Μελέτη του ΙΤΑ της ΚΕΔΕ για τη γήρανση του πληθυσμού παρουσιάστηκε σε διημερίδα που έλαβε χώρα στην Ξάνθης στις 4-5/10 – Σ. Κοντός: «Να χτίσουμε το μέλλον που αξίζει στις κοινωνίες μας»
Ιω. Ψυχάρης, καθηγητής Παντείου στο «Ε»: «Το δημογραφικό ζήτημα σχετίζεται άμεσα με τις συνθήκες διαβίωσης, όπως η εργασία και το στεγαστικό»
Μαριάννα Ξανθοπούλου mxanthpoulou@empros.gr
Παύλος Μαραγκός pmaragkos@empros.gr
Η ανάδειξη του δημογραφικού προβλήματος ως ένα από τα μείζονα ζητήματα, σε πανελλαδική αλλά και τοπική κλίμακα, που χρήζει άμεσων δράσεων και πρωτοβουλιών, ήταν το θέμα της διημερίδας με τίτλο: «Δημογραφικό: Εθνική και Τοπική υπόθεση», που πραγματοποιήθηκε στην Ξάνθη. Η διημερίδα ξεκίνησε την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου, στις 18:00, στο Δημοτικό Αμφιθέατρο, με τους χαιρετισμούς των καλεσμένων δημάρχων και στελεχών της ΚΕΔΕ, της Ε.Ε.Τ.Α.Α., της ΠΕΔ ΑΜΘ, του ΙΤΑ και του περιφερειάρχη ΑΜΘ, ενώ ολοκληρώθηκε το Σάββατο 5 Οκτωβρίου με την παρουσίαση της έρευνας του ΙΤΑ από τον Ιωάννη Ψυχάρη, καθηγητή Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και διευθυντή του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το παρών στην διημερίδα έδωσαν εκτός από τους ομιλητές, ο βουλευτής Μπαράν Μπουρχάν, ο Ταξίαρχος κ. Βασιλόπουλος, ο αντιπεριφερειάρχης Υποδομών Χατζηγκενέ Ιρφάν και ο πρώην δήμαρχος Ξάνθης, Μανώλης Τσέπελης. Η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη απηύθυνε χαιρετισμό διαδικτυακά.
Να σημειώσουμε παρόλαυτα ότι συνολικά η προσέλευση του κόσμου κινήθηκε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα.
1η Ημέρα
Κατά τη διάρκεια της πρώτης μέρας δόθηκε η ευκαιρία στους αιρετούς της τοπικής αυτοδιοίκησης να εκφέρουν την άποψη τους σχετικά με το κρίσιμο ζήτημα του δημογραφικού.
Δήμαρχος Ξάνθης, Σ. Κοντός: «Να χτίσουμε το μέλλον που αξίζει στις κοινωνίες μας»
Οι δήμοι, με τις τοπικές δράσεις τους, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάσχεση του δημογραφικού προβλήματος, ενώ απαιτούνται στοχευμένες δράσεις και πολιτικές για την αντιμετώπισή του. Αυτή ήταν η κατακλείδα όλων των τοποθετήσεων. Σε ρόλο οικοδεσπότη, ο δήμαρχος Ξάνθης, Στράτος Κοντός, δήλωσε: «Είμαι βέβαιος ότι αυτή η σημαντική ημερίδα θα αποτελέσει αφετηρία για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος. Είμαστε εδώ για να ακούσουμε, να συζητήσουμε και να μάθουμε καινούργιες πρακτικές που θα μας βοηθήσουν να αναπτύξουμε δράσεις για το καλό της κοινωνίας μας. Το όραμά μας είναι να χτίσουμε το μέλλον που αξίζει στις κοινωνίες μας, ώστε οι νέοι μας να μείνουν στον τόπο τους».
Πρόεδρος ΠΕΔ ΑΜΘ, Σ. Μιχαηλίδης: «Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να δώσει λύσεις»
Ο Σάββας Μιχαηλίδης, πρόεδρος της ΠΕΔ ΑΜΘ, ανέφερε ότι η έρευνα του ΙΤΑ αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία για συζήτηση γύρω από το δημογραφικό, και θα μπορούσε να αποτελέσει εφαλτήριο για την εξεύρεση λύσεων. Τόνισε την πεποίθησή του ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να δώσει λύσεις. Επιπλέον, αναφέρθηκε στα θέματα που αφορούν την περιφέρεια, συνδέοντάς τα με τη μετανάστευση προς το εξωτερικό, η οποία αποτελεί πληγή και εντείνει το δημογραφικό πρόβλημα. Τέλος, κατέληξε λέγοντας: «Είμαστε εδώ για να προτείνουμε λύσεις, μαζί με την ΚΕΔΕ, με ρεαλισμό και τόλμη. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να αντιπαρατίθεται στην κεντρική εξουσία και να διεκδικεί τα δικαιώματά της».
Πρόεδρος του ΙΤΑ, Ηλίας Αποστολόπουλος: «Πρέπει να αντιμετωπιστεί με μια δημογραφική πολιτική»
Ο πρόεδρος του ΙΤΑ, Ηλίας Αποστολόπουλος, τόνισε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να παραμένει θεατής σε ένα εθνικό πρόβλημα, όπως το δημογραφικό. Παρά τις ανομοιογένειες του προβλήματος, που είναι πιο έντονο στις ορεινές περιοχές σε σύγκριση με τα αστικά κέντρα, πρέπει να αντιμετωπιστεί με μια σαφή δημογραφική πολιτική, την οποία οι δήμοι και το ΙΤΑ θέλουν και μπορούν να εφαρμόσουν.
Πρόεδρος της ΕΕΤΑΑ, Δημήτρης Μαραβέλιας: «Ευρωπαϊκό το δημογραφικό. Το 2060 ο πληθυσμός της Ευρώπης θα είναι μικρότερος από της Νιγηρίας!»
Ο πρόεδρος της ΕΕΤΑΑ, Δημήτρης Μαραβέλιας, επεσήμανε ότι το δημογραφικό είναι και ευρωπαϊκό πρόβλημα, σημειώνοντας ότι, σύμφωνα με την Eurostat, το 2060 ο πληθυσμός της Ευρώπης θα είναι μικρότερος από της Νιγηρίας. Υπογράμμισε, δε, την ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να πρωτοστατεί σε τοπικές δράσεις.
Πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λ. Κυρίζογλου: «Η ΚΕΔΕ έχει θέσει το δημογραφικό υψηλά στην ατζέντα της»
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, τόνισε την ανάγκη η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναλάβει δράση για το δημογραφικό. Επεσήμανε ότι η ΚΕΔΕ ζήτησε από τον Υπουργό Εσωτερικών την ανακατανομή των ΚΑΠ, με στόχο την ενίσχυση των μικρών δήμων, σημειώνοντας ότι το 2024, 278 μικροί δήμοι έλαβαν αυξημένα κονδύλια. Τόνισε ότι η ΚΕΔΕ έχει θέσει το δημογραφικό ως βασικό θέμα στην ατζέντα της, αναγνωρίζοντας τη σημασία και την ένταση του προβλήματος, το οποίο κατατάσσει την Ελλάδα ανάμεσα στις τέσσερις πιο γερασμένες χώρες της Ευρώπης.
2η Ημέρα
Την δεύτερη ημέρα της διημερίδας παρουσιάστηκε λεπτομερώς η έρευνα του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τίτλο «Μείωση και γήρανση του πληθυσμού των δήμων στην Ελλάδα: Υφιστάμενη κατάσταση, τάσεις μεταβολής και διατύπωση προτάσεων» από τον Ιωάννη Ψυχάρη καθηγητή Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και διευθυντή Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Μιλώντας στο «Ε» ο κ. Ψυχάρης τόνισε ότι η μελέτη που παρουσιάστηκε σήμερα (σ.σ. το Σάββατο) έχει να κάνει με το δημογραφικό, αλλά εξετάζοντας το από την πλευρά των δήμων. «Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε είναι να δούμε πώς εμφανίζεται το δημογραφικό πρόβλημα στους 332 δήμους της χώρας», ανέφερε.
«Αυτό που προκύπτει από την μελέτη είναι ότι η εκδήλωση του προβλήματος της μείωσης και της γήρανσης του πληθυσμού σε επίπεδο δήμων εμφανίζει πολύ έντονη ανομοιομορφία […]. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά στην μείωση του πληθυσμού εμφανίζουν οι μικροί ηπειρωτικοί δήμοι, ενώ σχετικά με τη γήρανση οι μικροί νησιωτικοί δήμοι», υπογράμμισε σκιαγραφώντας την παρούσα κατάσταση.
Μιλώντας στο «Ε», ο κ. Ψυχάρης τόνισε ότι η μελέτη που παρουσιάστηκε σήμερα (σ.σ. το Σάββατο) έχει να κάνει με το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο αναγνωρίζεται σε εθνικό επίπεδο, κυρίως με τη μορφή της μείωσης του πληθυσμού στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Διευκρίνισε ότι το δημογραφικό δεν αποτελεί το πρόβλημα αυτό καθαυτό, αλλά τη συνέπεια ενός ευρύτερου ζητήματος, που είναι η μη βιωσιμότητα των υφιστάμενων οικονομικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών δομών, οι οποίες διαμορφώνουν τις συνθήκες εγκατάλειψης και απομόνωσης αυτών των περιοχών. Σημείωσε ότι η αναστροφή αυτής της κατάστασης προϋποθέτει αλλαγές στο σύστημα διακυβέρνησης, στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην κοινωνική συνοχή και στη στεγαστική πολιτική.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι προτάσεις είναι οι εξής:
Πρώτον, η κατανόηση και αντιμετώπιση του προβλήματος της μείωσης και γήρανσης του πληθυσμού απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και πολυεπίπεδη παρέμβαση. Το δημογραφικό πρόβλημα δεν αποτελεί αντικείμενο ενασχόλησης ούτε μιας μόνο επιστήμης, π.χ. της δημογραφίας, ούτε αρμοδιότητα ενός και μόνο διοικητικού επιπέδου για την αντιμετώπισή του. Επομένως, θα χρειαστεί να υπάρξει ένα συντονιστικό όργανο στο οποίο θα συμμετέχουν όλα τα επίπεδα διοίκησης
Δεύτερον, το δημογραφικό θα πρέπει να αποτελέσει γραμμή δράσης σε όλα τα τομεακά και περιφερειακά προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Τρίτον, να δοθούν φορολογικά, οικονομικά και μισθολογικά κίνητρα για την παραμονή και εγκατάσταση νέων κατοίκων στις περιοχές που εμφανίζουν μακροχρόνια και σταθερή μείωση του πληθυσμού.
Τέταρτον, να δοθεί ιδιαίτερη πρόνοια για την κάλυψη των βασικών αναγκών σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με λειτουργία μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας, με ενεργό ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Πέμπτον, να δοθούν κίνητρα έναρξης παραγωγικής δραστηριότητας σε συνεργασία με τα τοπικά επιμελητήρια και τους φορείς ανάπτυξης των Δήμων.
Έκτον, να υπάρξει ειδικό πρόγραμμα τεχνικής στήριξης των Δήμων από την ΚΕΔΕ, μέσω της ΠΕΤΑ, της ΕΕΤΑΑ και της ΜΟΔ. Η τεχνική στήριξη θα προχωράει παράλληλα με την διαμόρφωση εστιασμένων προγραμμάτων και την αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων κυρίως μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.
Έβδομον, απλοποίηση των διαδικασιών, αντίστοιχη με αυτή που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, για την έγκαιρη εκτίμηση και ταχεία υλοποίηση των έργων και δράσεων που έχουν περάσει τις διαδικασίες ελέγχου.
Όγδοον, προγράμματα διατήρησης της ταυτότητας και συντήρησης και αποκατάστασης του δομημένου και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος των Δήμων.
