- Ο θεσμός του Κυβερνητικού Επιτρόπου (ΚΕ) στα ΔΣ Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) ανάγεται στο έτος 1951, όταν ετέθη σε εφαρμογή ο βασικός Νόμος 1846/1951 περί ΙΚΑ, που από την μετονομασία του σε ΕΦΚΑ/e-ΕΦΚΑ (2016-2019) και την αναδιοργάνωσή του εντασσόμενος στην ψηφιακή εποχή και στις απαιτήσεις των καιρών, μα και των δικαιούχων του, έχει αποτελέσει σήμερα τον ΦΚΑ-“ομπρέλλα” εκατοντάδων ήδη συγχωνευθέντων σε αυτόν επιμέρους Ασφαλιστικών Φορέων και Ταμείων.
Θεσμός του μεσοπολέμου απηχών τις τότε συγκεντρωτικές κυβερνητικές αντιλήψεις περί την Δημόσια και την Κοινωνική Διοίκηση εκείνης της εποχής είχε δοκιμασθεί σε επιμέρους αυτοδιοικούμενους Φορείς (λχ παρουσία ΚΕ στις Συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, στο Πρυτανικό Συμβούλιο των ΑΕΙ και αλλού). Η συμβατότητα της θέσης του ΚΕ στα όργανα διοίκησης αυτοδιοικούμενων κατά τα λοιπά κατ’ουσία ή κατ’όνομα ΦΚΑ με τις συνταγματικές προβλέψεις και τις κοινοτικές πρόνοιες υπό το κράτος του άρ. 22 Συντάγματος 1975/2019 μένει να ερευνηθεί περαιτέρω ωστόσο.
Ο ρόλος του ΚΕ στις Συνεδριάσεις των αποφασιστικών οργάνων του Φορέα άσκησης δημόσιας εξουσίας ή του ΦΚΑ (ΔΣ ή Επιτροπές του ή όργανα διοίκησης και διαχείρισης Ειδικών Λογαριασμών) είναι η συμμετοχή με δικαίωμα λόγου (όχι ψήφου), η υποβολή προτάσεων, η μεταφορά των προνοιών και των προβλέψεων της κυβερνητικής πολιτικής, η παρακολούθηση της νομιμότητας των λαμβανόμενων εκεί αποφάσεων.
Ο ΚΕ δικαιούται να αναστείλει προσωρινά την εκτέλεση κάθε απόφασης του αποφασιστικού οργάνου του ΦΚΑ μέσα σε 48 ώρες από την λήψη της, εάν κρίνει ότι αντίκειται στην νομοθεσία του Φορέα, η δε Απόφαση δεν εκτελείται έως την άρση της διαφωνίας του ΚΕ με αίτηση του ΔΣ του Φορέα από τον αρμόδιο Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, απόφαση που είναι υποχρεωτική για τον ΦΚΑ.
Έτερη αναβλητική της πρακτικής του ΦΚΑ ευχέρεια, που διαθέτει ο ΚΕ, είναι η αναστολή για μία μόνο φορά μέχρι την επόμενη Συνεδρίαση της εκτέλεσης οποιασδήποτε Απόφασης του ΔΣ του ΦΚΑ, εφ’όσον εκείνος διατυπώσει αιτιολογημένη επιφύλαξη περί τα συμφέροντα του ίδιου του ΦΚΑ. Η αναστελλόμενη Απόφαση ΔΣ ΦΚΑ επανεισάγεται για συζήτηση σε άλλη Συνεδρίαση του οργάνου, εφ’όσον το ο ΔΣ ΦΚΑ επιμείνει στην εκτέλεσή της. Ο ΚΕ διορίζεται από τον εποπτεύοντα τους ΦΚΑ Υπουργό Εργασίας, ενώ επιλέγεται από τα ανώτερα και ανώτατα στελέχη του εποπτεύοντος Υπουργείου.
ΙΙ. Η υποχρεωτική επί ποινή ακυρότητας και παρανομίας συμμετοχή του/της Κυβερνητικής Επιτρόπου άνευ ψήφου σε όλες τις Συνεδριάσεις ΔΣ ΦΚΑ – όπου και σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματός του/της πρέπει να καλείται ο/η νόμιμος αναπληρωτής του/της [βλ. ενδεικτικώς ΤρΔΠΑ 5082/2012 ΔΔ.2014.453, ΣτΕ 3007/2010] – προβλέπεται στα άρ. 4 παρ. 1,2 Ν. 1778/1951 (Α’ 118), άρ. 37 παρ. 2 Ν. 2676/1999 (Α’ 1), άρ. 135 Ν. 3665/2008 (Α’ 58), ενώ δεν φαίνεται ειδικώς για κανέναν επιμέρους ΦΚΑ και τα προβλεπόμενα Οργανα Διοίκησης αυτού να έχει καταργηθεί έως σήμερα ρητώς ή σιωπηρώς από καμμία διάταξη Νόμου, η δε νομιμότητα τόσο της προηγούμενης απαραίτητης νόμιμης κλήτευσής του /της [βλ. ενδεικτικώς ΤρΔΠΑ 5082/2012 ΔΔ 2014.136], όσο και της απαραίτητης παρουσίας του ειδικώς στα ΔΣ ΦΚΑ προκύπτει κατά διοικητική πρακτική από την συμμετοχή του στις έως τώρα Συνεδρίασεις [βλ. ενδεικτικώς Α’ ΣτΕ 644/2008 Ελληνική Δικαιοσύνη.2008.65]. Η τυχόν άνευ της κλητεύσεως και της συμμετοχής του/της Κυβερνητικής Επιτρόπου συγκρότηση και σύνθεση και λειτουργία ΔΣ ΦΚΑ είναι ευθέως μη νόμιμη και η διατήρησή της ενέχει πολλούς κινδύνους για την λειτουργία του Φορέα, ενώ άνευ ουδενός λόγου δημοσίου ή άλλου υπέρτερου συμφέροντος κλονίζει την εξασφαλισμένη δημοσιονομική χρηματοροή των πόρων του Κοινωνικού Προϋπολογισμού υπέρ των σκοπών του ίδιου του Φορέα.
Σε κάθε περίπτωση ο θεσμός του ΚΕ χρήζει νομοθετικής βελτίωσης, προσαρμογής στην σημερινή κοινωνική πραγματικότητα και επικαιροποίησης κατά περιεχόμενο των εξουσιών, των αρμοδιοτήτων, μα και των ευθυνών του.
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής,
Δικηγόρος ΔΣΑ – Εμμισθος Δικηγόρος ΤΔ ΔΝΥ ΔΥΠΑ,
LL.M., LL.M., ΥΔ Παντείου Πανεπιστημίου
