Το μεγαλύτερο επίτευγμα είναι αυτά τα συνεχόμενα δευτερόλεπτα σιωπής. Αυτά τα παιδιά στο σχολείο δε σωπαίνουν ποτέ. Μιλούν όλα μαζί, ασταμάτητα, δυνατά, φαίνεται πως δε σ’ ακούν, μιλούν ταυτόχρονα με σένα. Εσύ ελληνικά, αυτά τουρκικά. Φοιτούν στο μειονοτικό σχολείο του τουρκόφωνου συνοικισμού όπου ζουν, στην άκρη της Κομοτηνής, σε πρόγραμμα δίγλωσσο. Δεν είναι εκτεθειμένα σε ελληνόφωνο περιβάλλον. Καταλαβαίνουν ελάχιστα από αυτά που ακούν στα ελληνικά, ενώ προφέρουν ακόμα λιγότερα. Μαλώνουν με μένος στη γλώσσα τους και δεν καταλαβαίνεις τίποτα. Δεν ξέρεις πώς να τα χωρίσεις. Δεν υπακούν σε κανόνες, δεν υπολογίζουν επιβολές, δε διαβάζουν στο σπίτι. Ποτέ. Απείθαρχα και ανυπόταχτα.
Τα παρατηρούσα καθημερινά από τις 2 Φλεβάρη που προσλήφθηκα στο σχολείο. Τα παρατηρούσα λεπτό το λεπτό. Πέρασα από σαράντα κύματα. Σαράντα κύματα ταραγμένα, θυμωμένα, απεγνωσμένα, απορημένα, εξουθενωμένα. Χρησιμοποίησα τα βιβλία για τα μειονοτικά σχολεία, υλικό από τα εξειδικευμένα προγράμματα και έρευνες, ασχολήθηκα με παιχνίδια και δραστηριότητες για την προσέγγιση της γλώσσας. Και τόλμησα. «Θα παίξουμε θέατρο, είπα. Όχι θέατρο για παιδιά. Κανονικό θέατρο. Θα απαιτήσω, όπως απαιτεί ο σκηνοθέτης. Θα ποντάρω στον ρυθμό, στην επικοινωνία, στον συντονισμό, στο σώμα και στον λόγο. Κι ό,τι γίνει». Κι αρχίζω να πηγαίνω στο σχολείο με το κρουστό μου και το πρώτο χορικό της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Τις φωτοτυπίες, είναι η πρώτη φορά που μου τις δίνουν πίσω, γιατί δε θέλουν να τις χάσουν. Ξέρουν πως δε θα τις ξαναβρούν αν τις κρατήσουν. Το ξέρω κι εγώ. Είναι ιδιαίτερα σύνηθες να χάνουν μολύβια, τετράδια, βιβλία, εργασίες. Σπάνια βρίσκουμε πού είναι. «Πολλά γεννούν το δέος, το μέγα δέος ο άνθρωπος γεννά». Δεν κατάλαβα τι έγινε μετά. Ήταν σαν να το περίμεναν. Περίμεναν να συντονιστούν, να κινηθούν και να μιλήσουν με τον ίδιο ρυθμό. Αρχίζουν να μαλώνουν με αυτούς που χαλούν την πρόβα. Ούτε τώρα καταλαβαίνω τι λένε, αλλά η διάθεσή τους είναι ξεκάθαρος μάρτυρας. Αποστηθίζουν τον λόγο του Σοφοκλή, ενώ τα παιδιά με μεγαλύτερη δυσκολία στα ελληνικά, συμμετέχουν με τις λέξεις που ταιριάζουν στην άρθρωσή τους.
Την ημέρα της ημερήσιας εκδρομής υπάρχει αγωνία. Η αγωνία των ηθοποιών. Απ’ το πρωί που μπαίνω στην αυλή του σχολείου με ρωτούν, «κυρία, σήμερα πρόβα;» «όχι πρόβα, τους λέω, παράσταση!» «τι, κυρία;» «θέατρο! Σήμερα θα παίξουμε θέατρο!». Σε κάθε στάση της εκδρομής με ρωτούν, «τώρα κυρία; Τώρα;» Κάναμε τρεις – τέσσερις στάσεις μέχρι να φτάσουμε στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας. Είναι σαν πουλάκια ανήσυχα. Τριγυρνούν γύρω μου, στο άγνωστο χώμα του θεάτρου, φορώντας τις παλιές κουρτίνες του σχολείου, ως αρχαία ενδύματα. Κρατούν στα χέρια τους τις μάσκες που θα βάλουν στο πρόσωπο και γελούν μεταξύ τους «ντοντουρμά! Ντοντουρμά!». Τους μοιάζει με παγωτό ξυλάκι. Το παράλογο θα ήταν να τους φαινόταν οικεία ως προσωπεία. Ωστόσο, στα μάτια τους διαφαίνεται μια γνώση. Μια πίστη στον κοινό τους ρυθμό και στον κοινό τους λόγο. Σ’ αυτόν τον λόγο που χίλιες φορές ειπώθηκε μέσα στους αιώνες με χίλιους τρόπους. Ο δικός τους είναι σίγουρα ασυνήθιστα ξεχωριστός.
Μετά βρήκαν λέξεις και μου έδωσαν να καταλάβω ότι είχαν άγχος, ότι η καρδιά τους φτερούγιζε, ότι ένιωσαν υπερήρωες, ότι ένιωσαν ωραία. Όχι σαν έμενα, που ακόμα δε βρήκα τις λέξεις να τους πω ότι η ζωή μάς θέλει γενναίους και τολμηρούς, αδιάσειστα ταγμένους ενάντια στις πεποιθήσεις που τρέφουν τον αποκλεισμό, το μίσος, τον ρατσισμό σε όποια του μορφή, -κοινωνική, εθνική, θρησκευτική, φυλετική, ταξική.
*Ευγενία Πανταζόγλου
Δασκάλα ΠΕ70, αποκλεισμένη από την εκπαίδευση κατά τα έτη 2020-2023 λόγω ενός παραβόλου τριών ευρών που δεν κρατήθηκε από το σύστημα κατά την κατάθεση των δικαιολογητικών. Τιμωρήθηκαμε χιλιάδες εκπαιδευτικοί από το υπουργείο Παιδείας γι’ αυτόν τον λόγο.
Ηθοποιός ΠΕ92.02, με υποβαθμισμένο πτυχίο Δραματικής Σχολής τετραετούς φοίτησης ισότιμο με απολυτήριο λυκείου, δια του Π.Δ. 85/2022. Ανειδίκευτου εργάτη δηλαδή. Τιμωρήθηκαμε χιλιάδες ηθοποιοί που σπουδάσαμε θέατρο.
Μουσικός ΤΕ16, διπλωματούχος κλαρινέτου φοίτησης δεκατριών ετών, ισότιμο επίσης με απολυτήριο λυκείου, βάσει του παραπάνω διατάγματος. Ανειδίκευτη. Τιμωρήθηκαμε χιλιάδες που μεγαλώσαμε μελετώντας μουσική.
Μουσικός ΕΜ16, καθηγήτρια γκάιντας στο μουσικό σχολείο ως ωρομίσθια εμπειροτέχνισσα. Αν και διασώσαμε τη θρακιώτικη γκάιντα, μελετώντας και ερευνώντας τα χρόνια που κινδύνευε να χαθεί, καμιά μας σπουδή δεν είναι αρκετή για το κράτος.
Msc Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, ένα μεταπτυχιακό χωρίς δίδακτρα, υπέρμαχος, όπως της πρέπει ως κοινωνικό αγαθό, της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών/Το Σκασιαρχείο
