Μέσα από δράσεις του Χορευτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Αβδηριτών
Τα «κολέτια» ανήμερα Πρωτοχρονιάς- Το αμίλητο νερό και η πέτρα – Η ιδιαίτερη γαστρονομική παράδοση των Αβδήρων
Η ιδιαίτερη παράδοση κάθε τόπου είναι μια ανεξάντλητη πηγή δύναμης και για τις νέες γενιές και η αναβίωση των εθίμων έχει την αξία της όταν δεν αποτελεί μια στείρα προσκόλληση με μια αδιάκριτη ωραιοποίηση του παρελθόντος αλλά όταν δίνει έμπνευση και οδηγεί στην αυτογνωσία. Έχοντας ως οδηγό αυτό το σκεπτικό ο Χορευτικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Αβδηριτών επιτελεί μια προσπάθεια αναβίωσης των ιδιαίτερων εθίμων των Αβδήρων.
Τα «κολέτια» των Αβδήρων
Στο πλαίσιο αυτό όπως μας εξηγεί η πρόεδρος του Συλλόγου κα Χρύσα Ραξιώνη την Τρίτη στο Λαογραφικό Μουσείο Αβδήρων τα παιδιά μυήθηκαν σ’ ένα ιδιαίτερο έθιμο των Αβδήρων που δεν το συναντάμε σε άλλη περιοχή του νομού μας. Στα «κολέτια». . Σύμφωνα με την καταγραφή που επιχείρησε ο σύλλογος βασισμένη σε αφηγήσεις ηλικιωμένων κατοίκων τα κολέτια ήταν ένας τύπος καλάντων που εκφωνούσαν τα παιδιά ανήμερα της Πρωτοχρονιάς. Μετά την εκκλησία οι νοικοκυρές έτρεχαν γρήγορα στα σπίτια τους όπου τις περίμεναν παρέες παιδιών κρατώντας κλαδιά ελιάς που τα χτυπούσαν στις πόρτες των σπιτιών και έλεγαν στην ντοπιολαλιά των Αβδήρων «Κολέτ …κολέτ…κι εμένα και το πιδί μ’». Οι νοικοκυρές έβαζαν μέσα στα πάνινα σακουλάκια τους χαρούπια, καρύδια, ξερά σύκα και ότι άλλο είχαν στο σπίτι. Το έθιμο αυτό είχε την έννοια της καλοτυχίας και της ευημερίας που έφερναν τα παιδιά στο νοικοκυριό. Όπως ανέφερε η κα Ραξιώνη τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τις διηγήσεις ενώ δοκίμασαν χαρούπια που θεωρούνταν το κέρασμα του φτωχού τις παλιές εποχές και τώρα είναι ένα super food.
Το αμίλητο νερό και η πέτρα
Άλλο ένα έθιμο της Πρωτοχρονιάς ήταν το αμίλητο νερό. Πρωί της Πρωτοχρονιά κοπέλες πήγαιναν στην ιστορική βρύση των Αβδήρων που δεσπόζει στο κέντρο του οικισμού και σήμερα και γέμιζαν τα κανάτια τους με νερό το οποίο μετέφεραν στο σπίτι. Δεν έπρεπε όμως να μιλήσουν ούτε να χαιρετήσουν όποιον συναντούσαν. Γι αυτό ονομάστηκε αμίλητο νερό. Στη συνέχεια έπαιρναν μια πέτρα και την άφηναν στην πόρτα του σπιτιού. Για γούρι και καλή υγεία «Να΄ναι γεροί οι νοικοκυραίοι σαν την πέτρα» έλεγαν οι κυράδες. Την ίδια μέρα γινόταν και το ποδαρικό με το ρόδι που έσπαγε στο σπίτι και το ρύζι που έριχναν σε κάθε γωνιά του.
Η ιδιαίτερη γαστρονομική παράδοση των Αβδήρων
Ιδιαίτερη και η γαστρονομική παράδοση των Αβδήρων. Στο σοφρά (μικρό χαμηλό τραπέζι) οι Αβδηρίτισσες νοικοκυρές είχαν οπωσδήποτε λαχανοντολμάδες με κιμά, ρύζι και κύμινο και πρασοκιμαδόπιτα επίσης με πράσα, κιμά και κύμινο, ψημένη στο σινί(μεγάλο ταψί). Πολλές νοικοκυρές έβαζαν μέσα σ’ αυτή το φλουρί άλλες έκαναν χριστόψωμο. Μάλιστα παλαιότερα έκαναν τρία χριστόψωμα για όλη την περίοδο των γιορτών του Δωδεκαημέρου. Ένα επίσης ιδιαίτερο γιορτινό φαγητό ήταν το χταπόδι με πράσα που γινόταν με λιαστό χταπόδι και η λαχανιά με χοιρινό και λάχανο Τα γλυκά ήταν τα ξεροτήγανα(δίπλες), λουκούτσια(λουκουμάδες), σουσαμόπιτα σιροπιαστή.
Οι καλικάντζαροι
Εκτός από τα έθιμα τα παιδιά άκουσαν και δοξασίες για τους καλικάντζαρους…και τις αποτύπωσαν στις ζωγραφιές τους. Η κα Ραξιώνη τους διάβασε το σχετικό απόσπασμα από το αναγνωστικό της Δ’ Δημοτικού του 1978 που στην συνέχεια το μοίρασε ως ενθύμιο…Να σημειώσουμε ότι ο Σύλλογος έχει κυκλοφορήσει ένα καλαίσθητο ημερολόγιο με φωτογραφίες νέων με τις τοπικές φορεσιές σε εμβληματικά σπίτια κτήρια του οικισμού με ιστορικές αναφορές.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
