Εισόδια της Θεοτόκου: Αναλυτικά το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών και το μήνυμα του Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα
Τα Εισόδια της Θεοτόκου τιμά η Ιερά Μονή Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας την Τρίτη 21/11. Ειδικότερα, σήμερα το απόγευμα, Δευτέρα 20 Νοεμβρίου και ώρα 18:00 θα τελεσθεί Αρχιερατικός Εσπερινός, χοροστατούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Αμφιπόλεως κ. Χριστοφόρου. Αύριο, Τρίτη 21 Νοεμβρίου από τις 07:00 έως τις 10:30 θα τελεσθεί Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, ιερουργούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Αμφιπόλεως κ. Χριστοφόρου.
Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου, κ. Παντελεήμων
«Η Ιερά Μονή της Παναγίας Αρχαγγελιωτίσσης στέκεται ακλόνητη στο πέρασμα των αιώνων ως φύλακας και προστάτης της θεοφρούρητης πόλεως της Ξάνθης. Μέσα από τις θύελλες της ιστορίας τα μοναστήρια της Ξάνθης στεφανώνουν την πόλη και προστατεύουν την χριστιανικότητάς της, ενώ διατηρούν την βυζαντινή ψυχή της. Γι’αυτό ο πιστός λαός Του Θεού περιβάλλει με σεβασμό και αγάπη τα μοναστήρια της πόλεώς του, συμμετέχει στις λατρευτικές εκδηλώσεις και καθημερινά σηκώνει το βλέμμα του προς τους γύρω λόφους, εκεί όπου δεσπόζουν τα Μοναστήρια, δεσπόζει και η Μονή της Παναγίας. Η Ιερά Μονή της Παναγίας της Αρχαγγελιωτίσσης, όπως βεβαίως και τα άλλα δύο μοναστήρια της Ξάνθης, η Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών και η Ιερά Μονή της Παναγίας Καλαμούς, αποτελούν πνευματικά καταφύγια των πονεμένων ψυχών της πόλεώς μας, είναι τα καταφύγια όλων των χριστιανών κατοίκων της. Στην Παναγία καταθέτουν τους λογισμούς τους, εναποθέτουν την ψυχή τους. Η Παναγία η Αρχαγγελιώτισσα είναι η στοργική μητέρα των κατοίκων της Ξάνθης».
Ίδρυση -Ιστορία
Η Ιερά Μονή της Παναγίας Αρχαγγελιωτίσσης είναι κτισμένη βορειοανατολικά της Ξάνθης. Η εορτή της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας συνιστά το μεγάλο προσκύνημα και συνάμα το καύχημα των κατοίκων της Ξάνθης.
Αναφορικά με την ονομασία της δεν είναι γνωστό από πού προήλθε η επωνυμία «Αρχαγγελιώτισσα».Απαντά και μία ακόμη ονομασία της μονής ως «Παναγία Σαμακοβιανή» και απηχεί τις πνευματικές και λατρευτικές σχέσεις των κατοίκων της συνοικίας Σαμακώβ της Ξάνθης. Άλλωστε, από τον 18ο αιώνα η μονή λειτουργούσε ως ενοριακή και εξυπηρετούσε τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων.Επιπλέον, η επωνυμία της μονής «Παναγία Χαλκαλιώτισσα» απαντάται σε ενθυμήσεις σε κώδικες του 1557 και του 1558 που φυλάσσονταν στην μονή.
Οι ιστορικές μαρτυρίες για την μονή είναι λίγες.Η πρώτη σωζόμενη γραπτή μαρτυρία για την μονή χρονολογείται τον 12ο ή 13ο αιώνα.
Καθ ’όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το μοναστήρι φαίνεται να κατείχε σημαντική περιουσία. Παρόλα αυτά, οι πληροφορίες που έχουν διασωθεί για την μονή μέχρι τον 16ο αιώνα είναι πενιχρές Αποσπασματικές πληροφορίες έχουν διασωθεί σε ελληνικές και οθωμανικές πηγές, οι οποίες όμως δεν αρκούν για μία ολοκληρωμένη σύνθεση της ιστορικής πορείας της μονής.
Ενθυμίσεις των χειρογράφων κωδίκων παρέχουν πληροφορίες για την ιστορία της μονής κατά το β’μισό του 16ου αιώνα.
Πορίσματα της έρευνας κάνουν βάσιμες τις υποθέσεις για ύπαρξη ενός βιβλιογραφικού, αντιγραφικού εργαστηρίου στην Μονή της Παναγίας Αρχαγγελιωτίσσης κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα.
Ακολούθως, από τον 17ο αιώνα οι ειδήσεις για την Μονή της Αρχαγγελιώτισσας είναι πενιχρές.
Μεγάλο πλήγμα για την Αρχαγγελιώτισσα στάθηκαν οι σεισμοί της 30ης Μαρτίου και 23ης Απριλίου του 1829.Η μονή αποδεικνύεται πως καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από αυτούς τους σεισμούς.Έπειτα, το έργο της ανοικοδόμησης ανέλαβε ο Μητροπολίτης Ευγένιος.Επίσης, σημαντική αυτή την περίοδο ήταν και η οικονομική συμπαράσταση των κατοίκων της Ξάνθης και δη του ευεργέτη της μονής Αβραάμ Δημητρίου, σύμφωνα με την σχετική επιγραφή στο καθολικό.
Μεγάλη περιουσία κατέχει η μονή κατά τον 19ο αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου κάτι που έρχεται σε αντιστοιχία και με την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής χάρη του εμπορίου καπνού.
Τη γενναιοδωρία του και τη μέριμνά του στην μονή έδειξε ο Μητροπολίτης Ξάνθης Ιωακείμ Σγουρός, ο οποίος αποφάσισε την εκ βάθρων ανοικοδόμηση της ανατολικής πτέρυγας της μονής και τον Σεπτέμβριο του 1894 ξεκίνησαν οι οικοδομικές εργασίες , μιας και το οικοδομικό συγκρότημα της μονής ήρθε αντιμέτωπο με σοβαρά προβλήματα στα τέλη του 19ου αιώνα.Την περιουσία της μονής διαχειριζόταν επιτροπή που διόριζε η Δημογεροντία της Ξάνθης.
Έντονη φιλανθρωπική δραστηριότητα παρουσίαζε η μονή στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και την πρώτη δεκαετία του 20ου.Ωστόσο, η πνευματική, κοινωνική και πολιτιστική της δραστηριότητα ανακόπηκε με την κατάκτηση της περιοχής από τους Βουλγάρους (1913-1919), μιας και ερημώθηκε και λεηλατήθηκε από τους κατακτητές. Οι μοναχοί της εκδιώχθηκαν και έχασε όλα τα κειμήλια, όπως επίσης και τα ιερά σκεύη της. Τα κειμήλια της μονής τα αφαίρεσαν οι Βούλγαροι το 1913.Δηλαδή, αφού κατέλαβαν την περιοχή τα μετέφεραν στην Σόφια, όπου παραμένουν μέχρι και σήμερα.
Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου
Επιμέλεια: Χρύσα Κιατίπη
