Ι. Οι Μουφτείες στην Δυτική Θράκη πολύ συχνά απασχολούν τον δημόσιο λόγο και έλκουν την δημόσια κριτική, αλλά όχι πάντα για τον σωστό λόγο. Ως το βιοτικό κέντρο των θρησκευτικών κοινοτήτων των Ελλήνων μουσουλμάνων πολιτών η πορεία τους κυρίως ως οργανωτικών μονάδων και ως πηγής νομιμοποίησης και κύρους κανονιστικών εξελίξεων στην έννομη τάξη της Χώρας μας έχουν συνδεθεί ήδη από την προ-νεωτερική φάση εξέλιξης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνικού Κράτους (1881-1923) με τις φάσεις έντασης και ύφεσης των Ελληνο-τουρκικών σχέσεων, ενώ αποτελούν συνταγματική ιδιορρυθμία του Σύγχρονου Ελληνικού Κράτους κατά την εκατονταετηρίδα του (1923-2022) με παγκόσμια ενδεχομένως πρωτοτυπία λόγω των αναγνωριζομένων ειδικών δικαιοδοτικών διαπροσωπικών αρμοδιοτήτων των Ελλήνων Μουφτήδων επί ομάδων Υποθέσεων Οικογενειακού και Κληρονομικού Δικαίου των Ελλήνων Δυτικοθρακιωτών μουσουλμάνων πολιτών. Είναι τόση η θεσμική επιρροή των Μουφτειών στην κοινωνική ζωή των Ελλήνων μουσουλμάνων και τόση η δύναμη διατήρησης της ιδιοπροσωπείας τους, που από το 1990 περίπου και σίγουρα εντονότερα από το 2007 και εντεύθεν (όχι τυχαία…) – με την υποδόρια, παράνομη και διαβρωτική, χρηματοδοτική στήριξη του Γενικού Προξενείου της Τουρκικής Δημοκρατίας στην Κομοτηνή και κυρίως την προκλητική ανοχή της Ελληνικής Πολιτείας… – ώστε δηλώνουν την ύπαρξή τους υπό τον ανυπόστατο και ανύπαρκτο καν τίτλο (;) ως «αιρετών» ή «εκλεγμένων» «μουφτήδων» στην Ξάνθη και την Κομοτηνή (όχι όμως στο Διδυμότειχο!) διάφοροι σφετεριστές και νοσφιστές του δημοσίου λειτουργήματος του Μουφτή ήδη καταδικασμένοι για την συμπεριφορά αυτή και την παράνομη αντιποίηση της δημόσιας Αρχής. Και όλα αυτά ενόσω οι Μουφτήδες της Ξάνθης, της Κομοτηνής και του Διδυμοτείχου χαίρουν της εκτιμήσεως και της αποδοχής των θρησκευτικών κοινοτήτων στην Δυτική Θράκη, ιδίως Σουνιτικών, Σιιτικών, Αλεβιτικών, παλαιοοθωμανών. Στο σημείωμα αυτό δεν θα αναφερθούμε εκτενέστερα ούτε στην ιστορική πορεία του θεσμού του Μουφτή στην Ελληνική έννομη τάξη ούτε στην νομιμότητα των ενεργειών των διάφορων λεγομένων «ψευδομουφτήδων» : για αμφότερα θα ακολουθήσουν έτερα σημειώματα.
ΙΙ. 1. Η σοβαρότητα του ζητήματος και η ανάγκη συντονισμού από την Κεντρική Υπηρεσία ΥΠΑΙΘ στην ολόπλευρη λειτουργία των Μουφτειών Δυτικής Θράκης είναι το ζητούμενο πλέον. Δυστυχώς η δραστηριότητα των Μουφτειών συνδέεται πολύ συχνά, τόσο με αρνητικά φορτισμένα ζητήματα επικαιρότητας της Δυτικής Θράκης (πχ διασυρμός της Χώρας μας στο ΕΔΔΑ στις Υποθέσεις ΤΕΞ κτλ λόγω αβλεψιών του ΝΣΚ, γραφειοκρατική εκκρεμότητα εξόφλησης της επιδότησης επιχειρήσεων «12%»), όσο και με ενεργητικές πρωτοβουλίες (πχ πρωτοβουλία της ΓΓΘρησκευμάτων/ΥΠΑΙΘ περί επιστημονικής στελέχωσης των Υπηρεσιών των Μουφτειών). Ετσι είναι αλήθεια ότι το διάστημα από το 2015 και εντεύθεν έχουν εκκινήσει τουλάχιστον άλλες πρωτοβουλίες από την Κεντρική Διοίκηση και την ΓΓΘρησκευμάτων, φιλόδοξες μεν, αλλά ασχεδίαστες, όπως του 2017 [συγκρότηση Επιτροπής της ΓΓΘρ για την κωδικοποίηση της Σαρία – συνεδρίασε μία (;) φορά όλη και όλη…], του 2018 [διενέργεια σχεδόν εκβιαστικών «έκτακτων» διοικητικών ελέγχων στις Μουφτείες – πέραν της ετήσιας από δεκαετίες καθιερωμένης Επιθεωρήσεως από τον αρμόδιο κατά τόπο Κο Εισαγγελέα Πρωτοδικών (δεν δημοσιοποιήθηκαν τα πορίσματα των ελέγχων ούτε καν στους τότε Μουφτήδες!)], του 2017 [θέσπιση νέων διατάξεων για την «απλοποίηση των διαδικασιών» καταγραφής, άδειας δόμησης και επίλυσης αμφισβητήσεων για τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες των «τζαμιών», των «μεστζίτ» και των λοιπών μουσουλμανικών λατρευτικών χώρων σε χωριά και πόλεις της Δυτικής Θράκης – το πρόβλημα έχει περιπλακεί έκτοτε με τα ζητήματα Κτηματολογίου και διαχείρισης των Βακουφίων…], του 2017 [άστοχη χορήγηση στις Μουφτείες κωδικού αριθμού διοργανωτή προσκυνήματος στις ιεραποδημίες Ελλήνων μουσουλμάνων κατά την περίοδο Χατζ εν είδει …θρησκευτικού Τουριστικού Γραφείου!]. Το 2021 αναλήφθηκε η πρωτοβουλία (μάλλον …στην τύχη (!)) θέσπισης θέσεων Ειδικού Συνεργάτη των Μουφτειών με προϋποθέσεις πρόσληψης μόλις τριών (3) ετών δικηγορικής «εμπειρίας» (και όχι προϋπηρεσίας κατά Κώδικα Δικηγόρων), άρα ούτε καν Δικηγόρου παρ’Εφέταις [απαιτούνται τέσσερα (4) χρόνια], και η θέσεων μετακλητού υπαλλήλου επίσης των επτά (7) ετών [άρα και πάλι ούτε καν Δικηγόρου παρ’Αρείω Πάγω – απαιτούνται οκτώ (8) χρόνια…] : η θέσπιση αυτή αντιφάσκει με την διάταξη του άρ. 19 ΠΔ 52/11.06.2019 (Α’ 90) περί δυνατότητας παύσης του «Γραμματέα Υποθέσεων Δικαιοδοσίας Μουφτή» από την Κα Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) σε περιπτώσεις ανεπάρκειας – ομολογείται δηλαδή ο εξ αρχής προδιαγραφόμενος κίνδυνος… Το θέμα είναι πολύ σοβαρό, για να τό συνδέει κανείς απενοχοποιητικά απλώς με στιγμιαίες εσφαλμένες εκτιμήσεις των αποφασιστικών οργάνων.
- Το θεσμικό πλαίσιο περί την οργάνωση των Μουφτειών [ΠΔ 52/11.06.2019 – Α’ 90], έργο της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ από τα ίδια έως και σήμερα εκεί υπηρετούντα πρόσωπα επισπευσθέν άνευ ουδενός λόγου, καθ’ον χρόνο η τότε Κυβέρνηση (Ιούνιος 2019) τελούσε υπό …παραίτηση (!), ως ανεπαρκές και ελλιπές πάσχει έως και σήμερα σε πολλά σημεία. Ανευ ουδενός λόγου ούτε διεθνούς υποχρεώσεώς της Χώρας μας ούτε καν πολιτικής δέσμευσης το εν λόγω ΠΔ είναι από της δημοσίευσής του ανεπίκαιρο και οδηγεί σε αδικαιολόγητη απώλεια ευκαιριών θεσμικής «εκτόξευσης» και κατασκευής υποδείγματος, τόσο πανευρωπαϊκά, όσο και επίπεδο Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης [όπου η Χώρα μας πλέον έχει το καθεστώς της Χώρας Παρατηρητή], μα κυρίως διοικητικής οργάνωσης των Υπηρεσιών για τους Έλληνες μουσουλμάνους συμπολίτες μας. Το γεγονός της κατ’άρ. 13 ίδιου ΠΔ αναβάθμισης των Μουφτειών σε «αυτοτελείς αποκεντρωμένες Υπηρεσίες του ΥΠΑΙΘ» επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης υπαγόμενες απ’ευθείας στην Κα Υπουργό ΥΠΑΙΘ ως ανεξήγητη κακή αντιγραφή από την κανονιστικώς δρώσα τότε (2019) Κυβέρνηση συγκεκριμένου εσφαλμένου προτύπου άλλης γείτονος, πλην αναθεωρητικής, Χώρας δεν προσδίδει καμμία λειτουργικότητα στην όλη Υπόθεση.
- Στο αυτό ελλειπές θεσμικό πλαίσιο περί τις Μουφτείες δεν αντιμετωπίζονται – πέραν των πάμπολλων άλλων : (α) η θέσπιση θέσεως Αρχιμουφτή κατά τα πρότυπα του βασικού Ν. 2345/1920, (β) η καθιέρωση θέσεων Βοηθών Μουφτή ανά Μουφτεία, (γ) ο περιορισμός της Τοποτηρητείας της Μουφτείας ως προσωρινής αναπλήρωσης μόνο για βραχύ χρονικό διάστημα στην περίπτωση έκτακτης κένωσης της θέσης του Μουφτή κατά τα πρεσβεία του διορισμού στην θέση του Μουφτή, (δ) η πλήρης κατάργηση της διατηρούμενης έως και σήμερα άνευ νομοθετικής ή άλλης υποχρέωσης χρήσης της οθωμανικής γραφής (!) και της τουρκικής γλώσσας (!) στα έγγραφα της Μουφτείας, (ε) η ανυπέρθετη υποχρεωτική μετάφραση εντός πενταετίας το πολύ όλων των εγγράφων του Αρχείου των Μουφτειών (1920-2022) στην Ελληνική γλώσσα και η αποκλειστική χρήση της Ελληνικής γλώσσας σε κάθε δραστηριότητα των Μουφτειών από εδώ και πέρα, (στ) η προσπάθεια επανάκτησης από τις Μουφτείες της εμπιστοσύνης των Ελλήνων μουσουλμάνων συμπολιτών μας, που για τους λόγους τους έχουν «εγκλωβισθεί» στα δίκτυα των ψευδομουφτήδων της περιοχής.
- Το αυτό ΠΔ 52/2019 (Α’90) προβλέπει εξαγγελτικώς την αποτελεσματική δομολειτουργική οργάνωση και στελέχωση των Δημοσίων Υπηρεσιών των Μουφτειών της Δυτικής Θράκης και την υποβοήθηση του έργου των Σοφολογιώτατων Μουφτήδων και των Τοποτηρητών των αυτών Μουφτειών επ’ωφελεία της συνέχισης της έως σήμερα ανεμπόδιστης και υποδειγματικά διεθνώς ακώλυτης άσκησης της θρησκευτικής ελευθερίας των Ελλήνων μουσουλμάνων πολιτών της Δυτικής Θράκης, τόσο των εγκατεστημένων και υπαγομένων στο άρ. 2 Συνθήκης Λωζάννης (βλ. ειδικά την πολύ σημαντική Απόφαση ΣΤ’ ΣτΕ 290/2002), όσο και των υπόλοιπων Ελλήνων μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης των μη υπαγομένων στο ρυθμιστικό πεδίο της Συνθήκης της Λωζάννης, ως άλλωστε ισχύει και για τους ομοθρήσκους τους σε όλη την Επικράτεια, καθώς και για τους κοινωνούς των λοιπών γνωστών θρησκειών κατά το Σύνταγμα της Χώρας μας και τις Διεθνείς Συνθήκες περί τα συναφή ζητήματα. Μολονότι οι Προκηρύξεις (2021) για την πρόσληψη των στελεχών των Μουφτειών είχαν αρχικά δώσει – μάλλον – αθέλητα λάθος μήνυμα προς πολλές κατευθύνσεις από εσφαλμένη αντίληψη στο ζήτημα στην Κεντρική Υπηρεσία ΥΠΑΙΘ, εντούτοις ως προς τον απαιτούμενο κεντρικό σε επίπεδο Κεντρικής Υπηρεσίας ΓΓΘρ και αναγκαίο στο πρώτο τουλάχιστον χρονικό και διαδικαστικό στάδιο λειτουργίας των νέων Διευθύνσεων στις κατά τόπους Μουφτείες συντονισμό της δράσης των Σοφολογιωτάτων Τοποτηρητών και των προσληφθησόμενων Ειδικών Συνεργατών και Μετακλητών Υπαλλήλων αυτών διατηρείται ακέραια η ανάγκη.
Εν όψει των προκλήσεων από εδώ και πέρα και από την προ-επισκόπηση της δραστηριότητας των νέων Διευθύνσεων των Μουφτειών στην βάση των προβλεπόμενων Επιχειρησιακών Στόχων, στόχος πρέπει να είναι η στενή παρακολούθηση της υλοποίησης του κεντρικώς σχεδιαζόμενου και προγραμματιζόμενου έργου των προσληφθησόμενων προσοντούχων Συνεργατών των Μουφτειών στην βάση τόσο των Περιγραμμάτων των θέσεων, όσο και της Περιγραφής Θέσεως Εργασίας αυτών, η συναγωγή των κρίσιμων συμπερασμάτων και εμπειριών προς άμεση επίλυση τυχόν αβελτηριών, η περαιτέρω οργάνωση των Υπηρεσιών των Μουφτειών στην βάση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας και της ανάδειξης της ιδιοπροσωπείας των Ελλήνων μουσουλμάνων συμπολιτών μας, η στοχευμένη επικοινωνιακή τακτική με σκοπό την επαναπροσέγγιση, την επιστροφή και την ποιμαντική παλιννόστηση στις Μουφτείες των Ελλήνων συμπολιτών μας, που διατηρούν έως σήμερα αποστάσεις από τους Μουφτήδες της περιοχής, η άμεση αξιολόγηση της λειτουργίας των Υπηρεσιών και η εν τω άμα ενημέρωση της Πολιτικής Ηγεσίας προς επίλυση δυσλειτουργιών εν τη γενέσει τους.
- Από πλευράς άλλωστε καθιέρωσης της θεσμικής παρουσίας και διοικητικής-επιχειρησιακής συνήθειας στις Μουφτείες ως Δημόσιες Υπηρεσίες τα ως άνω εν πολλοίς περιέχονται στο πνεύμα και προβλέπονται στο άρ. 120 Ν. 4763/21.12.2020 (Α’ 254) «Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (…) και άλλες διατάξεις», που τροποποίησε το άρ. 164 Ν. 4610/2019 (Α’ 70). Στο εν λόγω άρθρο καθιερώνεται η έννοια του Αρχείου των Μουφτειών ως «Αρχείου Θρησκευτικών Κοινοτήτων» (άρ. 120 παρ. 1 εδ. β’, παρ. 2β), ενώ ρυθμίζεται και η ελεύθερη πρόσβαση στο εν λόγω Αρχείο (παρ. 2β εδ. β’). Η εξέλιξη αυτή κρίνεται ως βήμα αρμονικής ένταξης των Μουφτειών στο εν γένει διοικητικό σύστημα.
Το παρόν και το μέλλον των Μουφτειών προοιωνίζεται θετικό. Ας αφήσει στην βάσανο της ιστορικής έρευνας την εικόνα των Μουφτειών έως και σήμερα επ’ωφελεία τόσο των Ελλήνων μουσουλμάνων συμπολιτών, όσο και της διεθνούς παρουσίας της Χώρας μας στην διεθνή Ισλαμική Κοινότητα.
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ – Εμμισθος Δικηγόρος Τμήματος Δικαστηρίων ΔΝΥ ΔΥΠΑ,
LL.M., LL.M., ΥΔ Παντείου Πανεπιστημίου.
[ioanniskymionis@yahoo.gr]
