Άρθρο της Έμης (Βηθλεέμ) Χατζηπαναγιώτη*
Η αυτοάμυνα είναι μια απαραίτητη δεξιότητα για τις γυναίκες, καθώς προσφέρει προστασία σε ενδεχόμενες επικίνδυνες καταστάσεις. Η εκμάθησή της δεν αφορά μόνο τη σωματική άμυνα, αλλά και την καλλιέργεια αυτοπεποίθησης και ετοιμότητας. Μέσω της αυτοάμυνας, οι γυναίκες μπορούν να μάθουν πώς να αναγνωρίζουν απειλητικές καταστάσεις, να αποφεύγουν τον κίνδυνο και να αντιδρούν με ψυχραιμία. Η γνώση αυτή συμβάλλει στη μείωση του φόβου και ενδυναμώνει την αίσθηση της ασφάλειας στην καθημερινότητα.
Η εκπαίδευση σε εφαρμογές αυτοάμυνας είναι συνυφασμένες με τις ποικίλες σχολές και μεθόδους μαχητικών τεχνών ενώ η ενσωμάτωση της φιλοσοφίας και ορθής προσέγγισης του ασκούμενου στην εκπαίδευση του είναι σημαντικές για την αποτελεσματικότητα των μεθόδων.
Τα αυξανόμενα περιστατικά βίας και γυναικοκτονιών στην Ελλάδα αντικατοπτρίζουν μια εντεινόμενη κοινωνική κρίση που αφορά την έλλειψη επαρκούς προστασίας για τις γυναίκες, πατριαρχικές αντιλήψεις, και ανεπαρκείς μηχανισμούς παρέμβασης.
Η κοινωνική ευαισθητοποίηση για τη βία κατά των γυναικών έχει αυξηθεί, αλλά οι υποθέσεις γυναικοκτονίας συνεχίζουν να αυξάνονται, αναδεικνύοντας την ανάγκη για συστηματικές αλλαγές, τόσο σε επίπεδο νομικών πλαισίων όσο και στη διαμόρφωση ισχυρών δομών υποστήριξης για τα θύματα. 1,3
Τα αυξανόμενα περιστατικά βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα, όπως οι γυναικοκτονίες, αντικατοπτρίζουν βαθύτερα κοινωνικά και πολιτισμικά προβλήματα. Από το 2021, σημειώθηκαν πολλές περιπτώσεις γυναικοκτονιών, γεγονός που προκάλεσε έντονες συζητήσεις γύρω από την ανεπάρκεια του νομικού πλαισίου για την προστασία των γυναικών. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ειδικός νόμος που να ποινικοποιεί τη γυναικοκτονία, και τα στοιχεία για τη βία κατά των γυναικών καταγράφονται συνήθως υπό τον γενικό όρο της ενδοοικογενειακής βίας.1.3
Η πανδημία αύξησε την ενδοοικογενειακή βία, καθώς οι γυναίκες παρέμειναν περιορισμένες με τους κακοποιητές τους. Σύμφωνα με μελέτες, το 2020 καταγράφηκε αύξηση 110% στις γυναίκες που ήταν θύματα σωματικής βίας στην Ελλάδα, και οι γυναικοκτονίες συνέχισαν να αυξάνονται μετά τη λήξη των περιοριστικών μέτρων.2
Παρά τις προσπάθειες για βελτίωση των νόμων και την επιβολή αυστηρότερων ποινών για την ενδοοικογενειακή βία, η εφαρμογή τους εξακολουθεί να είναι αδύναμη, με πολλά θύματα να μη λαμβάνουν επαρκή προστασία.3
Αυτοάμυνα και μαχητικές τέχνες
Η εκπαίδευση στην αυτοάμυνα μέσω πολεμικών τεχνών έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει σημαντικά τη φυσική κατάσταση των ασκούμενων. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή σε προγράμματα πολεμικών τεχνών, όπως το ζίου-ζίτσου και το Ταε Κβοντό, μπορεί να αυξήσει την αντοχή, τη δύναμη και τον μεταβολισμό, καθιστώντας το σώμα πιο ικανό να ανταποκριθεί σε σωματικές προκλήσεις. Αυτές οι προπονήσεις περιλαμβάνουν εκρηκτικές κινήσεις που ενισχύουν το καρδιοαναπνευστικό σύστημα και την αντοχή, ενώ ταυτόχρονα βοηθούν στη διαμόρφωση του σώματος.4
Η αυτοάμυνα μπορεί επίσης να βελτιώσει την ψυχολογική ανθεκτικότητα και να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες που ασχολούνται με την αυτοάμυνα αισθάνονται πιο ασφαλείς και έχουν λιγότερο άγχος σε επικίνδυνες καταστάσεις, ενώ ταυτόχρονα οι προπονήσεις αυτές ενισχύουν τη σωματική και ψυχική υγεία (Cid-Calfucura I. et al., 2023).
Αυτοάμυνα και Ψυχική Ενδυνάμωση
Η αυτοάμυνα για τις γυναίκες δεν περιορίζεται μόνο στην προστασία από φυσικές επιθέσεις, αλλά συνδέεται άμεσα με την ψυχική ενδυνάμωση. Μέσω της εκπαίδευσης σε αυτοάμυνα, οι γυναίκες μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα όριά τους, να τα διεκδικούν και να αναπτύσσουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν αγχωτικές καταστάσεις.
Η αυτοπεποίθηση που προκύπτει από την ικανότητα αυτοάμυνας είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που τις βοηθά να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με δυναμισμό. Η εικόνα του σώματος ενδυναμώνεται ενώ οξύνονται οι αισθήσεις και η αισθητηριακή οργάνωση μέσα στο χώρο.
Μία αποτελεσματική αυτοάμυνα – Τάι Τσι Tσουάν και εφαρμογές αυτοάμυνας
Το Τάι Τσι Τσουάν ή Τάι Τσι, αν και γνωστό κυρίως για τις ήπιες και ρέουσες κινήσεις του, αποτελεί εξαιρετική μορφή άσκησης αυτοάμυνας. Οι τεχνικές του επικεντρώνονται στη διαχείριση της ενέργειας και στην εκτροπή της επίθεσης, παρά στην επιθετική αντιμετώπιση. Το Τάι Τσι ενδυναμώνει το σώμα και τον νου, βελτιώνει την ισορροπία και αυξάνει την ευλυγισία, κάνοντας τον ασκούμενο ικανό να αντιμετωπίσει πιεστικές καταστάσεις με ηρεμία και ακρίβεια.
Τι λέει η επιστημονική έρευνα
Το Τάι Τσι συχνά βελτιώνει την υγεία, την προσωπική ανάπτυξη και την αυτοάμυνα (Wayne P.M. & Fuerst M., 2013), τις πνευματικές και γνωστικές ικανότητες (Jahnke R. et al.,2010).
Το Τάι Τσι είναι μία μαχητική τέχνη που εφαρμόζει τεχνικές αυτοάμυνας προς τον αντίπαλο-συνασκούμενο με διαφορετικό τρόπο καθώς χρησιμοποιεί την δύναμη του αντιπάλου για να τον ανατρέψει από την ισορροπία αποφεύγοντας σκληρά χτυπήματα.
Ένα ευφυές σύστημα που δεν υποστηρίζει την βία αλλά αποσκοπεί την γενική ενδυνάμωση του σώματος και την προπόνηση του νου, της αντίληψης και την ενίσχυση της αυτοσυγκέντρωσης εξασφαλίζοντας σημαντικά οφέλη στην φυσική και νοητική κατάσταση των ασκούμενων βελτιώνοντας την ισορροπία, την λειτουργική ικανότητα και την αερόβια ικανότητα των ασκούμενων (Chatzipanagioti V et al., 2024).
Οι ασκήσεις του αναπτύσσουν την ικανότητα του σώματος να αντέχει την πίεση, ενώ ταυτόχρονα βοηθούν στη χαλάρωση και στη μείωση του άγχους. Αν και οι περισσότεροι το βλέπουν ως μορφή άσκησης για υγεία και μακροζωία, η σωστή εφαρμογή των τεχνικών μπορεί να αποτελέσει ισχυρή μορφή αυτοάμυνας. Επιπλέον επιδρά και βελτιώνει τους παράγοντες υγείας της ποιότητα ζωής των ασκούμενων ενώ αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις διαταραχές ύπνου (Chatzipanagioti V et al., 2023: Chatzipanagioti V. et al., 2022)
Αυτοάμυνα των γυναικών – Μία νέα αναγκαιότητα
Σχετικά άρθρα
Η βιβλιογραφία σχετικά με την αυτοάμυνα των γυναικών επισημαίνει τη σημασία της όχι μόνο για την αποτροπή επιθέσεων, αλλά και για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της ψυχικής υγείας. Η εκπαίδευση σε αυτοάμυνα αποδεικνύεται αποτελεσματική στη μείωση της πιθανότητας σεξουαλικών επιθέσεων, με παράλληλη αύξηση της ικανότητας των γυναικών να αντιδρούν αποφασιστικά και αποτελεσματικά σε επικίνδυνες καταστάσεις. Μελέτες τονίζουν ότι οι γυναίκες που παρακολουθούν μαθήματα αυτοάμυνας νιώθουν μεγαλύτερη αυτονομία και ασφάλεια στην καθημερινότητά τους. (Cermele J. & McCaughey M., 2022).
Ένα σημαντικό επιστημονικό άρθρο που εξετάζει την αναγκαιότητα της εκπαίδευσης αυτοάμυνας για γυναίκες είναι αυτό της Hollander (2016), το οποίο αναλύει πώς η αυτοάμυνα ενισχύει την ικανότητα των γυναικών να αντιστέκονται στη σεξουαλική βία. Το άρθρο επισημαίνει ότι η εκπαίδευση όχι μόνο βελτιώνει την ψυχολογική και σωματική ετοιμότητα, αλλά συμβάλλει και στη μείωση του φόβου, ενδυναμώνοντας τις γυναίκες να διεκδικούν την ασφάλειά τους.
Το άρθρο του Gidycz και των συνεργατών (2015) εξετάζει την αποτελεσματικότητα προγραμμάτων πρόληψης και μείωσης κινδύνου σεξουαλικής επίθεσης στις γυναίκες. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ταυτόχρονη εφαρμογή προγραμμάτων αυτοάμυνας και πρόληψης αυξάνει την ετοιμότητα και μειώνει τον κίνδυνο επίθεσης. Επίσης, επισημαίνει ότι τα προγράμματα αυτά πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες των γυναικών και να συνδυάζουν διάφορες στρατηγικές προστασίας.
Η Αυτοάμυνα στην Καθημερινή Ζωή
Η αυτοάμυνα δεν αφορά μόνο ακραίες περιπτώσεις, αλλά είναι χρήσιμη και στην καθημερινή ζωή. Η εκμάθηση τεχνικών αυτοάμυνας επιτρέπει στις γυναίκες να αισθάνονται ασφάλεια σε διάφορες καταστάσεις, όπως σε μια νυχτερινή βόλτα ή σε μέρη με χαμηλό φωτισμό. Ακόμα και σε μη βίαιες περιπτώσεις, η ετοιμότητα και η αυτοπεποίθηση που καλλιεργούνται μέσω της αυτοάμυνας μπορούν να αποτρέψουν κινδύνους πριν εξελιχθούν.
Μία ανησυχητική πραγματικότητα διαμορφώνεται όπου οι παράγοντες και οι αιτίες περιπλέκονται και δεν διαφαίνονται αποτελεσματικοί μηχανισμοί για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Η σύγχρονη γυναίκα οχυρώνεται με νέες δεξιότητες και επενδύει σε μία ‘δια βίου εκπαίδευση’ για να αντιμετωπίζει τη πολυδιάστατη καθημερινότητα αποτελεσματικά.
Ξεκινώντας από την ενίσχυση ‘πυρήνα’ της μπορεί να γίνει δυνατή ψυχή τε και σώματι.
