, που θα ενισχύσει τη δυνατότητα της πολιτικής προστασίας να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις του καλοκαιριού. «Η θωράκιση του Δήμου Ξάνθης σε θέματα πολιτικής προστασίας είναι προτεραιότητά μας και αυτά τα βήματα είναι καθοριστικά για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας στις φυσικές καταστροφές», καταλήγει ο κ. Τσάπαλης.
