14 χρόνια πέρασαν από την δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Στις 6 Δεκεμβρίου 2008 ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, 15 ετών, πέφτει νεκρός από σφαίρα του ειδικού φρουρού Επαμεινώνδα Κορκονέα, στα Εξάρχεια. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες ο ειδικός φρουρός εκτέλεσε εν ψυχρώ τον νεαρό ύστερα από λεκτική λογομαχία. Η δολοφονία του υπήρξε η αφορμή για μια σειρά πρωτοφανών πολλαπλών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας εναντίον της αστυνομικής βίας σε πόλεις όλης της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό.
Το κείμενο αυτό αποφασίστηκε να γραφτεί πριν γίνει γνωστό το χθεσινό συμβάν με τον πυροβολισμό του 16χρονου από αστυνομικούς στη Θεσσαλονίκη. Το γεγονός αυτό δίνει ένα παραπάνω βάρος στο κείμενο καθώς δυστυχώς για άλλη μια φορά το θέμα με την αστυνομική βία είναι επίκαιρο όπως ήταν και στην περίπτωση του Βασίλη Μάγγου και του Νίκου Σαμπάνη και συνεχώς επανέρχεται.
Τα γεγονότα που καταγγέλλονται δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως μεμονωμένα συμβάντα αλλά τουναντίον σχηματίζεται ένα μοτίβο δράσης το οποίο καλύπτεται πίσω από την ταυτότητα του δολοφονηθέντα που μπορεί να είναι αναρχικός στην περίπτωση του Αλέξη, Ρομά στην περίπτωση Νίκου Σαμπάνη. Αλλά αυτό το μοτίβο δεν μπορεί πλέον να κρυφτεί καθώς η κοινωνία ήδη μετρά θύματα της «έννομης βίας» που παίρνει μορφή ξυλοδαρμού σε αστυνομικά τμήματα και πυροβολισμού άοπλων.
Τα ερωτήματα που πρέπει να τεθούν είναι πού ξεκινάει η έννομη βία, πού τελειώνει, ποιος μπορεί να την ασκεί και τι μπορεί να πάθει όποιος την δέχεται. Το Κράτος, που έχουμε ακούσει πολλές φορές από το στόμα του Υπουργού Ανάπτυξης ότι έχει το προνόμιο της έννομης βίας, το χρησιμοποιεί κατά το δοκούν ώστε να αναπαράγει την εξουσία του με παράδειγμα τον ξυλοδαρμό των περαστικών στην πλ. Νέας Σμύρνης στην Αθήνα ως συμμόρφωση στο lockdown.
Η ιδέα όμως της νόμιμης κρατικής βίας είναι προβληματική εν τη γενέσει της, κάτι το οποίο την καθιστά άκρως επικίνδυνη. Είναι μια έννοια που δεν ορίζεται επαρκώς και επιτρέπει στο κράτος να ασκεί βία στους πολίτες του με σκοπό να προστατέψει το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Στην αιχμή του δόρατος του κράτους βρίσκεται η αστυνομία στην οποία επιτρέπεται να βιαιοπραγήσει με σκοπό να καταστείλει είτε να προστατέψει την δημόσια ή την ιδιωτική περιουσία. Ακριβώς αυτή η ασάφεια την κάνει επικίνδυνη για τους πολίτες.
Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνιολογικής συζήτησης για το κράτος αντλεί παραδοσιακά από τον βεμπεριανό ορισμό του κράτους, ως εκείνου του φορέα που αξιώνει το μονοπώλιο της φυσικής βίας εντός μιας δοσμένης εδαφικής επικράτειας. Ιστορικά ο έλεγχος της κρατικής βίας δεν μπορούσε συνήθως να ασκηθεί δημόσια παρά μόνο μέσα στο πλαίσιο της εσωτερικής λειτουργίας της ίδιας της εξουσίας. Αυτό δυστυχώς συμβαίνει και τώρα σε πολιτεύματα απολυταρχικά με ή όχι δημοκρατικό μανδύα. Η εξουσία, βέβαια, η όποια εξουσία, ενοχλείται όταν ελέγχεται. Πρόκειται για φαινόμενο που έχει και ψυχολογικές διαστάσεις. Η εξουσία απεχθάνεται τον έλεγχο που μπορεί να αναδείξει τις αδυναμίες και τα λάθη της, ακόμα και τις παράνομες πράξεις της. Η εξουσία, η όποια εξουσία, σχεδόν πάντα επιθυμούσε να είναι απόλυτη, να μην ελέγχεται από τους παθόντες, τους τρίτους, ακόμη και από μια άλλη εξουσία.
Χρέος μας είναι να ασκούμε καθημερινά κοινωνικό έλεγχο, να ενοχλούμε την εξουσία και να μην αφήσουμε στιγμή να μας γίνουν συνήθεια τα βασανιστήρια και η βία, η διάκριση ζωών ανάμεσα σε αυτές που αξίζει να πενθούνται και άλλων που θεωρούνται ανάξιες πένθους και κατά κύριο λόγο να μην συνηθίσουμε κανέναν οντολογικό μηχανισμό διαχωρισμού των ανθρώπων.
Παύλος Μαραγκός
Δημοσιογράφος-Πολιτικός Κοινωνιολόγος
pmaragkos@empros.gr
