Ένας επεξηγηματικός οδηγός για αυτούς που ακόμα αναρωτιούνται
Στις 17 Σεπτεμβρίου 2024, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε την νέα της ομάδα για τη δεύτερη θητεία της, η οποία θα διαρκέσει μέχρι το 2029. Αν καταλαβαίνετε πώς λειτουργούν οι Βρυξέλλες – και με τον όρο Βρυξέλλες εννοούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση – τότε η Τρίτη ήταν μια μεγάλη μέρα. Από την άλλη, αν δεν καταλαβαίνετε πώς λειτουργούν οι Βρυξέλλες, η Τρίτη ήταν μία μάλλον συνηθισμένη μέρα.
Το «Ε» αποκωδικοποιεί, μέσω του POLITICO, τα σημαντικότερα σημεία της Τρίτης, ώστε κανείς και καμία να πει «δεν ήξερα».
Τι συνέβη;
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επανεξελέγη πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιούλιο του 2024. Την Τρίτη παρουσίασε την νέα της ομάδα, η οποία αποτελείται από 26 υποψηφίους, καθένας από μία χώρα μέλος της ΕΕ, συν την ίδια ως εκπρόσωπο της Γερμανίας. Αυτή η ομάδα θα είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή της πολιτικής της τα επόμενα πέντε χρόνια.
Τι είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ένα από τα τρία κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ. Διοικείται από ένα σώμα 27 μελών, γνωστό ως Σώμα Επιτρόπων, το οποίο εποπτεύει προσωπικό 32.000 ατόμων σε όλη την Ευρώπη και παγκοσμίως. Η Επιτροπή έχει αρκετές κρίσιμες αρμοδιότητες:
- Σύνταξη του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ.
- Εξασφάλιση της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ, όπως οι κανονισμοί για τις χρεώσεις κινητών τηλεφώνων στο εξωτερικό και η τυποποίηση των φορτιστών USB.
- Πρόταση νέων νόμων και διασφάλιση τήρησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.
Πώς επιλέγονται οι Επίτροποι;
Η διαδικασία επιλογής ξεκινά με τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κάθε πέντε χρόνια. Μετά τις εκλογές, οι 27 ηγέτες της ΕΕ, γνωστοί συλλογικά ως Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, προτείνουν έναν υποψήφιο για την Προεδρία της Επιτροπής, ο οποίος στη συνέχεια ψηφίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αφού επιβεβαιωθεί, η πρόεδρος της Επιτροπής, σε αυτήν την περίπτωση η φον ντερ Λάιεν, επιλέγει υποψηφίους από κάθε κράτος μέλος για το Σώμα Επιτρόπων.
Στη διαδικασία επιλογής της, η φον ντερ Λάιεν ζήτησε από κάθε κράτος μέλος να υποβάλει δύο υποψηφίους, έναν άνδρα και μία γυναίκα, αν και πολλές χώρες δεν συμμορφώθηκαν. Στη συνέχεια, διαπραγματεύθηκε με τους εθνικούς ηγέτες για να αναθέσει το καταλληλότερο χαρτοφυλάκιο σε κάθε υποψήφιο.
Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των Επιτρόπων;
Κάθε επίτροπος είναι υπεύθυνος για μια συγκεκριμένη πολιτική περιοχή ή χαρτοφυλάκιο. Οι αρμοδιότητές τους περιλαμβάνουν:
- Ανάπτυξη στρατηγικών στόχων που ευθυγραμμίζονται με τις προτεραιότητες της Προεδρίας.
- Εποπτεία μιας αφιερωμένης ομάδας εντός της Επιτροπής.
- Πρόταση νομοθεσίας, η οποία, μετά την έγκριση από την Επιτροπή, αποστέλλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ για περαιτέρω αναθεώρηση και τροποποιήσεις.
Η διαδικασία νομοθέτησης περιλαμβάνει και τα τρία θεσμικά όργανα—την Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο—να συνεργάζονται για την ολοκλήρωση και θέσπιση των νόμων. Οι προτάσεις της Επιτροπής, μόλις εγκριθούν, γίνονται ευρωπαϊκοί νόμοι και πρέπει να ενσωματωθούν στη νομοθεσία των κρατών μελών εντός δύο ετών.
Ποια τα καίρια χαρτοφυλάκια και ποια η έκπληξη
Η κατανομή των χαρτοφυλακίων είναι μια περίπλοκη και στρατηγική διαδικασία. Παραδοσιακά, η Γαλλία και η Γερμανία καταλαμβάνουν τις πιο επιδραστικές θέσεις. Ωστόσο, πρόσφατες πολιτικές αλλαγές έχουν αναδείξει άλλες χώρες σε σημαντικούς ρόλους:
- Η Τερέσα Ριμπέρα από την Ισπανία αναλαμβάνει την επίβλεψη της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ, μια σημαντική θέση.
- Η Μαρία Λουΐς Αλμπουκέρκ από την Πορτογαλία αναλαμβάνει τη σημαντική θέση του Επιτρόπου για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
- Η Χένα Βιρκούνεν από τη Φινλανδία, αντανακλώντας τη στάση του Ελσίνκι για την ασφάλεια, αναλαμβάνει την εκτελεστική αντιπροεδρία σχετική με την ασφάλεια.
- Ο Όλιβερ Βάρχεϊ από την Ουγγαρία, εκπρόσωπος του Βίκτορ Όρμπαν, έχει αναλάβει λιγότερο σημαντικούς τομείς υγείας και ευημερίας των ζώων.
Τι ακολουθεί;
Η επόμενη φάση περιλαμβάνει την εξέταση κάθε υποψηφίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι νομοθέτες θα αξιολογήσουν τα προσόντα και την καταλληλότητα των υποψηφίων. Το Κοινοβούλιο θα ψηφίσει για την όλη ομάδα· αν ένας υποψήφιος απορριφθεί, η φον ντερ Λάιεν πρέπει να προτείνει αντικαταστάτη. Ο στόχος είναι να εγκατασταθεί η νέα Επιτροπή έως τον Νοέμβριο, αν και ενδέχεται να καθυστερήσει έως τον Δεκέμβριο.
Ποιοι είναι οι κύριοι υποψήφιοι προς «κόψιμο»
Σύμφωνα με το POLITICO, πέντε από τις υποψηφιότητες θα δυσκολευτούν να «περάσουν» από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Όλιβερ Βάρχεϊ — Επίτροπος Υγείας και Ευημερίας των Ζώων
ΟΥΓΓΑΡΙΑ
Ως επίτροπος για τη γειτονία και την διεύρυνση στην πρώτη θητεία της φον ντερ Λάιεν, ο Βάρχεϊ επικρίθηκε από αξιωματούχους των Βρυξελλών για την προσέγγισή του με χώρες υποψήφιες για ένταξη, γεγονός που δημιούργησε ανησυχίες για το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία. Οι ευρωβουλευτές μπορεί επίσης να θυμούνται την περιστασιακή του δήλωση το 2023, όταν τους αποκάλεσε «ηλίθιους».
Μάρτα Κος — Επίτροπος Διεύρυνσης
ΣΛΟΒΕΝΙΑ
Η Κος επιλέχθηκε τελευταία στιγμή από την κυβέρνησή της, αφού η φον ντερ Λάιεν πίεσε τη χώρα να προτείνει γυναίκα υποψήφια. Παρόλο που τα προσόντα της φαίνονται αρκετά, πιθανότατα θα αντιμετωπίσει δύσκολες ερωτήσεις σχετικά με την ικανότητά της. Παραιτήθηκε από τη θέση της ως πρέσβειρα της Σλοβενίας στη Γερμανία και την Ελβετία το 2020, λόγω καταγγελιών για κακοδιαχείριση και μετά από έρευνα διάρκειας τεσσάρων εβδομάδων από το Υπουργείο Εξωτερικών, σύμφωνα με τα σλοβενικά ΜΜΕ. Οι επαφές της με μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες λόμπι του κόσμου, την KREAB, δεν θα περάσουν απαρατήρητες.
Χάντια Λαχμπίμπ — Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας, Διαχείρισης Κρίσεων και Ισότητας
ΒΕΛΓΙΟ
Το Κοινοβούλιο θα διστάσει να απορρίψει μία από τις λίγες γυναίκες της ομάδας της φον ντερ Λάιεν, και το χαρτοφυλάκιο της Λαχμπίμπ δεν είναι και από τα πιο περιζήτητα. Πιθανότατα θα κληθεί να απαντήσει σε ερωτήσεις για το παρελθόν της, ειδικά για ένα ταξίδι στην Κριμαία κατά τη διάρκεια της καριέρας της ως δημοσιογράφος, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από τη Ρωσία, και για την διαχείριση αδειών παραμονής Ιρανών αξιωματούχων, για την οποία παραλίγο να χάσει τη θέση της από υπουργός Εξωτερικών.
Γκλεν Μικάλεφ — Επίτροπος Διηπειρωτικής Δικαιοσύνης, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού
ΜΑΛΤΑ
Η επιλογή του Μικάλεφ προκάλεσε αίσθηση ακόμη και στα μέλη του Εργατικού Κόμματος της Μάλτας λόγω της έλλειψης εμπειρίας του για μια θέση που συνήθως καταλαμβάνεται από πρώην πρωθυπουργό ή άλλον πολιτικό βαριάς βαρύτητας. Ο Μικάλεφ, 35 ετών, ήταν επικεφαλής του γραφείου του Πρωθυπουργού Ρόμπερτ Άμπελα και γνωρίζει καλά τις Βρυξέλλες, έχοντας ηγηθεί του τμήματος της Μάλτας που συντονίζει με την ΕΕ. Θα εξαρτηθεί από το αν οι νομοθέτες θεωρήσουν ότι το βιογραφικό του είναι επαρκές για το χαρτοφυλάκιο.
Εκατερίνα Ζαχαρίεβα — Επίτροπος για Νεοφυείς Επιχειρήσεις, Έρευνα και Καινοτομία
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Η Εκατερίνα Ζαχαρίεβα, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας, είναι στο επίκεντρο της κριτικής. Το 2018, η Ζαχαρίεβα ενεπλάκη σε σκάνδαλο σχετικό με την πώληση βουλγαρικών υπηκοοτήτων. Όπως ανέφερε το Euractiv τότε, ένας πρώην αξιωματούχος στο Υπουργείο Μετανάστευσης κατηγόρησε τη Ζαχαρίεβα ότι συμμετείχε στην απάτη ως υπουργός δικαιοσύνης. Η Ζαχαρίεβα αρνήθηκε τις κατηγορίες και δεν υπήρξε νομική συνέχεια, αλλά οι πολιτικοί αντίπαλοι της είναι πρόθυμοι να της υπενθυμίσουν την εμπλοκή της στο σκάνδαλο.
