Σειρά διαλέξεων με αφορμή τα 100 χρόνια Ελληνικού Προσφυγισμού, σε συνεργασία με το σύλλογο μικρασιατών Ξάνθης
Καταλυτικός ήταν ο ρόλος των συλλόγων στην προσπάθεια δημοσίευσης των τεκμηρίων της ιστορικής πορείας
Οι προσφυγικές αναμνήσεις του ’22 ζωντάνεψαν για λίγο το απόγευμα της Παρασκευής 4 Μαρτίου στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης, στο πλαίσιο της σειράς διαλέξεων των οποίων τη διοργάνωση ανέλαβε η ΦΕΞ με το σύλλογο μικρασιατών Ξάνθης. Ο «Λαϊκός Πολιτισμός των Ελλήνων Προσφύγων της Μικρασίας, της Ανατολικής Μακεδονίας και του Πόντου» παγίωσε ένα πολιτισμικό μωσαϊκό. Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Βούλγαροι, Ρώσοι, Κιρκάσιοι, Τάρταροι, Αθίγγανοι, Αλβανοί κατοίκησαν στις περιοχές της Θράκης και της Μικρασίας. Τη διάλεξη ανέλαβε η Δρ Λαογρφίας του ΔΠΘ Γαρυφαλλιά Θεοδωρίδου.
Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί μία τραυματική μνήμη που στιγματίζεται από τον ξεριζωμό, το τραύμα ,την καταστροφή ως ολικό γεγονός με έκδηλες επιπτώσεις τόσο στο κοινωνικό γίγνεσθαι, όσο και στην ψυχοσύνθεση του κάθε ατόμου.
Όσον αφορά τον χρόνο, στην προσφυγιά υπάρχει «ένα πριν κι ένα μετά», ενώ ο χώρος «σπάζει» στο πλαίσιο της ατομικής ιστορίας του πρόσφυγα.
Η μνήμη του τραύματος προστίθεται στην μνήμη της προηγούμενης ζωής προασπιζόμενη διακαώς τη συνοχή της ομάδας.
Η Άλκη Κυριακίδου Νέστορος Ελληνίδα λαογράφος και καθηγήτρια πανεπιστημίου, κόρη του καθηγητή λαογραφίας Στίλπωνα Κυριακίδη, επισημαίνει: «Η προφορική ιστορία είναι αυτή που ορίζει τους πρόσφυγες ,την προφορική μαρτυρία του κάθε πληροφορητή που δεν παύει να είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εμπειρία των γεγονότων.Ως χρόνος προσδιορίζεται ο πραγματικός χρόνος ,της μνήμης».
Ντόπιοι και πρόσφυγες έως την Κατοχή και τον Εμφύλιο
1η Γενιά:1900-1910
2η Γενιά:1930-1940
3η Γενιά:1960 +
Υλικοί δείκτες που συμπορεύονται με το συναίσθημα οδηγούν στην επιλογή συγκεκριμένων αντικειμένων: Αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αντικείμενα συμβολικά με τα οποία θα επανακαθορίσουν τους νέους τόπους εγκατάστασης και συνάμα την ατομική και συλλογική μνήμη και ταυτότητα.
Η διατήρηση της μνήμης επιτεύχθηκε τόσο με υλικούς(εδαφοποίηση),όσο και με συμβολικούς τρόπους:
1.Μέσω της ανέγερσης ναών που τιμούν τον ίδιο Άγιο, όπως και η Εκκλησία που εγκατέλειψαν
2.Μέσω της ονοματοθεσίας των οικισμών, οδών και πλατεών
3.Μέσω της ίδρυσης Συλλόγων με κριτήριο την καταγωγή και την εθνοτοπική ταυτότητα
Ο ρόλος των Συλλόγων
Το κοινό βίωμα της προσφυγιάς λειτούργησε συσπειρωτικά για την υπέρβαση του κατακερματισμού της προσφυγιάς .Το τραύμα φτιάχνει την ταυτότητα. Η προσφυγική ταυτότητα είναι διακριτική κι αποτελεί εργαλείο συσπείρωσης. Άλλωστε, μέσα από το βίωμα συγκροτούνται οι κοινότητες που ανταποκρίνονταν σε γεωγραφικές πολιτισμικές περιοχές: Πόντος, Μικρά Ασία, Καππαδοκία. Η ιστορία και η λαογραφία επιχειρεί να συνεχίσει την καταγραφή των λαογραφικών στοιχείων, ώστε να καταγραφούν και να δημοσιευθούν τα τεκμήρια της ιστορικής πορείας και της ιδιαίτερης πολιτισμικής ταυτότητας.
Σε μία απόπειρα γνωριμίας με τους Συλλόγους…
- «Θρακικό Κέντρο» από το 1928 με το δελτίο Θρακικά, «Εταιρεία Θρακικών Μελετών» από το 1934 με το δελτίο Αρχείον του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού
- «Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών» από το 1930 με το ομώνυμο δελτίο
- «Επιτροπή Ποντιακών Μελετών» από το 1927 με το Περιοδικό Αρχείον Πόντου
4.Ελπιινίκη Σταμούλη-Σαραντή
5.Κατίνα Βέικου-Σεραμέτη
6.Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου
7.Μέλπω Μερλιέ
Χρύσα Κιατίπη
