Φιλόλογος,συγγραφέας,ποιητής
Το βιβλίο αυτό το έγραψε ο Τσόμσκυ το 2016 και τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε και στη γλώσσα μας, σε θαυμάσια μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη. Το ξαναδιάβασα τον προηγούμενο μήνα. Καταλήγοντας τη μελέτη του βιβλίου σημείωσα:
«Μπορείς να το διαβάζεις χωρίς να αρρωσταίνεις; »
Να σημειώσω ότι, βιώνοντας την κατάσταση στην Παλαιστίνη, δεν μπορείς να μην δεις ότι, όσα γράφει ο συγγραφέας για το παρελθόν και σε εκείνη την περιοχή και αλλού στον πλανήτη, επαναλαμβάνονται στις μέρες μας.
Πολλά σημεία σε συνταράζουν, ξεχώρισα μερικά θέματα, ιδιαίτερα:
ο ρόλος των διανοουμένων,
η διαμόρφωση της κοινής γνώμης,
η ασφάλεια του λαού λόγω πυρηνικών και κλιματικής αλλαγής,
γιατί γίνεται πόλεμος,
ποιες αξίες κυβερνούν τον κόσμο.
Ο Νόαμ Τσόμσκι (αγγλ.: Avram Noam Chomsky, γενν. 7 Δεκεμβρίου 1928). ΄Ηδη είναι 97 ετών, Αμερικανός καθηγητής στο τμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (MIT). Έχει συγγράψει πλήθος βιβλίων και άρθρων, ενώ έχει δώσει και εκτενείς διαλέξεις επάνω σε ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων τα οποία περιλαμβάνουν τη γλωσσολογία, τη φιλοσοφία και την ιστορία της διανόησης. Επίσης, ο Τσόμσκι έχει πλούσιο ιστορικό πολιτικού ακτιβισμού από τη δεκαετία του ’60 κι έπειτα, με πληθώρα βιβλίων τα οποία επικρίνουν κυρίως την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ενώ με δήλωσή του τοποθέτησε ιδεολογικά τον εαυτό του στον αναρχικό χώρο, αν και κατά καιρούς έχουν σχολιαστεί οι φιλελεύθερες καταβολές της πολιτικής του σκέψης. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, απ’ όπου αποφοίτησε με πτυχίο φιλοσοφίας το 1949 και με μεταπτυχιακό στη γλωσσολογία το 1951. Η συνεργασία του εκεί με τον διάσημο γλωσσολόγο Zellig Harris έθεσε τις βάσεις για τις μετέπειτα θεωρίες του στη γλωσσολογία και την προσωπική του σκέψη. Στη γλώσσα μας κυκλοφορούν δεκάδες βιβλία του γλωσσολογίας και πολιτικής.
*
Να προσθέσουμε λίγα στοιχεία για τις θέσεις του Τσόμσκυ. Με βάση τις πηγές που συμβουλευθήκαμε, από νέος έχει αυτές τις πολιτικές θέσεις που τον χαρακτηρίζουν ως τα βαθιά γεράματα. Μεγάλωσε σε εβραϊκή μεσοαστική οικογένεια και θεωρεί ότι οι θέσεις του αποτελούν ιδανικά που καλύπτουν τις ανάγκες του ανθρώπινου είδους, όπως η ελευθερία, κοινωνία, και ελευθερία συναναστροφής. Πιστεύει ότι αλήθεια σχετικά με την πολιτική πραγματικότητα διαστρεβλώνεται συστηματικά και οργανωμένα μέσω της χειραγώγησης από τα μεγαλο-επιχειρηματικά συμφέροντα, πολιτικές ελίτ, και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τα οποία ελέγχονται επίσης από αυτά τα κέντρα εξουσίας. Τέλος, έχει διατυπώσει έντονη κριτική προς το Ισραήλ σχετικά με το Παλαιστινιακό ζήτημα, με αποτέλεσμα να του έχει απαγορευτεί η είσοδος στη χώρα το 2010.
*
Πολύ κατατοπιστικό είναι το κείμενο – παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Ποιος κυβερνά τον κόσμο;».
«Ο σηµαντικότερος διανοούµενος ακτιβιστής στον κόσµο προχωρά σε µία διερευνητική εξέταση της µεταβαλλόµενης αµερικανικής εξουσίας, των απειλών για τη δηµοκρατία και του µέλλοντος της παγκόσµιας τάξης. Σε µια διεισδυτική, ενδελεχή ανάλυση της τρέχουσας διεθνούς κατάστασης, ο Νόαµ Τσόµσκυ εξετάζει µε ποιον τρόπο οι Ηνωµένες Πολιτείες, παρά την άνοδο της Ευρώπης και της Ασίας, εξακολουθούν να καθορίζουν σε µεγάλο βαθµό τους όρους της παγκόσµιας πολιτικής. Χρησιµοποιώντας ένα ευρύ φάσµα παραδειγµάτων, από τη βρόµικη ιστορία της εµπλοκής των ΗΠΑ στην Κούβα ως τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στην Κίνα, από τα υποµνήµατα για τα βασανιστήρια ως τις κυρώσεις κατά του Ιράν, αναλύει πώς η ρητορική της Αµερικής περί ελευθερίας και ανθρωπίνων δικαιωµάτων συχνά παρεκκλίνει από τις ενέργειές της. Και αναλύει διεξοδικά τις διενέξεις στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και σε Ισραήλ-Παλαιστίνη, καταλήγοντας σε αναπάντεχα και εξαιρετικά οξυδερκή συµπεράσµατα για τη λειτουργία της ιµπεριαλιστικής δύναµης στον αυξανόµενα χαοτικό πλανήτη µας. Στην πορεία, ο Τσόµσκυ προχωρεί σε µία εντυπωσιακή ανατοµία του τρόπου µε τον οποίο η ελίτ της Αµερικής έχει διασφαλίσει ακόµα µεγαλύτερη προστασία από κάθε δηµοκρατικό περιορισµό των ενεργειών της. Κι όµως, υποστηρίζει, δεν έχουµε την πολυτέλεια να παραιτούµαστε εξαιτίας αυτών των εξελίξεων. Με την κλιµατική αλλαγή και την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων να απειλούν ακόµα και την επιβίωση του ανθρώπινου πολιτισµού, η ανάγκη να αναλάβει ο λαός την αποτροπή της καταστροφής γίνεται ακόµα µεγαλύτερη. Ανελέητο, άτεγκτο και διεξοδικά τεκµηριωµένο, το “Ποιος κυβερνά τον κόσµο”; µας βοηθάει να κατανοήσουµε τα βασικά ζητήµατα της εποχής µας, όπως ακριβώς έχουµε συνηθίσει να αναµένουµε από τον Τσόµσκυ».
Στην εφημερίδα The New York Times Book Review διαβάζουμε:
«Ο Τσόµσκυ αποτελεί παγκόσµιο φαινόµενο… Σε θέµατα εξωτερικής πολιτικής, ίσως είναι η αµερικανική φωνή που έχει διαβαστεί περισσότερο σε όλο τον πλανήτη».
*Κλείνοντας το συνοπτικό κείμενό μας για το βιβλίο αυτό, που καλό θα ήταν να διαβαστεί ευρύτερα, θα παραθέσω την τελευταία παράγραφό του πριν τον Επίλογο (σελ. 425):
«Επιστρέφοντας στο αρχικό ερώτημα για το “ποιος κυβερνά τον κόσμο”, ίσως θα έπρεπε να θέσουμε άλλο ένα: “Ποιες αρχές και αξίες διέπουν τον κόσμο;”. Το ερώτημα αυτό οφείλει να έχει δεσπόζουσα θέση στο μυαλό των πολιτών των πλουσίων και ισχυρών κρατών, που απολαμβάνουν μία ασυνήθιστη παρακαταθήκη ελευθερίας, προνομίων και ευκαιριών χάρη στους αγώνες των προγόνων τους, και οι οποίοι είναι πια αντιμέτωποι με κρίσιμες επιλογές προκειμένου να απαντήσουν σε προκλήσεις με τεράστια ανθρωπιστική σημασία».
Όλοι / όλες έχουμε ευθύνη – « νῦν καὶ ἀεἰ »…
Φώτο μικρή: μουσόπουλος
