Μιλά στο «Ε» η καθηγήτρια του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος ΔΠΘ Αλεξάνδρα Γκεμιτζή για την έρευνα της για την Φέρουσα Ικανότητα Ανάπτυξης περιοχών της χώρας
Ικανότητα ανάπτυξης ιαματικού και θρησκευτικού τουρισμού για την ορεινή περιοχή της Ξάνθη- Αναξιοποίητος ο γεωθερμικός πλούτος – Αγνοημένος ο Δημόκριτος
Υπάρχει όριο στην ανάπτυξη; Πότε η ανάπτυξη παύει να είναι βιώσιμη; Πόσο εφικτή είναι η βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα; Σ’ αυτά τα τρία βασικά ερωτήματα που κινούνται στο δίπολο ανάπτυξη και βιωσιμότητα με στόχο την εύρεση της χρυσής τομής που επιφέρει την εξισορρόπηση μεταξύ τους, απαντά η επιστημονική έρευνα της καθηγήτριας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ Αλεξάνδρας Γκεμιτζή
Με βάση τον δείκτη της Φέρουσας Ικανότητας Ανάπτυξης (CCDI) γίνεται μια χαρτογράφηση των περιοχών της χώρας και παράλληλα καταμέτρηση πόρων προκειμένου να διαπιστωθεί το κατά πόσο οι φυσικοί και περιβαλλοντικοί τους πόροι είναι πεπερασμένοι και «αντέχουν» περισσότερες υποδομές χωρίς να υποβαθμιστεί η περιοχή και κατά πόσο αντίστοιχα υπάρχει διαθεσιμότητα και δυναμική ανάπτυξης και προς ποιες κατευθύνσεις.
Η έκθεση είναι πολύ εμπεριστατωμένη με επιστημονική τεκμηρίωση μέσα από μια μεγάλη βιβλιογραφία και παγκόσμια δεδομένα και αποτελεί ένα καλό εργαλείο για χρήση από τις αυτοδιοικητικές αρχές αλλά και της κεντρικής κυβέρνησης καθώς απαντά σε θέματα που απασχολούν την επικαιρότητα, όπως για παράδειγμα το φαινόμενο του υπερτουρισμού που έχει αρχίσει να κάνει την εμφάνισή του σε νησιά του Αιγαίου όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη. Επίσης διερευνά τη διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων αλλά και τρωτότητας σε φυσικές καταστροφές.
«Το ανθρωποκεντρικό σύστημα θεωρεί ότι η φύση θα πρέπει να υπακούει στους δικούς μας ανθρώπινους νόμους»
Μιλώντας στο «Ε» η κ. Γκεμιτζή εξήγησε πως η έννοια της φέρουσας ικανότητας στην ανάπτυξη αναφέρεται στο μέγιστο επίπεδο της ανθρώπινης δραστηριότητας και του πληθυσμού που ένα περιβάλλον ή σύστημα μπορεί να αντέξει μακροπρόθεσμα χωρίς να υποβαθμιστεί. Ενσωματώνει οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη εξισορρόπησης της ανάπτυξης με τη βιώσιμη χρήση των πόρων.
«Το πρόβλημα που συνήθως υπάρχει όταν μιλάμε για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης είναι η μη κατανόηση της έννοιας από τους πολίτες και τους πολιτικούς. Η συντριπτική πλειοψηφία πιστεύει ότι το πρόβλημα έγκειται στην έλλειψη υποδομών και όχι στην έλλειψη πόρων. Υπάρχει δηλαδή η λανθασμένη αντίληψη ότι υπάρχουν ανεξάντλητοι πόροι π.χ. νερό, τρόφιμα, ενέργεια, οι οποίοι για να γίνουν διαθέσιμοι προς χρήση χρειάζονται απλώς περισσότερες υποδομές. Και ακόμα χειρότερα, σε κανένα σημείο του συλλογισμού των περισσότερων πολιτών δεν υπεισέρχεται η πρόνοια για τα υπόλοιπα πλάσματα που ζουν στην κάθε περιοχή, όπως και τα πολύτιμα οικοσυστήματα που υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα και που για να επιβιώσουν χρειάζονται και αυτά διαθέσιμους πόρους. Έχουμε λοιπόν φτάσει σε ένα σημείο όπου θεωρούμε δεδομένη την απόλυτη κυριαρχία μας σε κάθε εκατοστό του πλανήτη και οτιδήποτε μας εμποδίζει πρέπει απλά να εξαφανιστεί.
Η άποψή μου είναι ότι αυτό οφείλεται στην πέραν κάθε ορίου επικράτηση της σκέψης που στηρίζεται σε οικονομικά κριτήρια, που αγνοεί την πραγματική φυσική διάσταση του πλανήτη μας και εστιάζει σε μια ανθρωποκεντρική και συνεχώς αυξανόμενη ανάπτυξη η οποία όμως απαιτεί πόρους. Ισχυρές θεωρούνται οι χώρες που έχουν αυξανόμενο πληθυσμό που θα προσφέρει τα φθηνά εργατικά χέρια για να υποστηρίξουν την «ανάπτυξη» και όχι αυτές που έχουν τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα ή τους πλέον προστατευμένους υδάτινους πόρους ή τον καθαρότερο αέρα. Το ανθρωποκεντρικό αυτό σύστημα θεωρεί ότι η φύση θα πρέπει να υπακούει στους δικούς μας ανθρώπινους νόμους, αυτούς που φτιάξαμε αγνοώντας τις ανάγκες του ίδιου του πλανήτη μας προκειμένου να συνεχίσει να υποστηρίζει τη ζωή όπως τη γνωρίζουμε.
Από την άλλη είμαστε μια απόλυτα υποκριτική κοινωνία. Αντιδρούμε με δήθεν οικολογικές ανησυχίες για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών ή για την εξόρυξη ορυκτών πρώτων υλών, ενώ την ίδια στιγμή οι ίδιοι πιέζουμε για περισσότερη ενέργεια και περισσότερους ορυκτούς πόρους, για περισσότερα αγαθά, περισσότερα ταξίδια, περισσότερα καταλύματα, χωρίς όμως να διευκρινίζουμε πού και πώς θα βρεθούν οι πόροι που θα μας προσφέρουν τα αντικείμενα της ευδαιμονίας μας.
«Η χώρα μας αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς και δεν αντιδρούμε»
Συνεχίζοντας η κ. Γκεμιτζή αναφέρεται στις αλλαγές που συμβαίνουν και στην χώρα μας: «Χάνουμε όλα όσα σημαίνει για μας η Ελλάδα, οι ερημικές ακρογιαλιές μας, τα ξέγνοιαστα καλοκαίρια, η μεσημεριανή σιέστα, η ώριμη ντομάτα που κόβαμε από τα μποστάνια. Όλα για το κέρδος, για την εξυπηρέτηση των αγορών, για την υποστήριξη της «ανάπτυξης». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν να νησιά των Κυκλάδων αλλά και η Κρήτη, όπου παρά την κρίσιμη κατάσταση των υδάτινων πόρων, θεωρείται ότι υπάρχει τρόπος να υποστηριχθεί περαιτέρω ανάπτυξη. Έτσι το νέο αεροδρόμιο της Κρήτης στο Καστέλι Ηρακλείου προβλέπεται ότι θα εξυπηρετεί 12 – 15 εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο (!), όμως δεν αναρωτηθήκαμε αν υπάρχουν οι διαθέσιμοι πόροι στο νησί για να υποστηρίξουν τέτοιο τουριστικό ρεύμα και ταυτόχρονα να μην υπάρχει σημαντική υποβάθμιση ή κατάρρευση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και της πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιού. Κάπως έτσι κατέληξε η Κρήτη να μετρά τις σταγόνες του εναπομείναντος νερού της, αλλά ταυτόχρονα να προσβλέπει σε ένα μέλλον με περισσότερο τουρισμό. Και κάπως έτσι επιτρέψαμε να χτιστεί και η τελευταία πλαγιά των νησιών μας και των ακτογραμμών μας, να καταναλωθεί και η τελευταία σταγόνα του πολύτιμου νερού μας και να εισέρχονται κάθε χρόνο αυξανόμενοι αριθμοί τουριστών των οποίων οι επιθυμίες πρέπει να γίνουν με κάθε κόστος σεβαστές».
Φέρουσα ικανότητα ανάπτυξης ιαματικού και θρησκευτικού τουρισμού για την ορεινή περιοχή μας
Σε ερώτησή μας για την περιφέρεια μας και για την Π.Ε. Ξάνθης ειδικότερα, πως κατατάσσεται με βάση τον δείκτη φέρουσας ικανότητας ανάπτυξης που διαθέτει, η κ. Γκεμιτζή ανέφερε ότι η Δράμα έχει χαμηλό δείκτη και άρα πολύ καλές προοπτικές για ανάπτυξη όχι μόνο σε τουριστικό επίπεδο αλλά και σε άλλους τομείς. Το ίδιο ισχύει και για την ορεινή Ξάνθη καθώς έχει φυσικούς πόρους στις Θέρμες για ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού. Ωστόσο όπως είπε χαρακτηριστικά : «Οι υποδομές όμως δεν είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο για να στηρίζουμε μια τέτοια ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού. Χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις». Ανέφερε ακόμη το Διεθνές Κέντρο Αλεβιτών στο Δέρειο όπου θα μπορούσε να είναι πόλος έλξης θρησκευτικού τουρισμού. Σε κάθε περίπτωση η κ. Γκεμιτζή υπογράμμισε πως στην ορεινή Ξάνθη πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις για να ενισχυθεί το εισόδημα των κατοίκων και να παραμείνουν στον τόπο τους.
Αναξιοποίητος ο γεωθερμικός πλούτος
Συνεχίζοντας η κ. Γκεμιτζή αναφέρθηκε στον γεωθερμικό πλούτο της περιοχής μας που παραμένει αναξιοποίητος σε μεγάλο βαθμό και έχει δυνατότητα για αγροτική χρήση αλλά και τηλεθέρμανση.
Αγνοημένος ο Δημόκριτος
Σ’ ότι αφορά την παραλιακή ζώνη η κ. Γκεμιτζή την κατέταξε στις μη κορεσμένες αλλά και …αγνοημένες παράλληλα. Ειδικότερα αναφέρθηκε στα Άβδηρα τη γενέτειρα του Δημόκριτου, αυτού του παγκοσμίου φήμης φιλόσοφου που επηρέασε την σύγχρονη σκέψη τονίζοντας πως: «Ο επισκέπτης στα Άβδηρα δεν έχει να δει τίποτε για τον Δημόκριτο, να μάθει για το τόσο σημαντικό έργο του παρά μόνο αν επισκεφτεί το Αρχαιολογικό Μουσείο που πάντως είναι εξαιρετικό, μία αίθουσα του οποίου αναφέρεται στην ζωή του. Θα μπορούσαν να γίνουν πολύ περισσότερα για τον Δημόκριτο . Είναι ένα όνομα παγκοσμίου κύρους. Το Πανεπιστήμιο μας φέρει το όνομά του. Θα μπορούσε να υπάρξει συνεργασία με το Τμήμα Φιλολογίας».
