Γράφουν στο «Ε» άνθρωποι του λόγου και της τέχνης, που τον γνώρισαν ή εμπνεύστηκαν από αυτόν και το έργο του
Στέφανος Ιωαννίδης, νυν και αεί….
«Ήρθε η Άνοιξη, είπα. / Άκουσα τ’ αηδόνι στο ρέμα
όπως όταν έφυγε / ο ποιητής». ΘΜ 2019
Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος- Συγγραφέας- Ποιητής (φωτό Μουσόπουλος μικρή)
Με τον Στέφανο Ιωαννίδη γνωρίστηκα μικρός. Ο πατέρας μου γνώριζε τον πατέρα του Στέφανου και, σαν όνειρο θυμάμαι, πήγα μαζί του στον κινηματογράφο. Πιάναμε από το χέρι κάποιον γνωστό μας και μπαίναμε στο γήπεδο ή στο σινεμά δωρεάν. Ο μπαμπάς μου ήξερε τον κυρ Βαγγέλη και μου είπε για τον γιο του, τον κύριο Στέφανο που ήταν συγγραφέας και διευθυντής στη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Τότε ήταν απέναντι στο Δημαρχείο, όπου το Σπίτι Πολιτισμού της ΦΕΞ, στον επάνω όροφο, με μια μεγάλη σκάλα. Πήγαινα τακτικά, να διαβάσω, να κάνω εργασίες, να συναντήσω φίλους. Όταν το 1967 έγινα φοιτητής πλήθαιναν οι επισκέψεις μου στον Στέφανο. Συνδεθήκαμε, μου πρότεινε βιβλία, του έδειχνα τα ποιήματά μου. Όταν, μετά τον περιορισμό της λογοκρισίας, αποφάσισε να επανεκδώσει τα «Θρακικά Χρονικά», συνεργαζόμασταν πλέον στενά, συνέταξα το Ευρετήριο της πρώτης περιόδου (τεύχη 1-28, 1962 – 1968), στη νέα περίοδο ήμουν φιλολογικός επιμελητής. Το 1972 το περιοδικό εξέδωσε και το πρώτο μου βιβλίο «Επίδραση των ιδεών του Νίτσε στην Ελληνική διανόηση και η υπέρβασή τους από τον Καζαντζάκη».
Όταν επέστρεψα από την Αθήνα μετά τη θητεία και εγκαταστάθηκα μόνιμα στην Ξάνθη, άρχισα να ασχολούμαι με τη ΦΕΞ και τα πολιτιστικά. Οδηγός και συμβουλάτοράς μου ο Στέφανος. Με συγκινεί γιατί σε κείμενό του το 1997, στην Προσέγγιση με αποκαλεί «Συνοδοιπόρο». Χαρά μου και τιμή μου.
Στην πρώτη αυτή περίοδο στην Ξάνθη άρχισα συστηματικά να ασχολούμαι με τη ιστορία, τον πολιτισμό , τη λογοτεχνία της Ξάνθης και της Θράκης. Επιζητούσα μια «στέγη» για να δημοσιεύω τα κείμενά μου – εκτός από τα «Θρακικά Χρονικά», βέβαια. Τότε, το 1977 εκδόθηκε το «Εμπρός» του φίλου Γιάννη Διαφωνίδη, που φιλοξένησε έκτοτε και φιλοξενεί τα κείμενά μου.
Τα πρώτα γραπτά μου για τον Στέφανο Ιωαννίδη βρίσκονται στα φύλλα της εφημερίδας αυτής. Ευχαριστώ, με τούτη την ευκαιρία το Εμπρός για όσα πρόσφερε για τη στήριξή μου από την πρώτη μέρα έκδοσής του.
Θα αναφερθώ στα κείμενα εκείνα, όσα υπάρχουν στη Συλλογή Μελετών και Δημοσιεύσεων που συνέταξα το 2004 με τον τίτλο «Στέφανος Ιωαννίδης 1923 – 2001 – Ο πνευματικός εργάτης της Ξάνθης», σελ. 132, σε φωτοτυπημένη μορφή. Περιέχονται τριάντα δημοσιεύματα. Πιθανόν να μου διέφυγαν κάποιες δημοσιεύσεις.
Το πρώτο κείμενό μου είναι της 28 / 7 / 1977 και φέρει τον τίτλο «Το έπος της Ξάνθης και ο συγγραφέας του – Τα παιδιά των πελαργών». Αναφέρομαι στην απόφαση του Εμπρός να ζητήσει από τον Στέφανο Ιωαννίδη να κάνει μια επιλογή από το μυθιστόρημα του αυτό με κεφάλαια που αναφέρονται στην ιστορία της Ξάνθης.
Αναφέρομαι σε εργοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα και σημειώνω ότι ο Στέφανος Ιωαννίδης: «Χωρίς να μπει στο κύκλωμα κατανάλωσης και διοχέτευσης των ιδεών, μπόρεσε να χαράξει ένα σημαντικό δρόμο, ένα δρόμο πολύ ωφέλιμο για τους νέους ξανθιώτες. Να πούμε ότι ο δρόμος της επιτυχίας κάθε νέου ξανθιώτη περνά μέσα από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη που οικοδόμησε ο Στέφανος Ιωαννίδης; Ότι περνά μέσα από τόσους πνευματικούς του αγώνες σε πολλά πεδία;»
Στις 7 και 12 / 12 / 1977 παρουσιάζονται τα περιεχόμενα του νέου τεύχους αρ. 33 του περιοδικού «Θρακικά Χρονικά». Λίγες μέρες μετά, στα φύλλα της 8 / 1 /78 και της 11 / 1/ 78 υπάρχει ένα εκτεταμένο άρθρο σε δύο μέρη με τίτλο «Πνευματικά θέματα – Η βράβευση από την Ακαδημία του έργου του Στέφανου Ιωαννίδη και της Τέχνης Θεσσαλονίκης – Σκέψεις για τη λειτουργία του θεσμού των βραβείων».
Όπως σημειώνω, η βασική μου αντίρρηση είναι ότι η Ακαδημία έρχεται ‘από πάνω’, ‘κατόπιν εορτής’ να δεχτεί ως σημαντική μια πνευματική παρουσία. Δημιουργεί ένα πλαστό ιδανικό – το βραβείο! Αναφέρομαι στην Καλλιτεχνική Εταιρεία Τέχνη Θεσσαλονίκης και το πλούσιο έργο της και στο δεύτερο μέρος αναφέρομαι στον Στέφανο Ιωαννίδη. Σημειώνω;
«Το Λογοτεχνικό έργο του Ιωαννίδη, για το οποίο ιδιαίτερα δόθηκε ο έπαινος της Ακαδημίας, καθώς επίσης και η προσφορά του στα πολιτιστικά έργα του νομού μας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό».
Αυτά τα δημοσιεύματα του 1977 – 78 είναι από τις πρώτες μου παρουσιάσεις των λογοτεχνικών και πολιτιστικών δράσεων του Στέφανου Ιωαννίδη μέσα από το «Εμπρός», που από το πρώτο του φύλλο αγκάλιασε τον Στέφανο Ιωαννίδη και πρόβαλλε το έργο του.
Κλείνω το αφιερωματικό γραπτό μου αναφερόμενος σε δύο μεταγενέστερα κείμενα.
Το πρώτο δημοσιεύθηκε στις 11 Ιουνίου 1999 με τίτλο «Στέφανου Ιωαννίδη Συγκλίσεις». Μιλώ για το ομότιτλο έργο του που τότε κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του περιοδικού «Ενδοχώρα». Αναφέρεται στον Ρήγα Βελεστινλή, στον Πολύδωρο Παπαχριστοδούλου, Γεώργιο Βιζυηνό και Κωνσταντίνο Θεοτόκη. Είναι ένα βιβλίο 189 σελίδων, με δοκίμια για πρόσωπα που ο Ιωαννίδης ιδιαίτερα εκτιμούσε. «Είναι εκφραστής ενός κοινωνικού ανθρωπισμού, με πολιτικές και πολιτιστικές διεκτάσεις στον τόπο και στο χώρο» σημειώνω για τον συγγραφέα, που «ασχολήθηκε με πολλούς τομείς με επιτυχία, προβάλλοντας προσωπική ευαισθησία και άποψη».
Το 2004, στις 4 Μαΐου, με την ευκαιρία των τριών χρόνων από το θάνατό του, δημοσίευσα το κείμενο «Στέφανος Ιωαννίδης, ο Ευπατρίδης του Πολιτισμού». Σημειώνω ότι «στη ζωή και στο έργο του κυρίαρχο ρόλο έπαιξε ο πολιτισμός ως θεωρητική ανάλυση και ως πρακτική εφαρμογή». Για επιβεβαίωση παραπέμπω στο μυθιστόρημά του «Είδωλα στον Καθρέφτη» (εκδ. Παρατηρητής, 1996).
Ο Πολιτισμός για τον Στέφανο Ιωαννίδη δεν ήταν μια ελιτίστικη ενασχόληση. Ήταν ανάγκη ψυχής και ζωής όνειρο. Το βασανιστικό ερώτημα για τη σχέση θεωρίας και πράξης στον Στέφανο Ιωαννίδη ήταν ζήτημα ουσίας και ύπαρξης.
Του οφείλουμε τα μέγιστα για τον δρόμο που χάραξε και την πορεία που μας έδειξε
Αθηνά Ιωαννίδου: Λίγα Λόγια
Και πάλι σας ευχαριστώ όλους.
Στέφανος Ιωαννίδης, τόπος, λόγος και μνήμη
Ελένη Δημητριάδου Εφραιμίδου
Ποιήτρια
Tόπος δεν είναι μόνο το χώμα που πατάμε, είναι και η στιγμή που πέρασε στην αιωνιότητα. Η μνήμη του τόπου μας είναι μια πολιτισμική αθανασία. Και ένας τρόπος να υπερασπισθείς τον τόπο σου ειρηνικά, είναι ο λόγος. Ο γραπτός λόγος είναι το πρώτο πράγμα που έχει να επιδείξει μια χώρα ή μια πόλη παγκόσμια και να κατοχυρώσει την ιδιαιτερότητα της σκέψης ενός λαού. Η λογοτεχνία του τόπου μας είναι ένας αναντικατάστατος δείκτης της πολιτισμικής, πνευματικής, αισθητικής, ιστορικής, κοινωνικής και εθνικής αυτογνωσίας. Τα δημοτικά άσματα, οι λαϊκές αφηγήσεις, τα ήθη, τα έθιμα, οι σελίδες ημερολογίων, οι περιηγητικές περιγραφές, οι ιστορικές αναφορές, τα διηγήματα, τα μυθιστορήματα, τα θεατρικά δρώμενα και η ποίηση, συνθέτουν το πνευματικό πρόσωπο μιας πόλης και προτάσσουν μια άυλη ασπίδα στο χρόνο. Μια αντιπαράθεση στη λήθη και στην ασυνέχεια.
Aυτό ακριβώς κατάφερε με το έργο του, για όσο η ζωή του επέτρεψε, ο Στέφανος Ιωαννίδης(1923-2001).Φέτος, είκοσι χρόνια μετά την απώλειά του διαπιστώνουμε πως το έργο του άφησε εποχή και πως η Ξάνθη ευτύχισε να έχει τέκνο της έναν πρωτοπόρο και πολύπλευρο πνευματικό δημιουργό. Έναν πνευματικό εργάτη με όραμα. Έντονη προσωπικότητα, αγωνιστικό πνεύμα, που εκτός από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη (που δημιούργησε και παρέδωσε με 40.000 περίπου τόμους στα 30 χρόνια υπηρεσίας του), τη δημιουργία της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης, μια συλλογική πολιτιστική προσπάθεια μαζί με άλλους εμπνευσμένους συμπολίτες του στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, την έκδοση των Θρακικών Χρονικών (1960-1992) με έρευνες για την Ιστορία της Ξάνθης και της Θράκης, με λαογραφικά και λογοτεχνικά κείμενα, παρουσιάσεις θρακιωτών λογοτεχνών, γνώμες, απόψεις, προτάσεις συμπολιτών του για τον τόπο του, ένα βήμα σημαντικό για όσους ήθελαν να εκφραστούν, γνωρίσαμε τον Στέφανο Ιωαννίδη και ως πεζογράφο και ποιητή με αξιόλογο και βραβευμένο λογοτεχνικό έργο.
Μιλούμε για πρωτοπορεία γιατί σε μια δύσκολη μεταπολεμική εποχή, όπου τίποτα δεν κινείται, θέλει «αρετή και τόλμη» η δημιουργία. Πνεύμα αγωνιστικό, ματιά διεισδυτική, τολμηρή και διορατική, στήνει τον λογοτεχνικό και ειρηνικό του αγώνα στην Ξάνθη της δεκαετίας του ΄50, σε μια εποχή ανύπαρκτης πολιτιστικής κίνησης, δημιουργώντας μια αφετηρία φωτεινή για τον πολιτισμό και τη λογοτεχνία της.
Γεννημένος το 1923, ζει τον απόηχο της Μικρασιατικής καταστροφής, τις τραγικές συνέπειες των δύο παγκοσμίων πολέμων και τη μεταπολεμική περίοδο μιας Ελλάδας που προσπαθεί να συναρμολογήσει τα κομμάτια της.
Δημοσιεύει από το ΄58 και μετά, στην αρχή διηγήματα και ποιήματα που κινούνται τα περισσότερα στο χώρο της κατοχικής και μεταπολεμικής Ξάνθης όπου και ζει. Ο πόλεμος, η κατοχή, ο εμφύλιος, η ισορροπία της ειρήνης στον κόσμο τον επηρεάζουν.
Πολιτικοποιημένη προσωπικότητα, ανδρώθηκε πνευματικά μέσα στα πολιτικά πάθη που συγκλόνισαν την Ελλάδα.
Η τέχνη του ωστόσο δεν πέφτει στην παγίδα του καθαρά πολιτικοποιημένου λόγου που επηρέασε τις περισσότερες λογοτεχνικές φωνές που έζησαν τα γεγονότα του πολέμου. Κινείται με άνεση στον παρόντα χρόνο και σ΄αυτό που μπορεί να γνωρίσει άμεσα κι ανεπηρέαστα ως αφηγητής. Καταθέτει τη λογοτεχνική του μαρτυρία για τον τόπο του, που ξεκινάει από την Κατοχή και τα μεταπολεμικά χρόνια και φτάνει μέχρι την εποχή της Δικτατορίας και της Μεταπολίτευσης.
Τα δύσκολα παιδικά και εφηβικά του χρόνια ήταν εκείνα που έδωσαν την αφορμή στον Ιωαννίδη, να πλέξει τα πεζογραφήματά του με βάση τα στοιχεία που βίωσε. Η πικρή διάψευση των νεανικών οραμάτων, το αδιέξοδο του πολέμου, η απελπισία και η αναζήτηση μιας ελεύθερης πορείας στον χώρο του, τον οδηγούν στον στοχασμό και στον προβληματισμό.
Από την πρώτη κιόλας συλλογή διηγημάτων του Οι πρώτες φλόγες που εκδίδονται το 1958 από το περιοδικό Σερραϊκά γράμματα, εμφανίζεται ως ώριμος διηγηματογράφος, γεγονός που επιβεβαιώνει το πρώτο βραβείο διηγήματος που παίρνει από το Υπουργείο Προεδρίας Κυβερνήσεως για επαρχιακή πεζογραφία, και βραβείο Λουντέμη από την Εταιρεία Ελλήνων λογοτεχνών. Ακολουθούν τα ποιήματά του Πυρωμένη άμμος,1962, το μυθιστόρημα Τα παιδιά των πελαργών,1965, Το παιχνίδι με το Μαγνήτη,
1973, Η Αποκήρυξη,1976,Οι Ντεκτσήδες και άλλα διηγήματα,1979,το θεατρικό Στη γέφυρα του Λουλέ-Μπουργκάζ,1979,διασκευή από το διήγημα του Γ.Μ.Βιζυηνού Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου, Τα είδωλα στον καθρέφτη,1996, Τα ποιήματα 1958-1973, Βαρταλαμίδι με κείμενα για τον πολιτισμό στην Ξάνθη, (δύο τόμοι),1994 .
Στα έργα του, κυρίαρχη η Ξάνθη. Τα θέματα των διηγημάτων και των μυθιστορημάτων του, μικρογραφίες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων της
και του ευρύτερου χώρου της Θράκης. Πάνω σ’ αυτόν τον καμβά συνθέτει ψυχογραφήματα και ηθογραφήματα, παρατηρήσεις και περιγραφές των αγνών ηθών, εθίμων και παραδόσεων των ανθρώπων της υπαίθρου, φωτίσματα της λαϊκής θρακιώτικης ψυχής και της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας.
Στα περισσότερα διηγήματά του τα πρόσωπα που προβάλλει είναι εργάτες, αγρότες και χωρικοί, πολλές φορές και άνθρωποι του νόμου βυθισμένοι αναγκαστικά στη μιζέρια του κατεστημένου τους, κι άλλοτε καταγράφει τους αγώνες και τις δύσκολες συνθήκες εργασίας των καπνεργατών της Ξάνθης, την άνθιση και την παρακμή του καπνεμπορίου στην Ξάνθη, άλλοτε τους νέους που προσπαθούν να σηκώσουν ανάστημα πάνω στα ερείπια του πολέμου.
Οι λέξεις αγώνας, θυσία έρωτας, ευτυχία προδοσία και είδωλα, διαχέονται σε όλο το λογοτεχνικό του έργο. Πολλές φορές η ειρωνεία και ο αυτοσαρκασμός υπογραμμίζουν την προσωπική του πίκρα για όσα συμβαίνουν γύρω του και μέσα του, προβάλλοντας περισσότερο τη φιλοσοφική του διάθεση.
Τα ποιήματά του, γραμμένα από το 1958 έως το 1973 εκφράζουν όλη την υπαρξιακή αγωνία και το δράμα του ανθρώπου της εποχής εκείνης.
Με τρόπο επιγραμματικό, άμεσο και λιτό, τρόπο που φιλοσοφεί πάνω στις βιωμένες έννοιες του θανάτου, της προδοσίας της ζωής, του ανεκπλήρωτου έρωτα, τρόπο που αγρυπνά γιατί η σκόνη, «η μούχλα κι ο σκόρος» παραμονεύουν σε κάθε στιγμή της ζωής, κατορθώνει να μας δώσει μια ποίηση που αν και μικρή σε έκταση, είναι εξίσου σημαντική με το υπόλοιπο πεζογραφικό του έργο, μια ποίηση που αισιοδοξεί και ξεπερνά τον φόβο του κάθε κατακτητή:
«Δεν είναι ποδοβολητό, τους λέει.
Είναι ο ουρανός που βροντά, ησυχάστε!»
Σήμερα, είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του (1η Μαίου 2001), η διαρκής επιστροφή μας και η αναγνωστική μας προσέγγιση στα κείμενα αυτά, είναι μια μοναδική πολιτιστική και πνευματική κληρονομιά, μια μνήμη για τον τόπο μας
με την υπογραφή του αξέχαστου Ξανθιώτη δημιουργού, Στέφανου Ιωαννίδη.
Στέφανος Ιωαννίδης: Αντί μνημοσύνου
Αναστασία – Νατάσα Μακρή
Δύσκολα χρόνια, χαλεπά,
με κατοχή και πείνα,
έψαχνες για διέξοδο
μέσα στις αναγνώσεις.
Οι ”Άθλιοι”, η απαρχή
σε τούτο το ταξίδι.
Να’ναι καλά ο Μαυρουδής
που σε παραχωρούσε
“εισιτήριο” στο σπίτι του,
τον κόσμο του βιβλίου.
Ο Δήμος Ξάνθης και η ΦΕΞ,
σταθμοί μες στη ζωή σου.
Όμως σε σε, πολλά χρωστά
το “άνδρο των βιβλίων”.
Τα Θρακικά τα Χρονικά,
δημιούργημα δικό σου.
Εσύ, ο νους και η γραφή,
θάλλος λαογραφίας.
Ιστορία, ποίηση, πεζά,
η πένα σου κεντάει
κι έτσι βραβεία κι έπαινοι,
αυτή, τα κατακτάει.
Η σύντροφό σου η Αθηνά,
αιώνια αγάπη,
μάτια είχες τα μάτια της,
όραση στο σκοτάδι,
σου διάβαζε αφηγήματα
κι ό,τι λαχταρούσες
ως το στερνό σου το λεπτό,
το χέρι της κρατούσες.
Πλείστα βιβλία έγραψες
έμπνευση η ζωή σου.
που κληροδότησες σε μας,
πρότυπο η μορφή σου.
Δεν πέθανες, ακόμη ζεις,
τις θύμησές οξύνεις.
Η Ξάνθη όλη σε τιμά.
Αξέχαστος θα μείνεις.
Στέφανος Ιωαννίδης: Μια «άοκνη μέλισσα» του Πολιτισμού και του Πνεύματος
Κώστας Μαυρομάτης
Συλλέκτης – Ερευνητής
Σε λίγες μέρες, την 1η Μαΐου, κλείνουν είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Στέφανου Ιωαννίδη (2001), ενός ανθρώπου που πρόσφερε πάρα πολλά στον χώρο του πολιτισμού, των γραμμάτων, του πνεύματος, καθώς και στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και έρευνας.
Γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1923. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία, απ’ όπου έρχεται και η πρώτη διάκριση το 1957, κερδίζοντας το πρώτο κρατικό βραβείο επαρχιακής λογοτεχνίας. Ενεργό μέλος της τοπικής κοινωνίας, ιδρύει τον Οκτώβριο του 1952, μαζί με μια ομάδα φιλοπρόοδων Ξανθιωτών, τη «Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης», τη γνωστή μας έως σήμερα «Φ.Ε.Ξ.» Ένα πολιτιστικό σωματείο, το οποίο προσέφερε τα μέγιστα στον πολιτισμό, με έντονο κοινωνικό προφίλ και προσφορά στην πόλη μας.
Παράλληλα, ο Στέφανος Ιωαννίδης και η ομάδα αυτή προχωρούν στην ίδρυση Βιβλιοθήκης με τη διενέργεια εράνων. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη άρχισε να λειτουργεί επίσημα την 1η Ιουλίου του 1955. Η Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης είχε παραδώσει τότε 1360 τόμους βιβλίων!
Ο Στέφανος Ιωαννίδης εργάστηκε σκληρά μέσα από τη Φ.Ε.Ξ., της οποίας διετέλεσε για πολλά χρόνια πρόεδρος και γραμματέας. Διηύθυνε τη Στέγη Γραμμάτων και Καλών Τεχνών ( Βιβλιοθήκη και Πινακοθήκη ) από το 1953 έως το 1983, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε.
Μεγάλη υπήρξε η συμβολή του στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, έρευνας και όχι μόνο, με την έκδοση πολιτιστικού περιοδικού με την ονομασία «ΘΡΑΚΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», από το 1960 μέχρι τη δεκαετία του 1990. Έτσι «γνώρισα» κι εγώ τον Στέφανο Ιωαννίδη. Ως αναγνώστης του εν λόγω περιοδικού που αποτελεί για μένα, ό,τι καλύτερο υπάρχει σε ότι αφορά την τοπική λαογραφία, ιστορία και έρευνα. Ένας οδηγός αστείρευτης μάθησης και πληροφοριών του παρελθόντος, αλλά και πηγή έμπνευσης, τον οποίον συχνά συμβουλεύομαι.
Το έργο του Στέφανου Ιωαννίδη είναι αναμφίβολα τεράστιο! Ας ελπίσουμε ότι οι νεότερες γενιές θα μπορέσουν, επίσης, να τον «γνωρίσουν», μιας και πλέον τα ΘΡΑΚΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ διατίθενται και σε ηλεκτρονική μορφή. Είναι υποχρέωσή μας να τιμήσουμε αυτόν τον ακαταπόνητο «εργάτη», τη λίαν φιλόπονη «μέλισσα» του πνεύματος και του πολιτισμού, τουλάχιστον με ένα τρισάγιο στη μνήμη του, ξεκινώντας από την εσχάτη κατοικία του.
Ήταν ατόπημα, κατά τη γνώμη μου, το ότι δε δόθηκε το δικό του όνομα, αυτοδίκαια, στη Στέγη Γραμμάτων.
Εκφράζεται η επιθυμία και η θέληση από τον σημερινό δημάρχο, κ Μανώλη Τσέπελη, το υπό ίδρυση «Κέντρο Έρευνας, Μελέτης και Τεκμηρίωσης Ιστορίας και Πολιτισμού της Ξάνθης», ένας πολυχώρος πολιτισμού και πολιτιστικών δράσεων, να λάβει, honoris gratia, το όνομα του Στέφανου Ιωαννίδη. Είναι κάτι πολύ θετικό προς τη σωστή κατεύθυνση, αυτή που, de jure, οφείλουμε σ’ αυτήν την κορυφαία πνευματική προσωπικότητα της πόλης μας.
Ο Στέφανος Ιωαννίδης αποτελεί κεφάλαιο για την πόλη μας, αλλά και για την πολιτιστική μας κληρονομιά. Ας τον τιμήσουμε όπως πραγματικά του αξίζει!
O Δήμος Ξάνθης τιμά τον Στέφανο Ιωαννίδη
Συμπληρώνονται 20 χρόνια από τη φυγή του Στέφανου Ιωαννίδη, την 1η Μαΐου του 2001, από την Ξάνθη, για τη γειτονιά των αγγέλων.
Η Ξάνθη, η Θράκη, τιμά τον πνευματικό άνθρωπο του τόπου, που με την πολύχρονη, ενεργή παρουσία του στην περιοχή, συνέδεσε το όνομά του, με καθοριστικής σημασία γεγονότα και δράσεις που συνεχίζουν και θα συνεχίζουν να ζουν στην πόλη μας.
Η συμμετοχή του στην ίδρυση της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης, με βιβλιοθήκη σε Ξάνθη και Άβδηρα, Κινηματογραφική Λέσχη, Θεατρικό Εργαστήριο, Μουσικό Εργαστήριο και Λαογραφικό Μουσείο, το περιοδικό «Θρακικά Χρονικά», το πλούσιο συγγραφικό, λογοτεχνικό του έργο, είναι μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη για όλους μας.
Ο Δήμος Ξάνθης, μετά την ωφέλεια από τη δωρεά της βιβλιοθήκης της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης, δέχεται την καταιγιστική του συνδρομή για την οργάνωσή της και τελικά ο Στέφανος Ιωαννίδης εργαζόμενος ακατάπαυστα, καθιστά τη βιβλιοθήκη της Ξάνθης, την καλύτερη επαρχιακή βιβλιοθήκη της χώρας.
Ο Δήμος Ξάνθης, σε κάθε τόνο, τιμά την πνευματική παρουσία του Στέφανου Ιωαννίδη και εύχεται οι νέοι μας, να αξιοποιήσουν την ουσία και την αξία του έργου του.
Ποιος ήταν ο Στέφανος Ιωαννίδης
Γιάννης Διαφωνίδης
Ιδρυτής Εφημερίδας Εμπρός
Αλήθεια ποιος ήταν ακριβώς ο Στέφανος Ιωαννίδης ως άνθρωπος; Ποια η εικόνα για τον άνθρωπο πoυ έζησε ολόκληρη τη ζωή του στην Ξάνθη, από τους συμπολίτες του;
Πώς τον έβλεπαν, τι πίστευαν γι’αυτόν, πώς ερμήνευαν την παρουσία του στην αρχή αλλά και τα επόμενα δύσκολα χρόνια;
Πως ζούσε ο Ιωαννίδης, πώς συμπεριφερόταν προς τους συμπολίτες του κι αυτοί απέναντί του;
Τολμάω να προσεγγίσω τον Άνθρωπο Στέφανο Ιωαννίδη. Μέσα από το έργο του, την παρουσία του, τις παρεμβάσεις του, την κοινωνική ζωή του, τους φίλους και συνοδοιπόρους στις πνευματικές ανησυχίες και προβληματισμούς στο δύσκολο επαρχιακό περιβάλλον της μικρής μας πόλης είκοσι χρόνια από το θάνατό του.
Κατ’ αρχάς ο Στέφανος Ιωαννίδης ήταν ένας Ξανθιώτης. Γέννημα θρέμμα. Κι αυτή η καταγωγή του ήταν και μια αφετηρία και κίνητρο για το μεγάλο πνευματικό του έργο.
Ήταν Ξανθιώτης και Θρακιώτης και ήταν περήφανος γι’αυτό, παρότι το επαρχιακό περιβάλλον «στένευε» τις φιλοδοξίες και τη δημιουργική του διάθεση.
Ο Σ.Ι. στην πολύχρονη διαδρομή του στον χώρο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης την σημάδεψε με την παρουσία του, ήταν ο οδηγητής, ο φάρος, ο καθοδηγητής μας των νέων της γενιάς μας.
Μας άνοιγε το δρόμο προς την επαφή με το βιβλίο. Μας καθοδηγούσε τι να διαβάσουμε και σταδιακά να προσεγγίσουμε τους πνευματικούς δημιουργούς.
Ήταν, αποτελούσε τον αγαπημένο άνθρωπο της νέας γενιάς που πρόσφερε απλόχερα, ακούραστος και δοτικός, πρόθυμος ν’απαντήσει σε κάθε ερώτηση, να λύσει κάθε απορία.
Ο Σ.Ι. ήταν ένας σεμνός άνθρωπος. Στα πρώτα χρόνια εσωστρεφής, μοναχικός, τα χρόνια τα δύσκολα.
Έκρυβε όμως, και δεν του φαινόταν, μια αστείρευτη δύναμη, πίστη στον εαυτό του, τόλμησε και κέρδισε.
Φύση ευγενικός, χαμηλών τόνων, ευγενικός και ευπατρίδης.
Οι συμπατριώτες του καταλάβαιναν, ένιωθαν πως ξεχώριζε, πως ήταν άνθρωπος των γραμμάτων. Γι’αυτό και τον σέβονταν απεριόριστα, γιατί ποτέ δεν έβαλε διαχωριστικές γραμμές.
Ζούσε στην Παλιά Πόλη και του άρεσε να το λέει. Μάλιστα για τον Παραδοσιακό Οικισμό στήριξε με σθένος τον τότε νομάρχη Κωνσταντίνο Θανόπουλο και για την επιλογή του αυτή δέχθηκε επιθέσεις. Όμως, έμεινε αμετακίνητος στις απόψεις του. Είχε επιτελέσει το Πολιτιστικό του καθήκον για μια φορά ακόμη.
Ο Σ.Ι. πορεύτηκε στον χώρο του Πολιτισμού, της δημιουργίας, έχοντας την αγάπη και την αποδοχή μεγάλης μερίδας των Ξανθιωτών που στο έργο του έβλεπαν και μάθαιναν για την ιστορία του τόπου τους.
Οι περισσότεροι τον θαύμαζαν, οι νέοι «έτρεχαν» σ’αυτόν για βοήθεια, για στήριξη, για να του δώσουν τα πρώτα τους έργα.
Τον Στέφανο Ιωαννίδη τον γνώρισα τόσο στη βιβλιοθήκη εκεί ψηλά στο κτίριο που σήμερα χρησιμοποιεί η ΦΕΞ , όσο και στην ίδια τη ΦΕΞ.
Δεν μπορώ να μην θυμηθώ την αυστηρή παρουσία του, όταν ένα τσούρμο μαθητών βρισκόμασταν σχεδόν κάθε μέρα στο χώρο της βιβλιοθήκης. Όπου βέβαια πολλοί κάθονταν στο ξύλινο πάτωμα γιατί δεν περίσσευαν οι καρέκλες…
Τον θυμάμαι, σαν μέλος του διοικητικού συμβουλίου μαζί με τον αγαπημένο μου φίλο Θανάση Μουσόπουλο, ο Σ.Ι. πρόεδρος, να «δουλεύουμε» όλοι μαζί για τα διάφορα εργαστήρια που είχε τότε πρωτοδημιουργήσει η ΦΕΞ.
Θυμάμαι τον Άνθρωπο, τον Δημιουργό, τον πνευματικό εργάτη.
Όπως τον θυμούνται χρόνια πολλά οι ξανθιώτες, γενιές αγοριών και κοριτσιών.
Θυμάμαι, πως ό,τι δεν «παίρναμε» από το σχολείο μας, το πρόσφερε η βιβλιοθήκη, ο Στέφανος Ιωαννίδης.
Αυτός γνώριζε. Αυτός μας παρακολουθούσε στην πορεία μας και ήταν υπερήφανος για τα «παιδιά» του.
Ο αγαπητός και μοναδικός Στέφανος Ιωαννίδης.
Ο Άνθρωπος και το έργο του.
Στέφανος Ιωαννίδης: Γνωστός στους παλιότερους. Στους νεότερους;
Ο Στέφανος Ιωαννίδης (1923-2001) υπήρξε αναμφισβήτητα, μαζί με την Κατίνα Βέϊκου Σεραμέτη (1912-1989), μία από τις προσωπικότητες που κυριάρχησε πνευματικά στην Ξάνθη στις πρώτες δεκαετίες μεταπολεμικά.
Το έργο του υπήρξε τεράστιο και πολυσχιδές. Ιδρυτικό στέλεχος της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης (ΦΕΞ), υποστηρικτής ενεργειών πολιτιστικού χαρακτήρα (Κινηματογραφική Λέσχη, Θεατρικό Εργαστήριο, Μουσικό Εργαστήριο, Λαογραφικό Μουσείο), ιδρυτής και Διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ξάνθης, εκδότης του περιοδικού ‘’Θρακικά Χρονικά’’, λογοτέχνης και ασχολούμενος με πολλά είδη του λόγου (πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, ιστορικές μελέτες).
Το ερώτημα που τίθεται σήμερα για τον Στέφανο Ιωαννίδη και το έργο του είναι αντίστοιχο με αυτό που οφείλουμε να κάνουμε για οποιονδήποτε δημιουργό (συγγραφέα, ποιητή, ζωγράφο, εικαστικό κ.α.) που έδρασε σε εποχή πρωτύτερη της δικής μας. Υπάρχει απήχηση του έργου του σήμερα; Και για την ακρίβεια το ερώτημα θα μπορούσε να τεθεί ως εξής: Πόσοι σήμερα γνωρίζουν τον Στέφανο Ιωαννίδη, το έργο του, την προσφορά του; Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως ο Στέφανος Ιωαννίδης είναι άγνωστος (είτε ως όνομα είτε ως έργο) για την συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων της Ξάνθης, με εξαίρεση τους ανθρώπους της γενιάς του και όσους πρόλαβαν να σχετιστούν μαζί του ή με κάποιες πτυχές του έργου του. Μάλιστα θεωρώ πως, αν είχαμε την δυνατότητα να διεξαγάγουμε μια έρευνα σχετικά με ανθρώπους που έδρασαν στην Ξάνθη σε άλλες εποχές, όπως ο Στέφανος Ιωαννίδης, τα αποτελέσματα θα επιβεβαίωναν την άποψή μου πως δυστυχώς το έργο των περισσοτέρων παραμένει στην μεγάλη πλειονότητα των συμπολιτών μας άγνωστο. Για την ακρίβεια οι νέοι δεν γνωρίζουν ούτε τα ονόματα αυτών, για τους οποίους ζητείται να εκφράσουν την γνώμη τους.
Οι αιτίες πολλές. Κατά κύριο λόγο ίσως η έλλειψη μιας συντονισμένης, και τακτικής στο χρόνο, προσπάθειας προβολής της ζωής, της προσφοράς και του έργου των ανθρώπων αυτών από τις αρχές του τόπου. Από όσο θυμάμαι, οι περισσότερες προσπάθειες, αν και πραγματοποιούνταν υπό την αιγίδα του Δήμου ή της Νομαρχίας ή της Περιφέρειας, οφείλονταν αποκλειστικά στις πρωτοβουλίες μερικών ιδιωτών (όπως για παράδειγμα αυτές του δασκάλου Θανάση Μουσόπουλου, του ιστορικού Θωμά Εξάρχου, του εκδότη της εφημερίδας ‘’Εμπρός’’ Ιωάννη Διαφωνίδη) που επιχειρούσαν να διατηρήσουν το πνεύμα των ανθρώπων αυτών με δράσεις και με δημοσιεύσεις. Δηλαδή, με απλά λόγια, αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι να προβάλουν το έργο των πνευματικών ανθρώπων της Ξάνθης, αυτό θα παρέμενε στην αφάνεια και την λήθη.
Κατά την άποψή μου, όμως, η σημαντικότερη αιτία είναι η μη υιοθέτηση μιας τέτοιας πρωτοβουλίας εντός της ίδιας της οργανωμένης εκπαίδευσης ή από την εκπαιδευτική κοινότητα. Γιατί γνωρίζουμε το έργο λογοτεχνών και πνευματικών ανθρώπων από άλλα μέρη της χώρας μας; Μα φυσικά γιατί το έργο τους διδάσκεται στα σχολεία. Αν στα σχολεία της πόλης μας είχε καθιερωθεί, έστω για 1 ώρα την εβδομάδα, στο πλαίσιο μιας ευέλικτης ζώνης, η εκμάθηση της τοπικής ιστορίας και η προβολή του βίου και του έργου των πνευματικών ανθρώπων της Ξάνθης, τότε νομίζω ότι οι Ξανθιώτες και οι Ξανθιώτισες θα γνώριζαν σε κάθε περίπτωση το έργο αυτό, αλλά και θα ωφελούνταν ποικιλοτρόπως, λαμβάνοντας την πνευματική τροφή που οι πνευματικοί αυτοί άνθρωποι δημιούργησαν, αλλά και ως έναυσμα για την δημιουργία νέων γενιών πνευματικών ανθρώπων, που θα είχαν στέρεη και ξεκάθαρη συνείδηση της ιστορίας της πόλης και της περιοχής, των οποίων αποτελούν μέλη. Βέβαια, πώς είναι δυνατόν να ζητάμε κάτι τέτοιο από την εκπαιδευτική κοινότητα, την στιγμή που οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί αγνοούν, ανυπαιτίως φυσικά, το πνευματικό έργο των γενιών που πέρασαν;
Προσωπικά, τον Στέφανο Ιωαννίδη δεν είχα την χαρά και τιμή να τον γνωρίσω όσο ήταν εν ζωή. Μου αποκαλύπτεται όμως συνεχώς μέσα από τα κείμενά του, και μου εξιστορεί, ως ένας άλλος χρονογράφος, μία άλλη εποχή, όχι όμως πολύ μακρινή από τη σημερινή. Τα λόγια του στο τέλος του μυθιστορήματος ‘’Τα παιδιά των Πελαργών’’ αντηχούν και σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, επίκαιρα:
«Έχετε ευθύνη απέναντι σε αυτούς που θυσίασαν τη ζωή τους, την ακεραιότητά τους, το παν. Ευθύνη απέναντι των ίδιων σας των εαυτών σας. Ευθύνη απέναντι της γενιάς σας, που θα είναι ο θεμελιωτής της νέας ζωής, αλλά και απέναντι της νέας γενιάς που έρχεται από πίσω σας. Τι θα τους δώσετε; Τι θα τους δώσει η γενιά η δική σας; Η γενιά της Ευθύνης. Η γενιά που στα χέρια σας θα εναποθέσει την τύχη της η ανθρωπότητα. Αγωνιστείτε να μην σας πάρουν αυτό το δικαίωμα. Μην καμφθείτε. Να αγωνιστείτε, όπως αγωνίζεστε τώρα. Τώρα στον πόλεμο. Ύστερα στα ειρηνικά έργα».
Αλήθεια, εμείς τι θα παραδώσουμε στις νέες γενιές από το πνευματικό έργο των ανθρώπων των παλιότερων γενιών;
Στέφανος Ιωαννίδης : η σιωπή που μιλά
Δημήτρης Γκαγκαλίδης
Μέλος Κέντρου Πολιτισμού Δ. Ξάνθης, Καθηγητής
Δεν θα αναφερθώ στον άνθρωπο και το έργο του Στέφανου Ιωαννίδη. Το έχουν κάνει ήδη αρκετοί. Κυρίως αυτοί που τον γνώρισαν και έζησαν από κοντά. Μάλιστα το έχουν κάνει με αξιέπαινο και προσεγμένο τρόπο και συνεχίζουν –ευτυχώς- να μας το θυμίζουν. Αυτό που με εντυπωσιάζει και θα ήθελα να μιλήσω είναι για την μοναδική και συνάμα μαγική διαδικασία, μέσα απ’ την οποία μπορούν και ξεπροβάλουν στην επικαιρότητα. Κι όχι μόνο. Καταφέρνουν εν τέλει να μας μιλήσουν προβάλλοντας το πνεύμα, τις σκέψεις, τα έργα και την προσωπικότητα τους.
Τελικά, οι άνθρωποι του πνεύματος μπορούν και μιλούν !
Άραγε …..εμείς τους ακούμε ;
Είναι σαν να παρουσιάζουν ένα δισυπόστατο πρόσωπο : απ’ τη μια η παλιά φυσιογνωμία, η συμβατή, η γνώριμη. Κουβαλώντας πάνω της κάθε γήινο χαρακτηριστικό, κάθε στοιχείο εμφάνισης και χαρακτήρα. Κι είναι στιγμές που αυτό το πρόσωπο αλλάζει μονομιάς και μεταμορφώνεται. Παρουσιάζοντας το νέο, το άυλο, το αόριστο μα παράλληλα τόσο συγκεκριμένο στον σκοπό και τον στόχο που εξυπηρετεί. Κάπως έτσι μαζεύεσαι κι ακολουθείς αυτό το τρένο, που στα βαγόνια του μεταφέρει λόγιους, ποιητές, συγγραφείς και διανοούμενους. Ανθρώπους του πνεύματος και της Τέχνης. Έτσι συνέβη και με τον Στέφανο Ιωαννίδη. Τον «παλιό» και τον «καινούργιο».
Στη δική μου περίπτωση, είχα την ευκαιρία να τον «συναντήσω» περισσότερες φορές στην νέα και μετεξελιγμένη μορφή του, παρά ως «παλιό» και φυσικό πρόσωπο στο παρελθόντος της Ξάνθης. Τον συνάντησα πχ ως εκπαιδευτικός στα σχολεία που υπηρέτησα. Όταν ως υπεύθυνος καθηγητής πολιτιστικών σχολικών προγραμμάτων, προσκαλούσα τους ανθρώπους – φίλους που τον έζησαν, να μιλήσουν γι αυτόν. Όπως εκεί –θυμάμαι- στην αίθουσα εκδηλώσεων του 2ου Γυμνασίου Ξάνθης με τον Θανάση Μουσόπουλο να καθαρίζει τη φωνή του απέναντι στο μικρόφωνο, πριν ως άοκνος και πρόθυμος ομιλητής, πιάσει το αναλόγιο και παρουσιάσει για πολλοστή φορά τον Στέφανο Ιωαννίδη. Εξακολουθώ να τον «συναντώ» και σήμερα, ως εκπρόσωπος του Κέντρου Πολιτισμού Δήμου Ξάνθης, να συντονίζω συζητήσεις και αφιερώματα και να ακούω Πανεπιστημιακούς, φοιτητές, ακροατές και φίλους, να μιλούν γι’ αυτόν. Πόσο αθεράπευτα μαγική είναι αυτή η αίσθηση της ευεργετικής διαχρονικότητας των πνευματικών ανθρώπων μας. Πόσο μεγάλη ανάγκη τους έχουμε στη Ξάνθη του σήμερα. Πόσο πλούσιοι αισθανόμαστε μνημονεύοντας τους. Πόσο όμορφα καταφέρνουν να είναι απόντες και ταυτόχρονα παρόντες. Με τη σιωπή τους να πασχίζουν και εν τέλει να καταφέρνουν να ενθαρρύνουν την πνευματική ζωή στον τόπο που έζησαν. Με αυτή την εκκωφαντική «σιωπή που μιλά» να επιβάλουν και να σχολιάζουν την ηθική κρίση των καιρών, επιτείνοντας τα μεγάλα αδιέξοδα. Κι αυτό να διατυμπανίζεται και να διαχέεται σε κάθε γωνιά του μυαλού και της σκέψης μας, απ’ αυτούς τους «καθοδηγητές» και τους «φάρους» της πνευματικότητας. Έχω την εντύπωση ότι ο Στέφανος Ιωαννίδης συνεχίζει να μιλά σήμερα από πολλά και διαφορετικά «μετερίζια». Μέσα από σύγχρονα «Θρακικά Χρονικά», που συνεχίζουν με τον τρόπο τους να μας πλαισιώνουν. Μέσα από παρέες των φίλων και συνοδοιπόρων του. Από ανθρώπους που αρκούμαι να τους ακούω, ταξιδεύοντας στα λόγια και τον ήχο της γλυκιάς φωνής που αναπολεί «έργα και ημέρες».
Το 2023 συμπληρώνονται 100 χρόνια απ΄ τη γέννηση του Στέφανου Ιωαννίδη, σε μια χρονιά που αυτοδίκαια έλκει τον χαρακτηρισμό «2023, έτος Στέφανου Ιωαννίδη». Θα ήταν ευχής έργο να χαρούμε και να απολαύσουμε ένα μεγάλο τιμητικό αφιέρωμα στη ζωή, το έργο και τις ιδέες του, μέσα από σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών στη μνήμη του. Πέρα όμως απ’ αυτά θα ήθελα αυτό (το όποιο) αφιέρωμα να καταφέρει να φτάσει στους νέους, στους μαθητές. Σε αυτούς που μαζί συνυπάρχουμε εδώ και 22 χρόνια λόγω της επαγγελματικής και εκπαιδευτικής πορείας μου. Σε αυτούς θα μείνει το κέρδος. Αυτούς θα ήθελα να μιλήσω και να τους πω :
Τους πνευματικούς ανθρώπους δε θα τους δείτε ούτε σε «πρωινάδικα» της τηλεόρασης ούτε στα περιοδικά ποικίλης ύλης τύπου lifestyle. Θα τους ψάξετε, θα τους αναζητήσετε και εν τέλει θα τους ανακαλύψετε μόνοι σας. Υπάρχουν και σήμερα. Είναι δίπλα παλιοί και νεώτεροι. Είναι πλάι μας, στη Ξάνθη του σήμερα. Αφήστε στο περιθώριο την «μασημένη τροφή» των συστημικών μεντιοκρατών κι όλων των ατόμων του άσχημου κατεστημένου. Γνωρίστε τον πλούτο της τέχνης, των γραμμάτων, των ανθρώπων του πολιτισμού. Και μάλιστα το ζητούμενο να είναι όχι πού θα συναντήσετε τον λόγο της διανόησης, αλλά πώς θα τον αφουγκραστείτε, θα τον κατανοήσετε σε βάθος και κυρίως θα τον ακολουθήσετε. Κι όλα αυτά να έχουν να κάνουν με την εποχή μας, τις προτεραιότητες μας και τους στόχους που θέτουμε.
Οι άνθρωποι σαν τον Στέφανο Ιωαννίδη συνεχίζουν να βρίσκονται δίπλα μας. Εκφράζονται και εξακολουθούν να μας απευθύνουν τον λόγο. Με μια…..σιωπή που μιλά. Ακούστε τους !
Στέφανος Ιωαννίδης(1923-2001): Μια σύντομη αποτίμηση της προσφοράς του με αφορμή την 20η επέτειο της εκδημίας του
Δημήτρης Ν. Κασαπίδης
Δρ Μεσαιωνικής Ιστορίας (UJ) & Δρ. Ιστορίας Τέχνης (ΔΠΘ)
Ο μελετητής που θα καταπιαστεί με την αναδίφηση του ιστορικού παρελθόντος της Ξάνθης και με την πολιτιστική ιστορία του τόπου αυτού , αλλά και της Θράκης ολόκληρης αναγκαστικά θα σταθεί στην πολιτιστική προσφορά αλλά και στο πολύπλευρο και πολύμορφο συγγραφικό έργο του Στέφανου Ιωαννίδη.
Το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς η συμβολή του Στέφανου από τη δεκαετία του 50 και μετά υπήρξε καθοριστική και μοναδική για την πολιτιστική ανάδειξη της Ξάνθης. Με το έργο του – διηγήματα, μυθιστορήματα , ποίηση , θεατρικά έργα αλλά και ιστορικές συνθέσεις καθώς και με την εξαίρετη περιοδική έκδοση Θρακικά Χρονικά – ανέσυρε από την πολιτιστική και ιστορική αφάνεια μια ολάκερη πόλη .
Παράλληλα όμως με τη συγγραφική του διακονία που προσέφερε στην γενέθλια πόλη του , εργάστηκε και από άλλες επάλξεις για την ανάδειξή της. Με πολύ κόπο , μεράκι και πολλές θυσίες κατόρθωσε να μετατρέψει μια άγονη πνευματική μικρή επαρχιακή πόλη σε έναν φάρο πολιτισμού που διέθετε πλέον τη δική της βιβλιοθήκη , μουσείο , πινακοθήκη , περιοδική έκδοση εξαιρετικής ποιότητας και μια ακμαία φιλοπρόοδη ένωση.
Εκχέρσωσε άγονα πολιτιστικά εδάφη και με τους σπόρους που έριξε μέσα από τη βιβλιοθήκη , τη ΦΕΞ και τα Θρακικά Χρονικά έδωσε σε πολλούς νέους στην πλειονότητα ανθρώπους τη δυνατότητα να εκφραστούν και να δημιουργήσουν προβάλλοντας τις πνευματικές τους ανησυχίες . Το γραφείο του στη βιβλιοθήκη ήταν πάντα ανοικτό και οι σελίδες των Θρακικών Χρονικών πάντα φιλόξενες για νέες πρωτόλειες συνεργασίες αλλά και για γόνιμες απόψεις , θέσεις προτάσεις και προβληματισμούς .
Φέτος συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την εκδημία του και το 2023 εκατό χρόνια από τη γέννησή του . Οι επέτειοι αυτοί προσφέρονται για να τιμήσουμε τη μνήμη του αλλά και το έργο αυτού του μεγάλου πνευματικού τέκνου της Ξάνθης μας με τη σύγκλιση ενός συμποσίου αφιερωμένου στη μνήμη και στο έργο του , ενώ παράλληλα μας δίνεται η δυνατότητα να ανακηρύξουμε και το 2023 ως έτος Στέφανου Ιωαννίδη τιμώντας έτσι τον άνθρωπο και τον δημιουργό που προσπάθησε μέσα από τη συγγραφική του διαδρομή να απαντήσει στο ερώτημα « Ποιά ήταν η Ξάνθη ; Ποιοι ήταν οι προγονοί μου κρυμμένοι μέσα στους λαβύρινθους των αιώνων; Λαβύρινθοι θεοσκότεινοι ! Μοίρα αδυσώπητη και δαίμονες αποφώλιοι , που ενεδρεύουν στα σταυροδρόμια του δύσβατου δρόμου της ιστορίας της ανθρωπότητας, έχουν συντελέσει το καταστροφικό τους έργο. Δεν μας επιτρέπουν μέχρι σήμερα να μιλήσουμε για τους Ξανθιώτες του 500π.Χ., του 800μ.Χ, του 17ου αι. Δεν έμειναν καθόλου ίχνη από τα βήματα των αιώνων .» [Βαρταλαμίδι, τ.Α, σ. 165]
H ΦΕΞ για τον Στέφανο Ιωαννίδη
Ο Στέφανος Ιωαννίδης είναι ένας από τους αξιοσημείωτους ανθρώπους της πόλης μας, αφού με το έργο του προσέφερε εξαιρετικές υπηρεσίες στο κοινωνικό μας σύνολο.
Τα χρόνια του στη ΦΕΞ ήταν μια πολύ παραγωγική περίοδο τόσο για τον ίδιο, όσο και το σύλλογο.
Φέτος, είκοσι χρόνια μετά το θάνατό του [1-5-2001] ως ελάχιστη τιμή, ομόφωνα το ΔΣ της ΦΕΞ αποφάσισε την μετονομασία του χώρου όπου ξεκίνησαν οι πρώτες μεταπολεμικές πολιτιστικές δράσεις στην πόλη μας, ως «Σπίτι πολιτισμού ΦΕΞ – Στέφανος Ιωαννίδης».
Η ΦΕΞ παρουσιάζει ακόμη από το αρχείο του Μουσείου, videos σχετικά με τη ζωή και το έργο του Στέφανου Ιωαννίδη και προτείνει τις ψηφιακές περιηγήσεις στο έργο ζωής του, τα «Θρακικά Χρονικά».
- Τίτλος: «Η Ξάνθη και ο Στέφανος Ιωαννίδης»
Χώρος: Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου Ξάνθης
Ημερομηνία: Δευτέρα 4 Μαρτίου 2019 [20.00]
Σύνοψη: Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια Ξάνθη ελεύθερη η ΦΕΞ οργανώνει την εκδήλωση «Η Ξάνθη και ο Στέφανος Ιωαννίδης» με τον Θανάση Μουσόπουλο, φιλόλογο, συγγραφέα.
- Τίτλος: «Ο Στέφανος Ιωαννίδης και η περιφέρεια»
Χώρος: Ιστορικού Λαογραφικού Μουσείου Ξάνθης
Ημερομηνία: 3-5-2005
Σύνοψη: Ο συγγραφέας – ερευνητής και διευθυντής του Κέντρου Μελέτης Θρακικού Λόγου του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, Θανάσης Μουσόπουλος υπήρξε φίλος και συνεργάτης του λογοτέχνη Στέφανου Ιωαννίδη και πρωτοστατεί στη διοργάνωση των δωδεκαήμερων εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα στην Ξάνθη το 2005 κι έχουν τον τίτλο «Ο Στέφανος Ιωαννίδης και η περιφέρεια».
Περιεχόμενα: Χαιρετισμός Προέδρου ΦΕΞ: Γιάννη Φράγκου
Ομιλίες: Θανάση Μουσόπουλου, Θωμά Εξάρχου, Θανάση Δομτζίδη
- Τίτλος: «Ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, τραγουδά Στέφανο Ιωαννίδη» Ξάνθη 1988
Χώρος: Δημοτικό Αμφιθέατρο Ξάνθης
Ημερομηνία: 24-5-2008
Σύνοψη: Ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, μελοποίησε και τραγουδά, [ μαζί και η χορωδία υπό την διεύθυνση του Θόδωρου Μανώλη ] ποίηση του Στέφανου Ιωαννίδη.
Ο Ανέστη Ακριτίδης διαβάζει αποσπάσματα από έργα του Στέφανου Ιωαννίδη.
Οργάνωση παραγωγής: Θανάσης Μουσόπουλος
Σκηνοθεσία :Πασχάλης Ξανθόπουλος
Παραγωγή: Φοροτεχνική & Θρακική Προσέγγιση c1998
- Τίτλος: «Στέφανος Ιωαννίδης εργοβιογραφία» Ξάνθη 1988
Video VHS 2008
Σύνοψη: Ανθρώπων έργα στην πιο απίθανη κρυψώνα. Στέφανος Ιωαννίδης εργοβιογραφία
Αφήγηση Γιάννης Πατσιατζής
Σενάριο Θανάσης Μουσόπουλος Πασχάλης Ξανθόπουλος
Σκηνοθεσία Πασχάλης Ξανθόπουλος
Παραγωγή: Φοροτεχνική & Θρακική Προσέγγιση c1998
