Με την ευκαιρία της εγκαινίασης του Μνημείου των Εβραίων συμπολιτών
Για να μαθαίνουν οι νεότερες γενιές το έγκλημα του ναζισμού
Αγαπητός συμπολίτης, διαβάζοντας το πρόσφατο σχόλιό μας για το μνημείο υπέρ των Ξανθιωτών Εβραίων που εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, το οποίο θα εγκαινιαστεί στην πόλη μας, μας απέστειλε το παρακάτω κείμενο.
Ένα κείμενο μνήμης αλλά και γνώσης των νεότερων γενιών για ό,τι φοβερό και απάνθρωπο συνέβη σ’αυτούς τους συνανθρώπους μας.
Άουσβιτς- Εβραίοι
«Αν η κατανόηση είναι αδύνατη, η γνώση είναι επιτακτική, γιατί αυτό που συνέβη θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Η συνείδηση μπορεί να παρασυρθεί και να συγκαλυφθεί ξανά — ακόμη και η συνείδησή μας». Η φράση ανήκει στον Πρίμο Λέβι, τον ιταλοεβραίο συγγραφέα του Ολοκαυτώματος που βίωσε τον τρόμο του Άουσβιτς. Με της 75ης επετείου από την απελευθέρωση του στρατοπέδου από τον Κόκκινο Στρατό, σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου οι νοσταλγοί του ναζισμού, της μισαλλοδοξίας και των ρατσιστικών διακρίσεων ορθώνουν ανάστημα, το ερώτημα αν αρκεί η μνήμη για όσα συντελέστηκαν τότε τίθεται με αμείλικτο τρόπο. Η παραίνεση του Λέβι προϋποθέτει την ανασύσταση της μνήμης μέσα από τη συνειδητοποίηση (ιστορική, κοινωνική και υπαρξιακή) του μεγέθους του εγκλήματος που διαπράχθηκε. Η μνήμη είναι αναγκαία αλλά δεν αρκεί προκειμένου να συνειδητοποιήσουν οι σύγχρονοι άνθρωποι και κυρίως οι νεότερες γενιές τα εγκλήματα του ναζισμού και το υπόβαθρό τους, ιδεολογικό και κοινωνικό.
Η καθηγήτρια Ιστορίας της Μεσαιωνικής Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ρίκα Μπενβενίστε επισημαίνει σχετικά ότι «για να μην ξεχαστεί η ιστορία τους δεν αρκούν ούτε τα μνημόσυνα ούτε οι λόγοι που επαναλαμβάνονται στις τελετές», αλλά «απαιτείται καλλιέργεια της ευαισθησίας και της ιστορικής συνείδησης και αυτό είναι κάτι που γίνεται μονάχα συστηματικά, σε βάθος χρόνου». Ο δε Γενικός Γραμματέας του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας Βίκτωρ Ελιέζερ, «προειδοποιεί» ότι ο αντισημιτισμός απειλεί τον πυρήνα των αξιών μιας δημοκρατικής κοινωνίας «κι αυτό διότι το μίσος εναντίον των Εβραίων ξεκινά με τους Εβραίους, αλλά δεν σταματάει σε αυτούς»…
Υπολογίζεται ότι ο συνολικός εβραϊκός πληθυσμός της Ευρώπης από 9,5 εκατομμύρια που ήταν το 1933 έφθανε τα 3,5 εκατομμύρια το, 1950. Συνολικά έξι εκατομμύρια Εβραίοι εξολοθρεύθηκαν από τη ναζιστική «μηχανή», το 1,1 εκατομμύριο εξ αυτών στο Αουσβιτς, από την πύλη του οποίου πέρασαν συνολικά 54.645 Έλληνες Εβραίοι με 22 σιδηροδρομικές αποστολές από την Ελλάδα στο διάστημα από 20 Μαρτίου 1943 μέχρι 18 Αυγούστου 1944. Ως ικανοί προς εργασία κρίθηκαν από τους γιατρούς των SS συνολικά 7.825 άνδρες και 4.991 γυναίκες. Οι υπόλοιποι, περίπου το 80% των εκτοπισμένων, στάλθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Βουλής των Ελλήνων (επί προεδρίας Νίκου Βούτση) για τη δημιουργία — με καθυστέρηση επτά δεκαετιών — της Μόνιμης Ελληνικής Έκθεσης στο Άουσβιτς, οι πρώτοι Έλληνες Εβραίοι βρέθηκαν εκεί στις 30 Μαρτίου 1942, έναν χρόνο πριν από τον εκτοπισμό των κοινοτήτων τους από την Ελλάδα. Από το Παρίσι μεταφέρθηκαν 1.112 Γαλλοεβραίοι, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει στη Γαλλία πριν από την έναρξη του πολέμου, αλλά όλοι είχαν γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη. Το 1942 και στις αρχές του 1943 έφθασαν με διάφορες αποστολές και άλλοι Εβραίοι με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι δήλωναν ως τόπο κατοικίας τους το Παρίσι, το Βέλγιο, την Οσέρ και το Άμστερνταμ, ενώ τη νύχτα της 20ης προς 21 Μαρτίου 1943 έφθασαν στο Άουσβιτς τα πρώτα μέλη της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης, 2.800 άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
