Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία και Πορτογαλία – έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, ενώ η Ισπανία και Ρουμανία είναι αρκετά κοντά με την Ελλάδα
Χαμηλότερες είναι οι τιμές του τυπικού καλαθιού του νοικοκυριού στα ελληνικά σούπερ μάρκετ σε σχέση με Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία, Ρουμανία.
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από την επαναλαμβανόμενη έκθεση του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) ύστερα από την οργανωμένη έρευνα που βασίζεται σε στοιχεία από πλατφόρμες σύγκρισης τιμών σε κάθε χώρα, αλλά και σε τιμοληψίες από αλυσίδες σουπερμάρκετ) σε τυπικό καλάθι προϊόντων του νοικοκυριού του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων (σούπερ μάρκετ) στην Ελλάδα τον Μάρτιο 2024 και αντίστοιχα στην Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο , στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία, στη Γερμανία και στη Ρουμανία.
Σημειώνεται ότι η σύγκριση τιμών γίνεται με και χωρίς την αξία του ΦΠΑ, ο οποίος διαφέρει σε κάθε χώρα.
Για την ανάλυση συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 43 κατηγορίες προϊόντων:
– 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη επαναλαμβανόμενη έρευνα από το 2012 έως σήμερα.
– 18 υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον 11/2022
– 5 υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον 3/2023.
Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 6.000 τιμών προϊόντων και 40 διαφορετικές αλυσίδες σουπερμάρκετ στις οκτώ χώρες συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα. Διευκρινίζεται ότι οι τιμές αφορούν μόνο αλυσίδες σούπερ μάρκετ και όχι άλλα σημεία πώλησης.
Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι και οι πέντε χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 24% η Γερμανία, 20% η Γαλλία, 25% το Ηνωμένο Βασίλειο, 16% η Ιταλία, 7% η Πορτογαλία, ενώ η Ισπανία και Ρουμανία είναι αρκετά κοντά με την Ελλάδα αλλά ακριβότερες κατά 5% και 1% αντίστοιχα.
Μεγαλύτερες οι διαφορές χωρίς ΦΠΑ
Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρεθεί ο ΦΠΑ ανά χώρα. Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι και οι έξι χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γερμανία κατά 31%, η Γαλλία κατά 28%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 33%, η Ιταλία κατά 24%, η Ισπανία κατά 12% η Πορτογαλία κατά 10% και η Ρουμανία κατά 6%. Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%.
Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), την Γερμανία (7%) και την Ρουμανία (9%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι διαχρονική την τελευταία 12ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες με διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το γενικό συμπέρασμα της ανάλυσης.
Σημειώνεται ότι πέρα από τον ΦΠΑ παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:
– Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα
– Οι καταναλωτικές συνήθειες σε κάθε χώρα (π.χ. η τάση για συσκευασμένα ή μη προϊόντα, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας κλπ)
– Φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής
– Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
– Το κόστος ενέργειας
– Το κόστος καυσίμων και γενικά μεταφορών
– Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κλπ)
– Το μέγεθος της αγοράς, η αγοραστική δύναμη-δυνατότητα και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
– Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
– Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
– Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
– Η εποχικότητα της ζήτησης και της προσφοράς (π.χ. λόγω τουρισμού ή καιρικών συνθηκών)
– Το μισθολογικό-εργασιακό κόστος.
Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάσθηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρούνται και ανάλογα τη διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.
