Δεν πρέπει να γίνει ανασκαφή;
Εντοπίστηκε λαβή εγχάρακτου αμφορέως
Στα όρια του συνοικισμού της Χρύσας και συγκεκριμένα νοτίως αυτού και πρόσφατα δίπλα στο μεγάλο ρέμα που διασχίζει και χωρίζει στην ουσία την παλιά από τη μετέπειτα Χρύσα, βρίσκεται ταφικός τύμβος. Ο μοναδικός που διασώζεται από τους τρεις που υπήρχαν στη γύρω περιοχή, εξού και η ονομασία «Ουτς Τεπέ» ( τρείς λόφοι ).
Σε αυτοψία μας στον χώρο, μαζί με τον εκ Κομοτηνής φίλο και συνοδοιπόρο, Απόστολο Τσακρίδη, διαπιστώσαμε ότι ο αρχαιολογικός χώρος πέραν της πινακίδας της αρχαιολογίας δεν έχει ανασκαφεί επιμελώς, ίσως μάλιστα μόνο επιφανειακά, καθώς, όπως φαίνεται, δεν έχει γίνει κάποια τομή ή εργασία προς την εύρεση της εισόδου ( Οι είσοδοι των τάφων ήταν συνήθως ανατολικά, απέναντι από την ανατολή του ηλίου ). Μια επιπόλαιη μόνο τσαπιά από χωματουργικό μηχάνημα στην ανατολική πλευρά «προδίδει» την διάθεση προς εύρεση της εισόδου του τύμβου. Όλος ο χώρος γύρω από τον τύμβο βρίθει από θραύσματα αγγείων και κεραμικών, που αποδεικνύει ότι η γύρω περιοχή κατοικούνταν. Από το συγκεκριμένο σημείο και πλησίον του τύμβου, διερχόταν η Αρχαία Εγνατία.
Κατά την αυτοψία μας στον χώρο και πάνω στην κορυφή του τύμβου, λόγω των πολλών βροχοπτώσεων, προφανώς, το χώμα απετρίβη και αποκαλύφθηκε ενσφράγιστη λαβή Θασιακού αμφορέως ελληνιστικών χρόνων, με εγχάρακτη παράσταση φύλλων κισσού ή αμπέλου και επιγραφή «ΘΑCΙΩΝ – ΑΙCΧΡΙΩΝ», που μας μαρτυρεί το όνομα του κατασκευαστή, παράλληλα με τον τόπο προέλευσης. Τα φύλλα κισσού ή αμπέλου, υποδηλώνουν τη χρήση του αμφορέως, για την αποθήκευση κρασιού. Η χρονολόγηση της λαβής του αμφορέως, σύμφωνα με τους ειδικούς, προσδιορίζεται και από τη χρήση στη σφραγίδα του μηνοειδούς σίγμα ( C ), που την ανάγουν μετά το 300 π.Χ., δηλαδή στα μέσα του 3ου αιώνα. Ανατολικά, δίπλα στην τομή για την εύρεση της εισόδου, υπάρχουν όστρακα μελανόμορφου αμφορέα.
Στο τεύχος 32 των ΘΡΑΚΙΚΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ, ετήσιας έκδοσης του 1975-76, στη σελίδα 20, διαβάζουμε κατά γράμμα για τον τύμβο της Χρύσας: «Ταφικός τύμβος ( τ. Ουκ Τεπέ ) υπάρχει προς Ν. του χωριού κοντά στο ρέμα. Μερικά προϊστορικά όστρακα βρέθηκαν εκεί γύρω. Από τον τύμβο και κάτω μέχρι τα πρώτα κτίσματα, κατά μήκος του ρέματος, παρατηρούνται μέσα στους αγρούς όστρακα αγγείων ελληνιστικών, μερικά από Μεγαρικούς σκύφους, βάσεις οξυπυθμένων αμφορέων, κομμάτια στρωτήρων κεράμων στέγης. Επίσης, βρέθηκαν όστρακα Ρωμαϊκών χρόνων και ένα χάλκινο βυζαντινό σκυφωτό νόμισμα. Στην τάφρο που σκάφτηκε πρόσφατα για υδρευτικούς αγωγούς καταστράφηκαν ορισμένοι χριστιανικοί κιβωτιόσχημοι τάφοι από αδρές πλάκες. Θα γίνει εδώ μια μικρή ανασκαφή».
Επίσης, στο τεύχος 34 των ΘΡΑΚΙΚΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ, της ετήσιας έκδοσης του 1978, στη σελίδα 79, διαβάζουμε επί λέξει στα συμπεράσματα της ανασκαφής του Πάντου Α. Πάντου. «Το 1976 έγινε από τον τότε Επιμελητή Αρχαιοτήτων Κομοτηνής Π.Α. Πάντο, μικρή σωστική ανασκαφή των τάφων που αποκαλύφθηκαν μέσα στο σκάμμα της υδρεύσεως που ανοίχτηκε προς τα Δ. του τύμβου. Καθαρίστηκαν έξι μισοκατεστραμμένοι ήδη κιβωτιόσχημοι τάφοι, ακτέριστοι. Είναι φτιαγμένοι από αδρές σχιστολιθικές πλάκες μικρών διαστάσεων και ακανόνιστων σχημάτων. Έχουν κύριο άξονα Α –Δ και ο νεκρός τοποθετείται μέσα τους με την κεφαλή προς τα δυτικά. Ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους και είναι χριστιανικοί. ( πιθ. Του 9ου – 11ου αι. μ.Χ. Βρέθηκαν ακόμη πιθάρια και λάκκοι απορριμμάτων μέσα στην προσχωσιγενή επίχωσι».
Τελικά, ποιας περιόδου είναι ο ταφικός τύμβος της Χρύσας; Είναι Μακεδονικός ή Θρακικός; Τι κρύβει στο εσωτερικό του; Μετά από σχεδόν 50 χρόνια, από το 1976 έως τώρα, ο ταφικός τύμβος της Χρύσας παραμένει ως έχει, στη λήθη και τη φθορά του χρόνου. Ανακύπτει, λοιπόν, εύλογα, το ερώτημα προς την Αρχαιολογία : Αξίζει να ανασκαφεί κάποτε συστηματικά ο εν λόγω τύμβος ή δεν έχει κάτι σημαντικό να δώσει; Αν ναι, αυτό πότε θα γίνει;
( Το εύρημα θα παραδοθεί στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Ξάνθης )
Κώστας Μαυρομάτης
Συλλέκτης – Ερευνητής
Το όνομα «ΑΙCΧΡΙΩΝ» ( ΑΙΣΧΡΙΩΝ ) στην αρχαιότητα:
Με το όνομα αυτό είναι γνωστά τα παρακάτω ιστορικά πρόσωπα :
üΑισχρίων ο Σάμιος ή Αισχίων : Ιαμβογράφος και λυρικός ποιητής του 4ου αι. π.Χ.
üΑισχρίων ο Μυτιληναίος : Επικός ποιητής του 4ου αι. π.Χ.
üΑισχρίων ο Ακαρνάνας : Πολιτικός του 2ου αι. πΧ. Από την Ακαρνανία.
üΑισχρίων ( Συρακούσιος στρατηγός ), γιος του τυράννου Αγαθοκλή.
üΑισχρίων ο Περγμηνός : Ιατρός από την Πέργαμο.
üΑισχρίων, συγγραφέας Γεωπονικών.
üΑισχρίων ο Συρακούσιος ( 1ος αιώνας π.Χ. )
