Παρουσιάζονται και αναλύονται τα χαρακτηριστικά των κινητοποιήσεων που πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας κατά το προηγούμενο έτος
63 κινητοποιήσεις έλαβαν χώρα στην ΑΜΘ, έντεκα από τις οποίες στην Ξάνθη
Τα κοινωνικά κινήματα διαδραματίζουν διαχρονικά κρίσιμο ρόλο στη λειτουργία της δημοκρατίας, στις πολιτικές εξελίξεις και στην ανταπόκριση στα αιτήματα των πολιτών. Λειτουργούν ως κινητήρια δύναμη για την αλλαγή και την πρόοδο στην κοινωνία, υποστηρίζοντας διάφορες αιτίες και ζητήματα που διαφορετικά θα μπορούσαν να μην αντιμετωπιστούν. Διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής αλλαγής και έχουν βαθύ αντίκτυπο στη διαμόρφωση της πορείας της ιστορίας.
Η έρευνα «Κοινωνικά κινήματα στην Ελλάδα του 2022» είναι πολύ ενδιαφέρουσα καθώς ασχολείται με την ανάλυση γεγονότων διαμαρτυρίας, τις μορφές δράσης, τη διάρκεια των κινητοποιήσεων και τους συλλογικούς δρώντες. Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι διδάκτορας πολιτικής επιστήμης και ερευνητής των κοινωνικών κινημάτων, συνεργαζόμενος εκτός από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, με το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ και το Ινστιτούτο Ερευνών της ΓΣΕΕ.
Όπως αναφέρει ο ίδιος στην εισαγωγή της έκδοσης, «Η κινηματική δραστηριότητα είναι πολύ σημαντική για την ποιότητα της δημοκρατίας, ενώ επηρεάζει σε κρίσιμο βαθμό τις πολιτικές εξελίξεις κάθε χώρας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η μελέτη της αποτελεί μελέτη της κοινωνίας από μία ιδιαίτερη σκοπιά, κατά τον τρόπο που το ισχυρίστηκε ο Γκράμσι για τη μελέτη των κομμάτων. Η μελέτη των κινημάτων αποτελεί έναν εξαιρετικά δυναμικό και πλούσιο σε θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις υποκλάδο της Πολιτικής Επιστήμης, η οποία έχει να επιδείξει αξιόλογη παραγωγή τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια. Ιδίως τα κινήματα ενάντια στις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν μετά το ξέσπασμα της κρίσης, καθώς και οι μεγάλες κινητοποιήσεις τύπου Indignados/Occupy, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των ερευνητών εντός και εκτός της χώρας. Σημαντική ερευνητική εστία αποτέλεσε και η επίδραση των κινητοποιήσεων στο κομματικό και πολιτικό σύστημα, αλλά και στην ανάδυση δομών αλληλεγγύης. Δεν λείπουν φυσικά και οι μελέτες για μεμονωμένα κινήματα, όπως το εργατικό, αλλά και για συγκεκριμένα υποκείμενα ή χαρακτηριστικά των κινημάτων της περιόδου της κρίσης».
1.676 γεγονότα διαμαρτυρίας μέσα στο 2022
Κατά το 2022 έλαβαν χώρα 1.676 γεγονότα διαμαρτυρίας σε όλη την ελληνική επικράτεια, σύμφωνα με την παρούσα έρευνα.
Ο Πίνακας 1 δείχνει ότι, τα 1.415 (το 84,30%) είχαν τοπικό χαρακτήρα, τα 179 (το 10,67%) περιφερειακό χαρακτήρα, και τα 82 (το 4,88%) πανελλαδική εμβέλεια (Πίνακας 1)
Η συγκέντρωση είναι η πιο συνηθισμένη μορφή δράσης
Όπως σημειώνει εύστοχα ο κ. Παπανικολόπουλος, «το γεγονός ότι η συγκέντρωση είναι η πιο δημοφιλής μορφή δράσης φαίνεται λογικό, αφού είναι η λιγότερο περίπλοκη και λιγότερο κοστοβόρα μορφή δράσης. Άλλωστε αποτελεί και προϋπόθεση και για όλες τις άλλες μορφές δράσης».
Έπειτα ακολουθούν οι πορείες/μοτοπορείες, η παράσταση διαμαρτυρίας, η στάση εργασίας, και η απεργία όπως φαίνεται στον Πίνακα 2.
Πρώτοι οι αναρχικοί και οι φοιτητές στην κινηματική δράση, τελευταίοι οι ακροδεξιοί
Σχετικά με τους συλλογικούς δρώντες που πρωταγωνίστησαν στην κινηματική δράση κατά το 2022 στη χώρα μας, μια ματιά στον Πίνακα 10 μπορεί να μας δώσει μια πρώτη ιδέα. Οι πολιτικοί δρώντες που τοποθετούνται στο αριστερό άκρο της πολιτικής ζωής (αναρχικοί, αριστεροί) και οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα εμφανίζονται ως οι πιο δραστήριοι συλλογικοί δρώντες, επιβεβαιώνοντας την κοινή αντίληψη. Μαζί με τους φοιτητές, είναι οι μόνοι δρώντες που συμμετείχαν σε πάνω από 10% των συνολικών κινητοποιήσεων. Πρόκειται για μαζικούς χώρους με σημαντικούς οργανωτικούς και ιδεολογικούς πόρους, που τους επιτρέπουν να κινητοποιούνται ενάντια σε ό,τι εκλαμβάνουν ως απειλή. Ενώ, όμως, κυριάρχησαν οι παραδοσιακοί δρώντες, ειδικά αν συνυπολογίσουμε αγρότες, γονείς, συνταξιούχους, μαθητές, ελεύθερους επαγγελματίες, βιοτέχνες κ.ά, οι φορείς των «νέων κοινωνικών κινημάτων» έκαναν πάνω από αισθητή την παρουσία τους.
Μεγάλη γκάμα στα αιτήματα των κινητοποιήσεων – Τα αντικατασταλτικά μέτρα έρχονται πρώτα, ακολουθούν τα εργασιακά
Το γεγονός ότι τα αντικατασταλτικά αιτήματα (413), που αφορούν συνήθως σε παρεμβάσεις της αστυνομίας, έρχονται πρώτα σε συχνότητα (24.61% των περιπτώσεων), είναι πολύ δηλωτικό για τη μεταχείριση που επιφύλαξε η κυβέρνηση στις διαμαρτυρόμενες κοινωνικές ομάδες. Η αστυνομία χρησιμοποιήθηκε ως βασικό εργαλείο διακυβέρνησης, με αποτέλεσμα σχεδόν στο 1/4 των κινητοποιήσεων οι συλλογικοί δρώντες να διαμαρτύρονται ενάντια στη βίαιη καταστολή, τις συλλήψεις και τις προσαγωγές, τις αυθαιρεσίες και τον περιορισμό των πολιτικών ελευθεριών.
Τα εργασιακά (346) και τα οικονομικά αιτήματα (307) ακολουθούν (20.61% και 18.29%), προδίδοντας τα συσσωρευμένα προβλήματα των εργαζομένων, αλλά και άλλων κοινωνικών κατηγοριών που αντιμετώπισαν οξυμμένα προβλήματα επιβίωσης ή φτωχοποίησης εξαιτίας της ακρίβειας (Πίνακας 11).
Στην έκτη θέση η ΑΜΘ ανάμεσα σε 13 Περιφέρειες με τις περισσότερες κινητοποιήσεις
Οι κινητοποιήσεις του 2022 έλαβαν χώρα σε όλες τις περιοχές της επικράτειας, ωστόσο σε πολύ διαφορετικούς αριθμούς. Όπως παρατηρούμε στον Πίνακα 12, σχεδόν οι μισές από αυτές (836) έλαβαν χώρα στην Αθήνα, επιβεβαιώνοντας προηγούμενες έρευνες σχετικά με το βάρος της πρωτεύουσας ενός υδροκέφαλου κράτους για την κινηματική ζωή της χώρας. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Θεσσαλονίκη (381), ως συμπρωτεύουσα, αν και με αυξημένη παρουσία ως ποσοστό επί του συνόλου σε σχέση πάλι με προηγούμενες έρευνες.
Συγκεκριμένα στην ΑΜΘ συνολικά το 2022 πραγματοποιήθηκαν 63 κινητοποιήσεις οι οποίες μοιράστηκαν ως εξής: 23 στον Ν. Έβρου, 20 στον Ν. Καβάλας, 11 στον Ν. Ξάνθης, 7 στον Ν. Ροδόπης και 2 στον Ν. Δράμας.
Ολόκληρη την μελέτη μπορείτε να τη βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://poulantzas.gr/wp-content/uploads/2023/07/Koinwnika-kinimata-stin-Ellada-tou-2022-Papanikolopoulos.pdf
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
