Με πρωτοβουλία του WWF Ελλάς και με τη σύμφωνη απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, η οργάνωση ορίστηκε «Ανάδοχος Αναδάσωσης»
Δεδομένης της μακρόχρονης παρουσίας του WWF Ελλάς στον Εβρο η περιβαλλοντική οργάνωση εκπόνησε δύο ολοκληρωμένες μελέτες, που παρουσίασε εννέα μήνες μετά τη μεγαλύτερη σε έκταση πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ενωση και έκαιγε για 16 συνεχόμενες μέρες αφήνοντας 942.500 στρέμματα καμένης γης.
Κατά τη διάρκειά της 20 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ πέραν της απώλειας σημαντικού ζωικού κεφαλαίου, σπιτιών και υποδομών, κάηκαν υψηλής οικολογικής αξίας περιοχές, όπως το 58% του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς, συμπεριλαμβανομένου και του μεγαλύτερου μέρους της αποικίας φωλεοποίησης του μαυρόγυπα.
Η πρώτη μελέτη του WWF εξετάζει τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς που σημειώθηκε στον Εβρο, αξιολογώντας τον μηχανισμό δασοπυρόσβεσης. Η δεύτερη προτείνει τις διαχειριστικές κατευθύνσεις για τη συνολική μεταπυρική αποκατάσταση της περιοχής που έπληξε η πυρκαγιά.
Για την εκπόνηση της πρώτης μελέτης το WWF πραγματοποίησε μια σύνθετη και πολυεπίπεδη αξιολόγηση που διήρκεσε από τον Νοέμβριο 2023 έως και τον Απρίλιο 2024, όπου αναλύθηκαν στοιχεία που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, πραγματοποιήθηκαν αυτοψίες στις καμένες εκτάσεις και συνεντεύξεις με εμπλεκόμενους φορείς και κοινωνικές ομάδες, αναλύθηκαν επίσημα δεδομένα και εκθέσεις, ενώ αξιολογήθηκαν και θεσπισμένες διαδικασίες.
Τα ευρήματα της μελέτης είναι τα εξής:
- Δεν αναγνωρίστηκαν σημαντικά παράθυρα ευκαιρίας, δηλαδή τα ευνοϊκά χρονικά διαστήματα για αποτελεσματική και σχετικά ασφαλή δασοπυρόσβεση σε κάποια τμήματα της περιμέτρου της δασικής πυρκαγιάς, που θα συνέβαλλαν καθοριστικά σε μια πιο αποτελεσματική διαχείρισή της. Τέτοια παράθυρα ευκαιρίας -κάποια από τα οποία σχετικά μεγάλης χρονικής διάρκειας- υπήρξαν στην ευρύτερη περιοχή της Δαδιάς και του Σουφλίου από τις απογευματινές ώρες της 21ης Αυγούστου έως και τις πρωινές ώρες της 30ής Αυγούστου. Παράλληλα παρατηρήθηκε πως κατά περίπτωση δεν πάρθηκαν οι κατάλληλες αποφάσεις για τη διάθεση, τη χωρική διασπορά και την ανάπτυξη των απαραίτητων επίγειων δασοπυροσβεστικών δυνάμεων.
- Απουσία πρακτικά χρήσιμης επιστημονικής υποστήριξης, προκείμενου να γίνεται επεξεργασία όλων των δεδομένων συμπεριφοράς της πυρκαγιάς σε πραγματικό χρόνο και έτσι να υποστηρίζονται οι επιχειρησιακές αποφάσεις. Γεγονός που κάνει αναγκαία τη δημιουργία μιας ολιγομελούς και ευέλικτης ομάδας με εξειδικευμένη και αποδεδειγμένη επιστημονική κατάρτιση.
- Σημαντικές ελλείψεις στο πρόγραμμα σπουδών και τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση αξιωματικών και πυροσβεστών του Πυροσβεστικού Σώματος, που σχετίζονται με τη μειωμένη αποτελεσματικότητα κατά την καταστολή δασικών πυρκαγιών.
- Λανθασμένη αξιολόγηση των διαθέσιμων δεδομένων (π.χ. μετεωρολογικές προβλέψεις) με αποτέλεσμα να καούν επιπλέον 120.000 στρέμματα, συμπεριλαμβανομένου και του μικρού πυρήνα του Εθνικού Πάρκου – Δάσος Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου.
- Χρόνιες παθογένειες στο σύστημα δασοπυρόσβεσης (π.χ. απουσία ενός αξιόπιστου συστήματος διαχείρισης πληροφοριών) οι οποίες συχνά οφείλονται σε έλλειψη συμβατότητας μεταξύ διαφορετικών φορέων και δημιουργούν σοβαρά προβλήματα συντονισμού.
Το αύριο στον Εβρο
Με πρωτοβουλία του WWF Ελλάς και με τη σύμφωνη απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, η οργάνωση ορίστηκε «Ανάδοχος Αναδάσωσης» και εκπόνησε και τη «Μελέτη αναδάσωσης και διαχειριστικών κατευθύνσεων για την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων της περιοχής του Έβρου μετά την πυρκαγιά του 2023».
Οι κύριοι διαχειριστικοί άξονες για την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων, λαμβάνοντας υπόψη και τις κοινωνικο-οικονομικές παραμέτρους της περιοχής, προβλέπουν:
- Δεδομένου ότι πάνω από το 1/3 της πληγείσας έκτασης κάηκε με υψηλή δριμύτητα, προτάθηκε ένα συγκεκριμένο πλάνο περιορισμένων υλοτομιών για να μη διαταραχθούν περαιτέρω τα οικοσυστήματα που ανακάμπτουν.
- Η περιοχή με τη μεγαλύτερη προτεραιότητα για άμεσες αναδασωτικές εργασίες είναι γύρω από το χωριό Μελία. Εχει βαρύ ιστορικό προηγούμενων πυρκαγιών και χαμηλή δυνατότητα φυσικής αναγέννησης. Παράλληλα αποτελεί μια σημαντική περιοχή φυσικής τροφοληψίας για τον μαυρόγυπα και τον ασπροπάρη, αλλά και φωλεοποίησης και τροφοληψίας για άλλα σημαντικά είδη αρπακτικών.
- Αν και είναι ακόμα νωρίς, οι πρώτες ενδείξεις σε πολλές θέσεις είναι θετικές με αναγέννηση τόσο των κωνοφόρων όσο και των πλατύφυλλων ειδών. Εκτιμάται ότι η φετινή φυσική αναγέννηση των κωνοφόρων θα είναι περιορισμένη λόγω της δριμύτητας καύσης αλλά και του άνυδρου χειμώνα που ακολούθησε.
- Η παρουσία άκαυτων νησίδων, η θωράκισή τους ή και η κατά περίπτωση ήπια διαχείρισή τους αναμένεται να αποτελέσει πυρήνα επαναποίκησης και αποκατάστασης των πληθυσμών της άγριας χλωρίδας και πανίδας συνολικά.
- Δεδομένου ότι η βόσκηση αγροτικών ζώων στην περιοχή είναι σημαντική για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, δεν θα πρέπει να υπάρξουν πολύχρονες απαγορεύσεις βόσκησης τόσο στις άκαυτες εκτάσεις όσο και στις περιοχές που κάηκαν βάσει όμως συγκεκριμένων κανόνων και με παροχή κινήτρων στους κτηνοτρόφους. Σημαντική είναι η ενίσχυση των κτηνοτρόφων με μεγάλες ποσότητες ζωοτροφών, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος υπερβόσκησης των μη καμένων εκτάσεων και η βόσκηση των καμένων.
Πηγή: Τάσος Σαραντής | efsyn.gr
