Ενώ η αριστερή-πράσινη συμμαχία φαίνεται ότι θα σχηματίσει το μεγαλύτερο μπλοκ, η χώρα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει χρόνια πολιτικής παράλυσης
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (ΝΜΜ), μια αριστερο-πράσινη συμμαχία στην οποία κυριαρχεί η ριζοσπαστική αριστερή Ανυπότακτη Γαλλία (LFI) του Jean-Luc Mélenchon, αναδείχθηκε νικητής των πρόωρων εκλογών στη Γαλλία, με 182 βουλευτές στη συνέλευση των 577 εδρών.
Ο κεντρώος συνασπισμός «Μαζί» του προέδρου Emmanuel Macron θα έχει 163 βουλευτές, ενώ ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός (RN) της Marine Le Pen και οι σύμμαχοί του, που την περασμένη εβδομάδα επεδίωκαν την πλειοψηφία, έχουν 143 βουλευτές.
Αν και ο νικητής αποτέλεσε έκπληξη, το αποτέλεσμα είναι το αναμενόμενο: ένα κοινοβούλιο σε αδιέξοδο με τρία αντίπαλα μπλοκ, τα οποία έχουν εξαιρετικά διαφορετικές πολιτικές πλατφόρμες και χωρίς παράδοση συνεργασίας – και, σύμφωνα με τους όρους του γαλλικού συντάγματος, δεν θα διεξαχθούν νέες εκλογές για ένα χρόνο.
Έτσι, με τον Μακρόν να έχει υποσχεθεί να μην παραιτηθεί μέχρι τις προεδρικές εκλογές του 2027, τι είναι πιθανό να συμβεί στη συνέχεια;
Θα μπορούσε το Εθνικό Λαϊκό Κόμμα να ελπίζει σε σχηματισμό κυβέρνησης;
Κόντρα σε όλες τις προσδοκίες, η συμμαχία του NFP του LFI, του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS), των Πρασίνων και των Κομμουνιστών, θα είναι η μεγαλύτερη δύναμη στο κοινοβούλιο, αλλά απέχει πολύ από τις 289 έδρες που απαιτούνται για την απόλυτη πλειοψηφία.
Ο Mélenchon απαίτησε την Κυριακή από τον Macron να διορίσει πρωθυπουργό από τη συμμαχία και να εφαρμόσει το σύνολο του προγράμματος του NFP. Άλλοι, μεταξύ άλλων και από τον συνασπισμό του Mélenchon, δήλωσαν ότι χωρίς πλειοψηφία το αριστερό μπλοκ θα αναγκαστεί να διαπραγματευτεί.
Το σύνταγμα της Γαλλίας επιτρέπει στον πρόεδρο να επιλέγει όποιον θέλει ως πρωθυπουργό. Στην πράξη, επειδή το κοινοβούλιο μπορεί να επιβάλει την παραίτηση της κυβέρνησης, ο αρχηγός του κράτους επιλέγει πάντοτε κάποιον που θα είναι αποδεκτός από την πλειοψηφία.
Κανονικά αυτός/ή θα ήταν κάποιος από το μεγαλύτερο μπλοκ στο κοινοβούλιο – αλλά ο διορισμός ενός ριζοσπάστη αριστερού πρωθυπουργού θα συγκέντρωνε τον πιθανό κίνδυνο συνεχόμενων ψήφων δυσπιστίας που θα προέρχονταν όχι μόνο από την κεντροδεξιά και την ακροδεξιά, αλλά ενδεχομένως και από το στρατόπεδο του προέδρου.
Μπορεί να σχηματιστεί κυβερνητικός συνασπισμός;
Όπως αναφέρει ο δημοσιογράφος της Guardian, Jon Henley, σε αντίθεση με πολλές χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης, η Γαλλία δεν έχει εμπειρία ευρύτερων συνασπισμών από τις χαοτικές ημέρες της Τέταρτης Δημοκρατίας, αλλά αρκετές προσωπικότητες από την Αριστερά και το κέντρο έχουν προηγουμένως προτείνει ότι θα μπορούσε να αποτελέσει λύση σε ένα κοινοβούλιο με αδιέξοδο.
Ο πρώην πρωθυπουργός Édouard Philippe, ο μακροχρόνιος σύμμαχος του Macron François Bayrou και η ηγέτης των Πρασίνων Marine Tondelier ήταν μεταξύ εκείνων που είπαν την περασμένη εβδομάδα ότι ένας συνασπισμός κατά του RN, από τη μετριοπαθή αριστερά έως την κεντροδεξιά, θα μπορούσε να ενωθεί γύρω από ένα βασικό νομοθετικό πρόγραμμα.
Την Κυριακή, αρκετοί είπαν ότι κάτι παρόμοιο θα χρειαζόταν και τώρα. «Βρισκόμαστε σε μια διαιρεμένη συνέλευση- πρέπει να συμπεριφερθούμε σαν ενήλικες», δήλωσε ο Raphaël Glucksmann, ο οποίος ηγήθηκε της σοσιαλιστικής λίστας στις ευρωεκλογές. «Το Κοινοβούλιο πρέπει να είναι η καρδιά της εξουσίας στη Γαλλία».
Κανείς δεν είχε κερδίσει, σημείωσε ο Bayrou, προσθέτοντας ότι «οι ημέρες της απόλυτης πλειοψηφίας έχουν περάσει» και ότι θα πρέπει «όλοι να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να αναλάβουν τις ευθύνες τους». Ο ηγέτης του PS, Olivier Faure, δήλωσε ότι η ψηφοφορία πρέπει να «ανοίξει το δρόμο για μια πραγματική επανίδρυση».
Πολλά θα εξαρτηθούν από την προθυμία του LFI να συμβιβαστεί – και από την αντίδραση της μετριοπαθούς αριστεράς αν το κόμμα του Mélenchon αρνηθεί «να παίξει μπάλα». Το κόμμα της σκληρής αριστεράς έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι θα μπει στην κυβέρνηση μόνο για να εφαρμόσει τις δικές του πολιτικές και κανενός άλλου.
Πολλοί από τους κεντρώους του Macron, εν τω μεταξύ, έχουν δηλώσει ότι δεν θα συνάψουν συμμαχία με το LFI. Οι πρώτες εκτιμήσεις έδειχναν ότι είναι πιθανό μια συμμαχία μεταξύ των δυνάμεων του Macron, του PS, των Πρασίνων και μερικών άλλων να μπορούσε να συγκεντρώσει μια ισχνή πλειοψηφία.
Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι ένας κυρίαρχος συνασπισμός, αν και κατ’ αρχήν είναι εφικτός, θα ήταν δύσκολο να δημιουργηθεί, δεδομένων των διαφορετικών θέσεων των κομμάτων σε θέματα όπως η φορολογία, οι συντάξεις και οι πράσινες επενδύσεις. Θα μπορούσε επίσης να είναι ευάλωτος σε προτάσεις μομφής που υποστηρίζονται τόσο από το LFI όσο και από το RN.
«Είναι μια ωραία ιδέα στα χαρτιά, αλλά υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ του τι είναι επιθυμητό και του τι είναι πραγματικά εφικτό», δήλωσε ο Bertrand Mathieu, εμπειρογνώμονας συνταγματικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι. «Και το πρόγραμμά αυτής της υποτιθέμενης συμμαχίας θα μπορούσε να προβλέπει μόνο το ελάχιστο».
Συμμαχίες ad hoc, μια τεχνοκρατική κυβέρνηση: τι άλλο είναι δυνατό;
Αντί να προσπαθήσει να συγκροτήσει μια επίσημη κυβέρνηση συνασπισμού, ο απερχόμενος πρωθυπουργός, Gabriel Attal, πρότεινε την περασμένη εβδομάδα ότι τα κυρίαρχα κόμματα θα μπορούσαν να σχηματίσουν διάφορες ad hoc συμμαχίες για να ψηφίσουν μεμονωμένα νομοθετήματα.
Ο Macron έχει δοκιμάσει αυτή τη στρατηγική από τότε που έχασε την πλειοψηφία του το 2022, αλλά με περιορισμένη επιτυχία, καθώς χρειάστηκε να καταφύγει πολλές φορές σε ειδικές συνταγματικές εξουσίες, όπως το αντιδημοφιλές άρθρο 49.3, για να προωθήσει τη νομοθεσία χωρίς κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
Ο πρόεδρος θα μπορούσε επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο να διορίσει μια τεχνοκρατική κυβέρνηση, του είδους που είναι γνωστό σε χώρες όπως η Ιταλία, αποτελούμενη από εμπειρογνώμονες όπως οικονομολόγους, ανώτερους δημόσιους υπαλλήλους, ακαδημαϊκούς, διπλωμάτες και ηγέτες επιχειρήσεων ή συνδικάτων.
Η Γαλλία δεν έχει εμπειρία από τέτοιες κυβερνήσεις. Ο Jean-Philippe Derosier, συνταγματολόγος στο Πανεπιστήμιο της Λιλ, δήλωσε ότι δεν υπάρχει ούτε «θεσμικός ορισμός» τους, οπότε θα πρόκειται για «μια κανονική κυβέρνηση, ελεύθερη να ενεργεί όπως επιθυμεί – αρκεί να έχει την υποστήριξη του κοινοβουλίου».
Τέλος, ο Μακρόν θα μπορούσε να ζητήσει από τον Attal – ο οποίος την Κυριακή δήλωσε ότι θα υποβάλει την παραίτησή του – να παραμείνει επικεφαλής κάποιας μορφής υπηρεσιακής κυβέρνησης.
Ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες όλων αυτών;
Ό,τι κι αν συμφωνηθεί (ή όχι), φαίνεται πιθανό ότι η Γαλλία οδεύει προς μια μακρά περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας και αστάθειας, η οποία ενδεχομένως να χαρακτηρίζεται από ελάχιστη νομοθετική πρόοδο, στην καλύτερη περίπτωση, και στη χειρότερη από κοινοβουλευτικό αδιέξοδο.
Ο Dominique Reynié, ένας πολιτικός επιστήμονας, δήλωσε ότι μια κυβέρνηση με γυμνά χέρια μπορεί να μην είναι κακό πράγμα, παρουσιάζοντάς την ως μια «κυβέρνηση επανόρθωσης» που θα μπορούσε να σταθεροποιήσει το πλοίο και να προσπαθήσει να «διορθώσει ό,τι δεν λειτουργεί» για έναν πληθυσμό που έχει κουραστεί από τις πολιτικές αναταραχές.
Αλλά άλλοι προειδοποίησαν ότι το ακροδεξιό RN και ίσως το LFI του Mélenchon θα παρουσιάσουν τις όποιες προσωρινές λύσεις ως συνωμοσία των πολιτικών ελίτ για να τους στερήσουν την εξουσία, οδηγώντας σε μια ακόμη πιο καταστροφική προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2027.
