1)Αποκατάσταση–ανάδειξη της πόλης του Δημόκριτου
2) Αποκατάσταση–ανάδειξη βορειοδυτικού και παράλιου τμήματος Πολυστύλου
3)Αποκατάσταση–ανάδειξη φρουρίου βυζαντινής Ξάνθειας
4)Διαχρονικό μουσείο Ξάνθης
Υλοποιούνται έργα 1, 6 εκ. ευρώ
Δύο έργα προϋπολογισμού 1,6 εκ. ευρώ υλοποιούνται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης που εντάσσονται στο συνολικό έργο «Ανάδειξη συμπληρωματικών αρχαιολογικών χώρων Αβδήρων» και αφορούν την: «Ενοποίηση σημείων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος Αβδήρων και Πόρων» και την « Αποκατάσταση και Ανάδειξη τμήματος του Πολυστύλου». Παράλληλα σχεδιάζονται και βρίσκονται στη διαδικασία ωρίμασης τέσσερα σημαντικά έργα που αφορούν: 1)Αποκατάσταση–ανάδειξη της πόλης του Δημόκριτου 2) Αποκατάσταση–ανάδειξη βορειοδυτικού και παράλιου τμήματος Πολυστύλου 3)Αποκατάσταση–ανάδειξη φρουρίου βυζαντινής Ξάνθειας 4)Διαχρονικό μουσείο Ξάνθης
Με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψη της υπουργού Πολιτισμού κας Λίνας Μενδώνη στην Κομοτηνή όπου δήλωσε: «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σε στενή συνεργασία με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης, με πόρους από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και το ΤΑΑ υλοποιεί ένα πρόγραμμα άνω των 60.000.000 ευρώ, ενώ σε στάδιο σχεδιασμού και ωρίμασης βρίσκονται έργα προϋπολογισμού επιπλέον 25.000.000, και στις πέντε Περιφερειακές Ενότητες» απευθυνθήκαμε στην Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης κα Κωνσταντίνα Καλλιντζή προκειμένου να μας ενημερώσει για τα έργα που υλοποιούνται και σχεδιάζονται για την νέα προγραμματική περίοδο.
-1. Στην Π.Ε. Ξάνθης ποια έργα υλοποιούνται και ποιος είναι ο προϋπολογισμός τους;
«Στην Π.Ε. Ξάνθης υλοποιείται αυτή την στιγμή το έργο «Ανάδειξη συμπληρωματικών αρχαιολογικών χώρων Αβδήρων», το οποίο εντάσσεται στη Δράση 4 «Δημιουργία Ανοικτού Αρχαιολογικού Πάρκου Αβδήρων – Πόρτο Λάγος» του Επιχειρησιακού προγράμματος της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης «Πολιτιστικές Διαδρομές Εγνατίας Οδού 2014-2020». Στόχος του έργου είναι η διασύνδεση του πολιτιστικού και του οικολογικού τουρισμού στο νότιο τμήμα της Π.Ε. Ξάνθης. Αυτό επιτυγχάνεται με την σύνδεση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της περιοχής με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.
Το έργο αυτό περιλαμβάνει δύο υποέργα.
Υποέργο 1. Ενοποίηση σημείων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος Αβδήρων και Πόρων
Πρόκειται για ένα δυναμικό έργο, το οποίο «κινείται» στον χώρο. Αφορά την ενοποίηση ενός συνόλου μνημείων σε δίκτυο διαχρονικής περιήγησης. Ανάμεσά τους, εκτός από το γνωστό τμήμα της αρχαίας πόλης και του βυζαντινού Πολυστύλου, συγκαταλέγονται μνημεία που δεν ήταν μέχρι τώρα γνωστά ή προσιτά στο κοινό, και βρίσκονται στις περιοχές Αβδήρων, Βελόνης, Μάνδρας, Πόρτο Λάγος: τύμβοι και ταφικά μνημεία, λιμάνια, μια έπαυλη, ένας αρχαίος δρόμος και, προπαντός, δύο από τα μεγαλύτερα αρχαία λατομεία ψαμμίτη (πωρολίθου). Αφετηρία της περιήγησης είναι το μουσείο και ο αρχαιολογικός χώρος Αβδήρων και κατάληξη η βυζαντινή πόλη Πόροι, στο Πόρτο Λάγος. Οι διαδρομές μπορούν να γίνουν με αυτοκίνητο, ποδήλατο και πεζή. Εποπτικό υλικό υπάρχει σε όλες τις στάσεις, φυλλάδια σε πολλές γλώσσες και σε γραφή Braille καθώς και χάρτες θα διατίθενται δωρεάν, ενώ θα υπάρχουν ποδήλατα για όποιον επιθυμεί. Ήδη είναι διαθέσιμη ηχητική ξενάγηση για ΑμεΑ. Παράλληλα, γίνεται στον αρχαιολογικό χώρο Αβδήρων εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Έχει τίτλο «Κάτι … «σκάβεται» στα αρχαία Άβδηρα», και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον προσέλευσης των σχολείων της περιοχής. Έχουν κατασκευαστεί μακέτες επιλεγμένων μνημείων που εκτίθενται στο μουσείο των Αβδήρων. Στοχευμένες ξεναγήσεις που προγραμματίζονται για τον Μάιο-Ιούνιο του 2023 θα κάνουν καλύτερα γνωστό το πολυσήμαντο αυτό έργο. Ο προϋπολογισμός του υποέργου είναι 940.000 €.
Υποέργο 2. Αποκατάσταση και Ανάδειξη τμήματος του Πολυστύλου
Το Πολύστυλον, πάνω στον λόφο της αρχαίας Ακρόπολης των Αβδήρων είναι γνωστό στους κατοίκους της περιοχής. Το υποέργο αφορά το βορειοδυτικό και το νότιο παράλιο τμήμα της βυζαντινής πόλης, καθώς και το εκτός των τειχών νεκροταφείο του Πολυστύλου. Στόχος είναι η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και η βελτίωση της προσβασιμότητας στο τμήμα αυτό. Στερεώνεται τμήμα του βόρειου σκέλους του τείχους που ήταν υπό κατάρρευση, σχεδιάζονται διαδρομές αρχαιολογικής περιήγησης και στάσεις με καθιστικά, αποχωματώνονται τμήματα μνημείων. Τα φυλλάδια για το κοινό θεωρούνται αυτονόητα, ενώ ιδιαίτερα αναφέρουμε την δημιουργία ηχητικής ξενάγησης για ΑμεΑ (στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) και τον σχεδιασμό εκπαιδευτικού προγράμματος. Ο προϋπολογισμός του υποέργου είναι 660.000€».
-2. Ποια έργα σχεδιάζονται και σε τι βαθμό ωρίμασης βρίσκονται για την νέα προγραμματική περίοδο;
«Για την νέα περίοδο προγραμματίζεται μια σειρά έργων που βρίσκονται σε διάφορα στάδια ωριμότητας. Όλοι εργαζόμαστε με γοργούς ρυθμούς, επιδιώκοντας την υποβολή τους αμέσως μόλις έλθει η πρόσκληση ένταξης.
Τα σημαντικότερα είναι τα παρακάτω:
Αποκατάσταση–ανάδειξη της πόλης του Δημόκριτου
Η περιοχή αυτή φέρει το τοπωνύμιο Βάλτα Ζαμπάκη και βρίσκεται στον βόρειο περίβολο των Αβδήρων. Πρόκειται για τον χώρο που έζησε και έδρασε ο Δημόκριτος, που επισκέφθηκε ο Ιπποκράτης, που φιλοξενήθηκε ο Ξέρξης. Ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1982-1993. Αποκαλύφθηκε ο πυρήνας της πρώτης εγκατάστασης των Κλαζομενίων (7ος αι. π.Χ.) και των Τηίων (6ος αι. π.Χ.) αποίκων. Είναι ορατές δύο φάσεις οχύρωσης, πολεμικό λιμάνι με νεώσοικο, ιερό Δήμητρας και Κόρης, δημόσιο κτήριο του 6ου αι. π.Χ., νεκροταφείο του 2ου αι. π.Χ. Με το έργο αυτό θα παραδοθεί στο κοινό το σημαντικό αυτό τμήμα της πόλης και θα σχηματιστεί ένας ακόμη επισκέψιμος πυρήνας σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρων βορειότερα από το γνωστό τμήμα των Αβδήρων. Για το έργο απαιτούνται διάφορες μελέτες, κάποιες από τις οποίες έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
Αποκατάσταση–ανάδειξη βορειοδυτικού και παράλιου τμήματος Πολυστύλου
Αφορά την αποκατάσταση και ανάδειξη τμημάτων του βορειοδυτικού και παράλιου τμήματος της οχύρωσης και των μνημείων που βρίσκονται εντός αυτού. Αποτελεί συνέχιση του ενταγμένου στην ΟΧΕ έργου που υλοποιείται ήδη και αναφέραμε παραπάνω. Βρίσκεται στο στάδιο σύνταξης μελετών.
Αποκατάσταση–ανάδειξη φρουρίου βυζαντινής Ξάνθειας
Το φρούριο της Ξάνθειας ή Ξανθίππης βρίσκεται στις βόρειες παρυφές της πόλης, είναι ορατό από αυτήν και άμεσα προσβάσιμο στον επισκέπτη. Ιδρυμένο στην κορυφή υψηλού λόφου έλεγχε τη δίοδο προς την ενδοχώρα και την κοιλάδα του Νέστου. Χρονολογείται από τον 12ο αι. μ.Χ. Σώζονται πολλά τμήματα των τειχών που φθάνουν σε πολλά σημεία το ύψος των 12 μ., πύργοι, τοξωτές πυλίδες και θολωτές κινστέρνες. Για το έργο αυτό απαιτείται μεγάλη σειρά μελετών και βρισκόμαστε σε αυτή τη διαδικασία.
Διαχρονικό μουσείο Ξάνθης
Το έργο θα αφορά διάσωση και αξιοποίηση συγκρότηματος καπναποθηκών που βρίσκονται επί των οδών Ανδρούτσου, Έλλης και Παρόδου Αβδήρων στην πόλη της Ξάνθης και μετατροπή τους σε διαχρονικό μουσείο. Σε αυτό θα εκτίθενται αρχαιότητες που βρέθηκαν στην Π.Ε. Ξάνθης και χρονολογούνται από την Νεολιθική Περίοδο (6η χιλιετία π.Χ.) μέχρι τα μεταβυζαντινά χρόνια. Η δημιουργία ενός τόσο πολύπλευρου πολιτισμικού κέντρου θα αποβεί προς όφελος των αρχαίων, της τοπικής κοινωνίας και της προβολής του ΥΠΠΟΑ, σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη ακριτική περιοχή, όπως αυτή της Θράκης. Και για το έργο αυτό απαιτείται μεγάλη σειρά μελετών. Οι προσπάθειές μας να είμαστε έτοιμοι την περίοδο της πρόσκλησης είναι σε πρώτη προτεραιότητα».
-3. Προγραμματίζεται πρόγραμμα ανασκαφών; Υπάρχει κάτι ανακοινώσιμο;
Αυτή την περίοδο δεν γίνονται και δεν προγραμματίζονται ανασκαφές.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
mxanthopoulou@empros.gr
Φωτογραφίες του Αρχαιολόγου Κωνσταντίνου Νταράκη
