Γράφει ο Απόστολος Δομτζίδης
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.
Γιώργος Σεφέρης
Όλοι στη ζωή μας ψάχνουμε έναν ήρωα. Για να φέρει σε πέρας όσα εμείς δεν μπορούμε να καταφέρουμε. Για να μας βγάλει από μια δύσκολη θέση. Για να τον έχουμε ως πρότυπο. Και να μπορέσουμε να του μοιάσουμε.
Οι πρώτοι ήρωες είναι οι γονείς. Αυτοί μας καθοδηγούν στα πρώτα μας βήματα. Αυτούς μιμούμαστε πρώτα και πάντα. Έπειτα οι άνθρωποι στον κοντινό μας περίγυρο. Ένας σπουδαίος συγγενής, ένας σημαντικός δάσκαλος, ένας αγαπητός φίλος. Αργότερα, όσο μεγαλώνουμε, την ανάδειξή τους αναλαμβάνει η κοινωνία και συνήθως αυτοί που την εξουσιάζουν. Τραγουδιστές, ηθοποιοί, influencers και άλλοι αποτελούν τους σύγχρονους ήρωες.
Ανάλογα με τα θέλω της εποχής αναδεικνύονται τα πρότυπά της. Σήμερα, που το χρήμα έχει αναδειχθεί σε θεό, οι «ήρωες» που προβάλλονται έχουν απαραίτητα χρήματα. Είναι όμως το χρήμα χαρακτηριστικό που θα πρέπει να διαθέτει ένας ήρωας;
Για να μπορέσουμε να βρούμε την αλήθεια, θα πρέπει να δούμε τον κόσμο με την άδολη ματιά ενός παιδιού. Δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε πως «από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια». Στην παιδική μας ηλικία κατοικούν οι πραγματικοί ήρωες. Σαν παιδιά, τους βρίσκαμε στα βιβλία και τους πλάθαμε με το νου μας τεράστιους. Πολλές φορές βάζαμε στα πρόσωπά τους τα δικά μας, μιας και θέλαμε, όταν μεγαλώσουμε, να τους μοιάσουμε.
Ο Ηρακλής και ο Θησέας, ο Μεγαλέξανδρος και ο Κολοκοτρώνης, ο Αλλαντίν και ο Σεβάχ και ανάμεσα σ’ αυτούς, τους σπουδαίους ήρωες της μυθολογίας, της ιστορίας και των παραμυθιών, μπλέκεται ένας ακόμη. Καμπούρης, ασχημομούρης, ξυπόλητος, με όνομα που χαρακτηρίζεται σήμερα – από ορισμένους – ως βρισιά. Ο Καραγκιόζης.
Μα αυτός είναι αντιήρωας, δηλαδή το αντίθετο ενός ήρωα. Τεμπέλης, ανεπρόκοπος, φτωχός, μπορεί να αποτελέσει πρότυπο;
Τους ήρωες τους βάζουμε πολύ ψηλά. Ξεχνούμε πως και αυτοί ήταν – και είναι, όσον αφορά τους σύγχρονους ήρωες, μέχρι να αναγνωριστούν – άνθρωποι με ικανότητες μα και αδυναμίες. Μόνο σαν φεύγουν από τον μάταιο τούτο κόσμο, λησμονιούνται οι αδυναμίες και οι ικανότητές τους γίνονται σιγά σιγά υπερφυσικές. Έπειτα παρουσιάζονται σε αφηγήσεις, βιβλία, ταινίες χωρίς ψεγάδι.
Ο Καραγκιόζης όμως δεν πεθαίνει. Βρίσκεται πάντα εδώ, σε αυτόν τον κόσμο. Κι αν δεν τον βλέπουμε στο πανί τον συναντάμε παντού γύρω μας. Είναι ο διπλανός μας, ο μεροκαματιάρης, ο φτωχός, ο φίλος μας. Αγωνίζεται για να τα βγάλει πέρα και δυσκολεύεται. Μα, παρ’ όλα αυτά, δεν το βάζει κάτω και γελά.
«A working class hero is something to be. If you want to be a hero then just follow me». «Ένας ήρωας της εργατικής τάξης είναι κάτι για να γίνεις. Αν θέλεις να γίνεις ήρωας, ακολούθησέ με» τραγούδαγε ο John Lennon των Beatles.
Ο Καραγκιόζης, σαν ένα διαχρονικό «σκαθάρι», αυτό τραγουδά. Την πείνα, τη δυσκολία, τον καθημερινό αγώνα να επιβιώσει κανείς. Υμνεί, όχι τον εαυτό του αλλά τον κάθε άνθρωπο που παλεύει, που αντιστέκεται. Για να μπορέσει να γίνει ήρωας, πρέπει να αγωνιστεί, να σταθεί απέναντι σ’ αυτούς που ορίζουν τις τύχες μας και μας αδικούν. Αυτό κάνει ο Καραγκιόζης που γνωρίζει πως στο τέλος τον περιμένει η καρπαζιά, όπως και τον καθένα που τολμά να σηκώσει κεφάλι.
Ο καμπούρης φίλος μας δεν είναι το αντίθετο ενός ήρωα. Είναι αυτός που τον αντικαθιστά στην πραγματική μας ζωή. Το χάρτινο ομοίωμά του κρύβεται πίσω από ένα πανί, λευκό, σαν την ψυχή του. Σαν φωτιστεί, προβάλλεται η φιγούρα του και μας ταξιδεύει σε κόσμους αλλοτινούς. Όπως κάνουν οι ήρωες που διαβάζουμε στα βιβλία. Ο κόσμος του καμπούρη είναι ονειρικός μα συνάμα πραγματικός. Μπροστά στα μάτια μας βλέπουμε τις σκιές του.
Ο Καραγκιόζης μας δίνει κουράγιο να συνεχίσουμε. Μας δείχνει πως η ζωή είναι ωραία, ακόμα κι αν δεν έχεις χρήματα ούτε για παπούτσια. Φτάνει να έχεις από κάπου να πιαστείς, έναν σκοπό ν’ αγωνιστείς, ένα παράδειγμα, για να μπορέσεις να προχωρήσεις, έναν ήρωα. Ακόμα κι αν είναι από χαρτόνι. Και φαίνεται μόνο η σκιά του…
