Η βασιλόπιτα και τα κάλαντα της περιοχής
Η Πρωτοχρονιά στη Θράκη είναι η πιο χαρούμενη ήμερα του έτους, γιατί μικροί μεγάλοι ανταλλάσσουν δώρα, φιλιά, ευχές, τραγουδούν, οργανώνουν φαγοπότι, περνούν ευχάριστες στιγμές με τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Τη χαρά όμως που απολαμβάνουν οι μικροί, τα παιδιά, είναι ασύγκριτη. Σ’ αυτά στρέφεται η χαρά των γονέων, η φροντίδα. Σ’ αυτά οι ανάδοχοι-οι νονοί φροντίζουν να δώσουν τα δώρα τους, τα «βαφτιστικά» είναι ίσα με τα δικά τους παιδιά και τα θεωρούν οι ανάδοχοι σαν δικά τους και δεν τα ξεχωρίζουν. Γι’ αυτό υπάρχει, άλλωστε η συνήθεια να ετοιμάσουν οι γονείς Πρωτοχρονιάτικη πίτα. Τούτη την πίτα, τα παιδιά θα τη μεταφέρουν με χαρά και πομπή στο σπίτι του νονού ως πρωτοχρονιάτικο δώρο. Φτάνοντας προσφέρουν, την πίτα που μπορεί να ‘ναι και μπακλαβάς και με μια σβούρα, που κρατούν στο χέρι -ένα κλαδί από βάγια- σουρβίζουν τους νονούς απαγγέλλοντας ρυθμικά: «Σούρβα, σούρβα γερό κορμί/ γερό σταυρί και του χρόνου γούλ’ γέροι και καλόκαρδοι». Αλλού το συμπληρώνουν καλύτερα: «Σούρβα, σούρβα γερό κορμί/ γερό κορμί, γερό σταυρί/ σαν ασήμι σαν κρανιά/ και του χρόν’ γούλ’ γεροί, και καλόκαρδοι
Στο άνοιγμα της πόρτας ψάλλουν τον Άγιο Βασίλη: «Άγιος Βασίλης έρχεται Γεννάρης ξημερώνει/ -Άγιο Βασίλη, πόρκεσαι και πούθε να πηγαίνης;/ -Απ’ τη μάννα μ’ έρχομαι και στο σκολειό πηγαίνω».
Έτσι οι νονοί, αφού φιλοδωρήσουν τους βαπτιστικούς των, αφού τους φορτώσουν με πολλούς ξηρούς καρπούς, τους αποστέλλουν με δώρα για τους σπιτικούς. Αυτή η επίσκεψις είναι η πρώτη, που γίνεται μετά την εκκλησία. Και είναι σαν μια ιεροτελεστία με το τυπικό της απαράβατο.
Η βασιλόπιτα στη Θράκη
Η βασιλόπιτα στη Θράκη δεν ήταν το συνηθισμένο τσουρέκι των σημερινών χρόνων, όπως βγαίνει βιομηχανοποιημένο και βάζουν εκ των υστέρων το νόμισμα. Η παρασκευή της ήταν αληθινή μυσταγωγία και το στόλισμα της ολάκερη τέχνη, ανάλογα με τη δεξιοτεχνία της κάθε νοικοκυράς. Στα χωριά προπάντων έφτιαχναν του κόσμου τα «γράμματα» με τις σκελίδες του καρυδιού. Σ’ ένα γεωργικό σπίτι η βασιλόπιτα παρίστανε ολάκερο μαντρί, με τα πρόβατα, το σκύλο, την καλύβα, τον τσομπάνο κ.λπ.. δεν έλειπε ο σταυρός φυσικά από όλες τις πίτες των σπιτιών, ενώ πρόσθεταν και άλλα στολίδια ή άνθη με το πιρούνι, σαν όργανο της τέχνης ή με το τσιμπιστό. Η μητέρα έλεγε πως τα πλουμίδια τους ήταν γνώρισμα της καλής νοικοκυράς. Αργότερα, έγινε γνωστό πως η χρήση του πιρουνιού ή του τσιμπιστού στο χάραγμα των στολιδιών, ήταν ένας μαγικός τρόπος «για να μην μένουν πάνω στο σπίτι τα μάτια των εχθρών και να το γλωσσοτρώνε».
Κάλαντα στην Θράκη
Τα παιδιά κρατούσαν σφυριά ξύλινα, βαμμένα με πολλά χρώματα και με αυτά χτυπούσαν τις πόρτες και μαζεύουν στραγάλια, σύκα, ξυλοκέρατα, πορτοκάλια, καρύδια. Όχι όμως και χρήματα.
Σε πολλά χωριά της Θράκης, τα έλεγαν μεταμφιεσμένοι “για να πάει καλά η χρονιά”, όπως έλεγαν. Με τη συνοδεία γκάιντας, έψαλλαν σε κάθε σπίτι ειδικά κάλαντα, ανάλογα με τα πρόσωπα της οικογένειας και τα επαγγέλματά τους. Τα κάλαντα τα έλεγαν είτε στην είσοδο του σπιτιού , είτε μέσα στο σπίτι , ενώ σ’αυτά περιέχονταν παινέματα αλλά και πειράγματα για τον κάθε νοικοκύρη και τα μέλη της οικογένειάς του.
Πολλές φορές οι νοικοκυρές δεν έδιναν το φιλοδώρημα στα χέρια των παιδιών αλλά το πετούσαν στις αυλές όπου και τα παιδιά έτρεχαν να το μαζέψουν, ενώ μια συνήθεια των γυναικών ήταν να μετράν πόσα αγόρια και πόσα κορίτσια πήγαν για τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, για να δουν πόσα κοκόρια και κότες θα έχουν το επόμενο έτος.
