Συνέντευξη του Προέδρου της Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας στο «Ε» για τα προβλήματα και τις προκλήσεις του Εμπορίου
Τόνισε ότι «ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης αποτελεί έναν ακόμα κρίκο μιας «τιμωρητικής αλυσίδας» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων»
Για τις προκλήσεις του παρόντος, αλλά και τα κρίσιμα εμπόδια ανθεκτικότητας στο μέλλον των εμπορικών επιχειρήσεων μίλησε στο «Ε» ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), Γιώργος Καρανίκας, με αφορμή την επικείμενη εκδήλωση του Εμπορικού Συλλόγου Ξάνθης, το απόγευμα της Δευτέρας. Με ρεαλιστική προσέγγιση και τεκμηρίωση ο κ. Καρανίκας εξήγησε τα προβλήματα που καλούνται να ξεπεράσουν οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις και πώς λειτουργούν οι πρωτοβουλίες της Πολιτείας για το μέλλον του κλάδου. Ανέδειξε την κρισιμότητα του κλάδου, μιας και το 99,9% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και υπογράμμισε ότι, οι Έλληνες καταναλωτές, παρά την εκτίναξη των ηλεκτρονικών αγορών, συνεχίζουν να προτιμούν την επίσκεψη στα φυσικά καταστήματα.
«Ε»: Ποια είναι η σημερινή εικόνα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και του εμπορίου στη χώρα μας;
Γ.Κ.: Καταρχήν, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν το κύτταρο της ελληνικής οικονομίας. Με βάση τον ευρωπαϊκό ορισμό, το 99,9% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οπότε, θα πρέπει να διακρίνουμε τις επιμέρους κατηγορίες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το πιο πολυπληθές αλλά και εύθραυστο κομμάτι των επιχειρήσεων αυτών είναι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (micro). Οι επιχειρήσεις αυτές κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις επάλληλες κρίσεις που ξεκίνησαν με την κρίση χρέους το 2009, συνεχίστηκαν με την πανδημική κρίση του COVID-19 και εντάθηκαν περαιτέρω με την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της συμπίεσης που δέχθηκαν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις είναι ότι στο λιανικό εμπόριο, έναν κλάδο στον οποίο λειτουργούν περισσότερες από 141.000 επιχειρήσεις, ο αριθμός των αυταπασχολούμενων μειώθηκε στο μισό σε σχέση με το 2004. Προφανώς, η συρρίκνωση του αριθμού των επιχειρήσεων και η παρεπόμενη μεγέθυνση του μέσου μεγέθους της επιχείρησης δεν συνδέθηκε με κάποιο ποιοτικό μετασχηματισμό του οικοσυστήματος της επιχειρηματικότητας. Το εμπόριο είναι ένας νευραλγικός κλάδος, με μεγάλο πλήθος πολύ μικρών επιχειρήσεων, και δέχθηκε τον ισχυρό αντίκτυπο της «τριπλής» κρίσης. Σήμερα, ειδικότερα οι μικρότερες εμπορικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν χαμηλότερους τζίρους, υψηλότερα λειτουργικά κόστη και αυξημένα χρέη. Δυστυχώς, η «τριπλή παγίδα» για την οποία μας είχε προειδοποιήσει η περυσινή Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου φαίνεται πως εγκλωβίζει έναν μεγάλο αριθμό εμπορικών επιχειρήσεων.
«Ε»: Οι ελληνικές εμπορικές επιχειρήσεις με φυσικά καταστήματα βλέπουν τον τζίρο τους χρόνο με τον χρόνο να μειώνεται. Αντίθετα τα ηλεκτρονικά καταστήματα ανθούν. Εξαρτάται το μέλλον του λιανεμπορίου από την ψηφιακή εποχή; Πιστεύετε ότι υπάρχουν οι απαραίτητες δομές ώστε να κάνουν την μετάβαση οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
Γ.Κ.: Προφανώς, η πανδημική κρίση επιτάχυνε τη μετάβαση στο ηλεκτρονικό εμπόριο μέσα από τον μετασχηματισμό που προκάλεσε στα καταναλωτικά πρότυπα. Οι καταναλωτές αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις ηλεκτρονικές αγορές γεγονός που μετέβαλε την «καταναλωτική κουλτούρα». Είναι χαρακτηριστικό ότι το 55,3% των καταναλωτών που χρησιμοποίησε, έστω και μια φορά το διαδίκτυο εντός του 2023, πραγματοποίησε έστω μια ηλεκτρονική αγορά ή παραγγελία αγαθών ή υπηρεσιών. Η μεγέθυνση των ηλεκτρονικών πωλήσεων είναι όντως σημαντική και αναμένεται να προσεγγίσει, το 2030, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurocommerce, το 30% των συνολικών πωλήσεων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό θεωρώ πως θα είναι αρκετά χαμηλότερο. Οι Έλληνες καταναλωτές, όπως δείχνουν και οι τελευταίες έρευνες του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, προτιμούν το window shopping, δηλαδή την παραδοσιακή επίσκεψη στο φυσικό κατάστημα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η ψηφιακή εποχή επηρεάζει την πορεία στο μέλλον του λιανικού εμπορίου και εξωθεί τις εμπορικές επιχειρήσεις σε έναν βίαιο, θα λέγαμε, ψηφιακό μετασχηματισμό. Όμως, ο μετασχηματισμός αυτός είναι κρίσιμος για την βελτίωση της ανθεκτικότητας του κλάδου. Οι ψηφιακές δομές παρουσιάζουν υστέρηση και αυτό αποτυπώνεται στα στοιχεία του ΟΟΣΑ αλλά και σε έγκυρους δείκτες όπως ο δείκτης DESI. Για τον λόγο αυτό η ΕΣΕΕ επισημαίνει τις δυνατότητες που δίνουν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και της νέας προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ 2021-2027 που μπορούν πραγματικά να υποστηρίξουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των εμπορικών επιχειρήσεων.
«Ε»: Είναι επαρκώς ενημερωμένοι οι έμποροι σήμερα; Πώς επικαιροποιούν τις γνώσεις τους σε σχέση με τις απαιτήσεις της νέας εποχής;
Γ.Κ.: Η ενημέρωση περί της αναγκαιότητας του ψηφιακού μετασχηματισμού καθίσταται ολοένα και περισσότερο κοινό κτήμα των εμπορικών επιχειρήσεων. Προφανώς, απαιτούνται πολλά βήματα ακόμα για να θεωρηθεί το κόστος του ψηφιακού μετασχηματισμού η κυριότερη πρόκληση της μέσης εμπορικής επιχείρησης της χώρας. Βέβαια, η ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη για την αγορά της Ξάνθης, που θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα, δείχνει ότι η ψηφιακή εγρήγορση των εμπορικών επιχειρήσεων βελτιώνεται σημαντικά. Θεωρώ πως σε αυτή τη κατεύθυνση, της διάχυσης της γνώσης, η ΕΣΕΕ έχει ιδιαίτερα σημαντική συνεισφορά. Το συνέδριο Future of Retail, που πραγματοποιήθηκε για τρίτη φορά φέτος και έχει μετατραπεί σε ένα διαρκές forum για τις αλλαγές στο λιανικό εμπόριο, η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου, οι θεματικές εκδηλώσεις, όπως αυτή της Δευτέρας, αλλά και τα webinars που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας υποδεικνύουν τις αλλαγές αλλά και την υπέρβαση που θα πρέπει να κάνουν οι εμπορικές επιχειρήσεις σε σχέση με τις απαιτήσεις της επόμενης ημέρας.
«Ε»: Σύνδεση ταμειακών μηχανών και POS. Ποια είναι η πρόοδος αυτού του μέτρου; Εκτιμάτε ότι θα δώσει λύσεις ενάντια στην φοροδιαφυγή;
Γ.Κ.: Καταρχήν, επιστρέψτε μου μια διόρθωση. Οι εμπορικές επιχειρήσεις δεν φοροδιαφεύγουν. Τα εμπορικά καταστήματα, όντως ανοικτά όλη την ημέρα, είναι υποκείμενα σε μια κατάσταση διαρκούς δυνητικού ελέγχου. Επιπρόσθετα, έχουν υπαχθεί στους ηλεκτρονικούς μηχανισμούς διασταύρωσης του συνόλου της οικονομικής τους δραστηριότητας γεγονός που τεκμηριώνει τη διαφάνεια της λειτουργίας τους. Είναι χαρακτηριστικό πως σε ένα πρόγραμμα του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO) και του Υπουργείου Εργασίας στην περιοχή της Αττικής για την εισφοροδιαφυγή το μακρινό 2016, το εμπόριο κατέγραψε, με διαφορά, την χαμηλότερη παραβατικότητα. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, και άλλες παρεμβάσεις όπως η ψηφιακή κάρτα εργασίας, αποτελούν σημαντικά βήματα ως προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό των εμπορικών επιχειρήσεων. Μάλιστα, η ΕΣΕΕ τα αξιολογεί ως εξόχως κρίσιμα ζητήματα για την προστασία του υγιούς ανταγωνισμού που, πολλές φορές, δεν είναι αυτονόητος. Λόγω της σημασίας αυτής η ΕΣΕΕ, σε συνεργασία με την Epsilonet, διοργάνωσε συνεχείς ενημερωτικές ημερίδες, σε όλη τη χώρα, για την ενημέρωση όλων των εμπορικών επιχειρήσεων. Όμως, θεωρώ πως το χρονοδιάγραμμα που τέθηκε για την εφαρμογή της διασύνδεσης POS και ταμειακών μηχανών ήταν αρκετά σφιχτό, με αποτέλεσμα να ασκηθεί ένας πρόσθετος φόρτος στις επιχειρήσεις. Για τον λόγο αυτό, το Μάρτιο του 2023, η ΕΣΕΕ ζήτησε παράταση της εφαρμογής της διασύνδεσης για την ομαλότερη προσαρμογή της αγοράς. Σε ένα συνολικότερο επίπεδο, ο κλάδος έδειξε τα αντανακλαστικά του αλλά και την ικανότητα του να προσαρμόζεται με τους ελάχιστους πιθανούς κραδασμούς τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τη δημόσια διοίκηση.
«Ε»: Ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης έχει επιβαρύνει τις εμπορικές επιχειρήσεις; Πιστεύετε ότι θα κλείσουν μικρά καταστήματα που θα επιβαρυνθούν υπέρμετρα;
Γ.Κ.: Καταρχήν, ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης αποτελεί μια διάταξη ενός νομοσχεδίου το οποίο είναι, κατά γενική ομολογία, καινοτόμο και στη σωστή κατεύθυνση. Όμως, λόγω της βαρύτητας τους, τα «τεκμήρια φορολόγησης» αποτελούν μια καθαρά άδικη διάταξη που επιβαρύνει με άνισο τρόπο τις εμπορικές επιχειρήσεις. Υποτάσσοντας, δε, την ουσία της φορολογικής δικαιοσύνης σε αμφίβολες φοροεισπρακτικές στοχεύσεις προκαλεί ρήγμα στη σχέση εμπιστοσύνης της αγοράς με τη φορολογική διοίκηση, την οποία οι εμπορικές επιχειρήσεις οικοδόμησαν με κόπο και κόστος τα τελευταία χρόνια, παραμένοντας σταθερά στην πρωτοπορία της ψηφιοποίησης των συναλλαγών και των φορολογικών ελέγχων. Επιπλέον, η υιοθέτηση απαρχαιωμένων μεθόδων δεν δύναται να διασφαλίσει την ισότιμη φορολογική μεταχείριση τόσο μεταξύ μεγάλων και μικρότερων επιχειρήσεων όσο και μεταξύ μικρών επιχειρηματιών και μισθωτών. Οι διατάξεις, χωρίς πειστικό λόγο και ουσιαστικά έσοδα για το Δημόσιο, αναμένεται να ευνοήσουν αυτούς που μαζικά φοροδιαφεύγουν με ένα μικρό επιπλέον τίμημα σε σχέση με τα ανεπίσημα έσοδά τους, ενώ θα αποτελέσει θηλιά για τους χιλιάδες μικρούς επιχειρηματίες του εμπορίου που είναι στο όριο των δυνατοτήτων βιωσιμότητάς τους. Δεν μπορώ να προβλέψω αν το νομοσχέδιο οδηγήσει σε «λουκέτα». Είναι πολύ πρώιμο να κάνω μια τέτοια εκτίμηση και δεν θα ήθελα να μιλήσω με όρους αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Όμως, είμαι βέβαιος πως ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης αποτελεί έναν ακόμα κρίκο μιας «τιμωρητικής αλυσίδας» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
«Ε»: Αν πρέπει να κάνουμε μια πρόβλεψη για το μέλλον της αγοράς στην Ελλάδα, ποια θα ήταν αυτή;
Γ.Κ.: Προφανώς το μέλλον της αγοράς στην Ελλάδα συνδέεται με τις γενικότερες εξελίξεις του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος. Λόγω της παγκοσμιοποίησης, η ελληνική αγορά αποτελεί τμήμα των διεθνών εφοδιαστικών αλυσίδων και εξαρτάται άμεσα από αυτές. Η ευμεταβλητότητα του διεθνούς περιβάλλοντος, οι γεωοικονομικοί κατακερματισμοί, η ευθραυστότητα των διεθνών τιμών αλλά και οι γεωπολιτικές αναταράξεις αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν, με ιδιαίτερα έντονο τρόπο, την ελληνική αγορά. Επίσης, το μέλλον της αγοράς εξαρτάται από την καταναλωτική δαπάνη η οποία, και δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό, παραμένει κατά 24,4% χαμηλότερη σε σχέση με το 2008. Βέβαια, η αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας ενδέχεται να συγκρατήσει τις επιδόσεις της αγοράς. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορώ να δηλώσω ιδιαίτερα αισιόδοξος. Θεωρώ πως η κόπωση των εμπορικών επιχειρήσεων λόγω των «επάλληλων κρίσεων» τους έχουν αφαιρέσει τα αποθέματα ανθεκτικότητας που είναι αναγκαία για την επόμενη ημέρα.
