Άγνωστα στοιχεία και φωτογραφίες της σημαντικής οικογένειας
Μια από τις πιο σημαντικές οικογένειες της Θράκης κατά το πρόσφατο παρελθόν και ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής κατοχής της, ήταν η οικογένεια Στάλιου.
Γενάρχης της οικογένειας, ήταν ο Παναγιώτης Στάλιος (1812-1893), με καταγωγή από την Στενήμαχο (Ασένοβκραντ) της Βουλγαρίας, ο οποίος αρχικά εγκαταστάθηκε στην Γενισέα, πρωτεύουσα του Καζά και στην συνέχεια στην Ξάνθη, όπου και ασχολήθηκε με το εμπόριο του καπνού, με δραστηριότητες στην Τουρκία (Κων/πολη) και Γερμανία (Δρέσδη).
Ο Παναγιώτης Στάλιος, αποτελούσε μια πολύ σημαντική προσωπικότητα της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Ξάνθης, καθώς υπήρξε Ευεργέτης της και Δημογέροντας. Με πλούσιο ευεργετικό έργο, προικίζοντας την Κοινότητα με ιδιόκτητο Νηπιαγωγείο το 1881.Φρόντισε επίσης να δημιουργηθεί το Ελληνορθόδοξο Νεκροταφείο στην Ξάνθη, παραχωρώντας μια αρχική έκταση 8 στρεμμάτων, περιτοιχίζοντας τον χώρο και χτίζοντας εντός του, κοιμητηριακό ναό, αφιερωμένο στην μνήμη των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης (1880). Απεβίωσε στην Χαλκηδόνα(Kadıköy) Κων/πόλεως, στις 3 Οκτωβρίου του 1893,σε ηλικία 81 χρόνων, αφήνοντας με την διαθήκη του, κληροδοτήματα σε σχολεία της Κοινότητος, στις Μονές, καθώς και στον Μητροπολίτη Ξάνθης.
Από τα συνολικά 7 παιδιά του, ο πρωτότοκος, Ζαφείριος (1849-1905), δραστηριοποιείται στην Κομοτηνή, ιδρύοντας αλευρόμυλο το 1883,γεγονός που τον ανάγκασε να εγκατασταθεί μόνιμα στην πόλη, με την οικογένειά του, χτίζοντας μετέπειτα και την επιβλητική οικία του, απέναντι ακριβώς από τον ατμοκίνητο αλευρόμυλο του, επί της οδού Γεωργίου Κονδύλη 60 με Μ.Μπότσαρη σήμερα, στις αρχές του 1900.
Δυστυχώς, όσο γρήγορη ήταν η οικονομική και επαγγελματική του ανάπτυξη του Ζαφειρίου Στάλιου, τόσο σύντομη ήταν η ζωή του, καθώς απεβίωσε το 1905, σε ηλικία μόλις 56 χρόνων, αφήνοντας πίσω του την σύζυγό του Αμαλία(1858-1927), το γένος Αθανασίου Κουγιουμτζόγλου και 7 παιδιά!
Την επιχείρηση στην συνέχεια, ανέλαβαν οι δύο μεγαλύτεροι γιοί του, ο Αιμίλιος(1878-1951) και ο Μιχαήλ(1879-1940).
Σήμερα, στο “Μέγαρο Στάλιου”, στεγάζεται η “Παπαδριέλλειος Δημοτική Πινακοθήκη”, όραμα και δημιουργία του αείμνηστου Δημάρχου Κομοτηνής, Γ.Παπαδριέλλη καθώς φιλοξενείται και ο Σύλλογος Καλλιτεχνών Ν.Ροδόπης, “Αθηνίων”.
Άλλο εξαίρετο μέλος της οικογένειας του Ζαφειρίου Π. Στάλιου, υπήρξε το μικρότερο από τα 7 παιδιά του, η κόρη του, Θάλεια(1898-1987).
Η Θάλεια Στάλιου-Βοΐλα, γεννήθηκε στην Χάλκη των Πριγκιποννήσων, στις 21 Σεπτεμβρίου του 1898.
Παρέμεινε στην Κων/πολη, όπου φοίτησε ως μαθήτρια στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο και έζησε εκεί δυστυχώς, χωρίς την μητέρα της Αμαλία, η οποία ήταν αποκλεισμένη λόγω των πολέμων, στην Κομοτηνή, όπου και ζούσε. Στην ηλικία των 7 ετών, είχε χάσει και τον πατέρα της, Ζαφείριο (1905).
Έτσι, κάποια στιγμή, η ανήλικη Θάλεια, οδηγείται στην Αθήνα, όπου συνεχίζει να ζει και να μεγαλώνει, κοντά στην μεγαλύτερη αδελφή της, Ουρανία Στάλιου-Ζηρίνη.
Η Θάλεια Στάλιου, ξεχώρισε και αναδείχτηκε στην κοσμική και κοινωνική ζωή της Αθήνας και παντρεύτηκε το 1924, τον ιατρό Βασίλειο Βοΐλα, μετέπειτα υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, σε πολλές μεταπολεμικές κυβερνήσεις.
Είναι και ο τελευταίος συνδετικός κρίκος της οικογένειας Στάλιου, ανάμεσα σε Ξάνθη και Κομοτηνή, καθώς και η τελευταία κληρονόμος των γονιών της, η οποία πούλησε ήδη από το 1928 και το επιβλητικό αρχοντικό της οδού Βενιζέλου στην Ξάνθη, στον Καπνοβιομήχανο Ανάργυρο Σιγάλα, όπου στεγάζεται σήμερα, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός.
Η μεγάλη αυτή προσωπικότητα της Θράκης, με πλούσιο ευεργετικό και κοινωνικό έργο, απεβίωσε στις 24 Οκτωβρίου του 1987.
Κώστας Μαυρομάτης, Συλλέκτης-Ερευνητής.
ΠΗΓΕΣ:
1.”Δύο Μονογραφίες :Ανάργυρος Σιγάλας, Αρίστος Χασιρτζόγλου, Θ.Εξάρχου, Ξάνθη, Απρίλιος 2014.
2.Οικογενειακό δέντρο οικογένειας Παναγιώτη Στάλιου, αρχείο Αχιλλέα Δημητρίου Στάλιου.
3.ΔΕΛΤΙΟ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ.ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ.
4.Βιογραφικό σημείωμα Θάλειας Στάλιου- Βοΐλα, υπό τον Θάνο Βερέμη.
5.Φωτογραφικό αρχείο Αχιλλέα Δημητρίου Στάλιου
Βιογραφικό της Θάλειας Στάλιου- Βοΐλα (1898-1987).
Η Θάλεια Β. Βοΐλα, το γένος Στάλιου έφυγε από αυτόν τον κόσμο στις 24 Οκτωβρίου 1987 διακριτικά όπως είχε ζήσει.
Οι καταβολές της αποτελούν υπόμνηση ενός λαμπρού ελληνισμού που απλωνόταν από την Κωνσταντινούπολη ως την Ανατολική Ρωμυλία και τη Θράκη. Ή μητέρα της, Αμαλία, το γένος Κουγιουμτζόγλου, καταγόταν από τη Φιλιππούπολη και ό πατέρας της ήταν καπνέμπορος της Ξάνθης. Το έβδομο και τελευταίο παιδί της οικογένειας, η Θάλεια, γεννήθηκε στη Χάλκη των Πριγκιπονήσων στις 21 Σεπτεμβρίου 1898 και έχασε τον πατέρα της όταν ήταν μόλις επτά ετών.
Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος την βρήκε μαθήτρια στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως από όπου έφυγε για την Αθήνα μόνη, γιατί ή μητέρα της βρισκόταν αποκομμένη στην Κομοτηνή.
Έζησε έκτοτε με τη μεγάλη της αδελφή Ουρανία Ζηρίνη και τη συνομήλικη εξαδέλφη της Λιλή στην Αθήνα και τη Δρέσδη. Τελείωσε το Σχολείο Τριανταφυλλίδη στην Αθήνα και πήρε το δίπλωμα Du Cours Supérieur de l’Institut Supérieur d’Études Françaises (1920) και αργότερα το Proficiency in English από το Cambridge.
Παντρεύτηκε τον γιατρό Βασίλειο Βοΐλα στις 21-5-1924, που αργότερα διετέλεσε υπουργός Υγιεινής σε τέσσερις μεταπολεμικές Κυβερνήσεις.
Άτομο προικισμένο με ιδιαίτερη ευφυΐα, υπεραναπλήρωσε την έλλειψη πανεπιστημιακών σπουδών με την προσωπική της επιμέλεια, ώστε να αποκτήσει μια ασυνήθιστη για κοπέλα της εποχής της μόρφωση. Γνώριζε τρεις γλώσσες, πέραν της ελληνικής, και τα έργα των κλασικών συγγραφέων (Ελλήνων, Άγγλων, Γάλλων και Γερμανών).
Πρώτη εξαδέλφη της Μέλπως Λογοθέτη Μερλιέ (οι μητέρες τους ήταν αδελφές) και στενή της φίλη, συνδέθηκε ακόμα με πολλές διασημότητες της εποχής της, τον Κωστή Παλαμά, τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Επέβαλε στον εαυτό της το λιτό ήθος ενός ελληνισμού που έζησε με την αίσθηση μιας αποστολής και αφιερώθηκε στην υπηρεσία του έθνους. Από την προσφορά αυτή, που προσφέρθηκε πάντα εθελοντικά, με ζήλο και αφοσίωση, σημειώνουμε εδώ μερικά δείγματα:
Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο 1934-1940. Μέλος τού Συμβουλίου και Ταμίας της Παπαστρατείου Σχολής Παιχνιδιών, με Πρόεδρο τη Μαρία Σβώλου.
Μέλος της Εφορίας του Εθνικού Παιδικού Σταθμού Νέας Ιωνίας του Υπουργείου Κοινωνικής Προνοίας.
Μέλος του Συμβουλίου τής Βιοτεχνικής και Επαγγελματικής Σχολής «Tο σπίτι του Κοριτσιού», με Πρόεδρο την Αγγελική Χατζημιχάλη.
Κατά τον Πόλεμο 1940-1941. Εντεταλμένη στην Οργάνωση τής Αρχιεπισκοπής Αθηνών «Στρατευμένη Πρόνοια». Υπεύθυνος για την ενορία του Αγίου Σπυρίδωνος Σταδίου και την Καισαριανή.
Μέλος του Συμβουλίου της Διοικήσεως των Φιλοπτώχων Ταμείων της Ιερός Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
‘Υπεύθυνη για τον Άγιο Διονύσιο Σκουζέ, τον Άγιο Σπυρίδωνα Σταδίου και την Κηφισιά. Κατά την Κατοχή 1941-1944.
Εθελόντρια Προϊσταμένη της Διευθύνσεως Περιθάλψεως, με βαθμό Διευθυντού Β’, του Εθνικού ’Οργανισμού Χριστιανικής Αλληλεγγύης, ΕΟΧΑ.
Μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου της Αποστολής του Ελβετικού Έρυθρού Σταυρού για την παροχή γάλακτος στα βρέφη.
Διευθύνουσα του Τμήματος Φοιτητικών Συσσιτίων της Επιτροπής Διαχειρίσεως Βοήθειας προς την Ελλάδα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού.
Μετά τον πόλεμο. 1945-1953 Εθελόντρια αδελφή του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αναπήρων επί τετραετία, και μετά σε διάφορα Νοσοκομεία και Κέντρα.
Διοικητικός Διευθυντής και Εντεταλμένη Σύμβουλος του Ινστιτούτου Ερεύνης Νοσημάτων Θώρακος με μικροακτινογραφήματα. Μέλος του Γενικού Συμβουλίου του Πατριωτικού Ιδρύματος.
Από το 1953 ως το 1956 Β’ ’Αντιπρόεδρος. 1956-1964 Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου του Πατριωτικού Ιδρύματος Κοινωνικής Προνοίας και Αντιλήψεως —ΠΙΚΠΑ— και Σύνδεσμος με την UNI CEF.
Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Σχολής Επισκεπτριών Αδελφών και Νοσοκόμων του Υπουργείου Προνοίας. 1965-1969
Μέλος της Κεντρικής Εφορίας Αιμοδοσίας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Μέλος της Εφορίας της Επιτροπής Βοήθειας του Σταθμού Α’ Βοηθειών του Ε.Ε.Σ.
Ιδρυτικό Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών από τη σύστασή του σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου το 1962 και εθελόντρια συνεργάτρια του Κέντρου στο Τμήμα χειρογράφων.
Γενική Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (1962-1987).
Από το Σεπτέμβριο 1969 μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ασύλου Ανιάτων και Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου.
Πρόεδρος του Ασύλου Ανιάτων και του Ιδρύματος Περιθάλψεως Χρονίως Πασχόντων (1970-1980). Παραιτήθηκε το 1980, λόγω ασθένειας της καρδιάς.
Παράσημα
Η ελληνική κοινωνία, αναγνωρίζοντας την προσφορά της Θάλειας Βοΐλα, την τίμησε με ηθικές αμοιβές. Τις καταγράφουμε εδώ πληροφοριακά, γνωρίζοντας ότι της ίδιας ή μεγάλη σεμνότητα ποτέ δεν της επέτρεψε να τις κάνει γνωστές ακόμα και στους στενούς οικείους της:
- Στρατιωτικόν Μετάλλιον Εξαιρέτων Πράξεων.
- Μετάλλια του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, αργυρούν, μετ’ άστέρος κλπ. και τελευταία το «Χρυσούν Μετάλλιον Αθήνας Μεσολωρά επ αρετή» (σύνολο εννέα μετάλλια).
- Μετάλλιον της Αρχιεπισκοπής Αθηνών για την «Ευδόκιμον συμβολήν» εις την ΕΟΧΑ.
- Μετάλλιον του Δήμου Αθηναίων.
- Χρυσούς Σταυρός του Τάγματος Ευποιίας.
- Ταξιάρχης τού Τάγματος Ευποιίας.
Βαθμοί στο Σώμα ’Αδελφών.
16-12-1952 Αδελφή Α
19-4-1974 Προϊσταμένη Αδελφή Α’.
12-4-1981 Επιθεωρητής Αδελφή.
Με το θάνατο τής Θάλειας Βοΐλα λιγοστεύει μια γενιά Ελλήνων που αναλώθηκαν στην υπηρεσία τού συνόλου. Δεν θα ξαναδούμε το είδος αυτό στο δικό μας βίο.
Θάνος Βερεμής
