Άρθρο της Δικηγόρου Κωνσταντίνας Νικήτα
Με πρόταση νόμου, που αναμένεται να κατατεθεί σε δημόσια διαβούλευση, επέρχονται αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο και κυρίως στη συνεπιμέλεια του παιδιού από τους δύο γονείς μετά τον χωρισμό τους, η δε προτεινόμενη ρύθμιση αποτελεί την ανταπόκριση του νομοθέτη σε μία κοινωνική ανάγκη και ήρθε ως αποτέλεσμα και της μεταστροφής της νομολογίας των Ελληνικών Δικαστηρίων, που μετά από δεκαετίες πάγιας σχεδόν ανάθεσης της επιμέλειας στη μητέρα, αναγνώρισε σθεναρά σε πολλές περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια την ανάθεση της επιμέλειας αποκλειστικά στον πατέρα.
Η συνεπιμέλεια πρακτικά σημαίνει ίσο χρόνο του παιδιού με τους δύο γονείς, από κοινού και ίση φροντίδα του παιδιού από τους γονείς του και, προφανώς, απαιτεί αρμονικές σχέσεις των γονέων μεταξύ τους και υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στο παιδί τους.
Σημαίνει συναίνεση σε όλα τα σημαντικά ζητήματα, που αφορούν στην ανατροφή του ανηλίκου, και συνακόλουθα περιορισμό των αυθαιρεσιών, που παρατηρούνταν στην ενάσκηση της επιμέλειας από μεμονωμένα άτομα.
Αρκετές φορές μέχρι σήμερα στη συνεπιμέλεια οδηγούνταν εν τοις πράγμασι ζευγάρια, μετά τον συναινετικό χωρισμό τους, από αίσθημα ευθύνης και αναγνωρίζοντας, ότι προφανώς «ο πατέρας του σαββατοκύριακου» δεν είναι αυτό που έχει ανάγκη κανένα παιδί. Αυτό, όμως, ήταν η εξαίρεση. Στις περισσότερες περιπτώσεις η άσκηση της επιμέλειας από τον έναν γονέα κατ’ ουσίαν καταργεί παντελώς τη συμμετοχή του ετέρου στην ανατροφή του ανηλίκου και κατ’ επέκταση στην ομαλή ψυχοσωματική του ανάπτυξη.
Είναι γεγονός, ότι ο τρόπος με τον οποίον, μέχρι σήμερα συνήθως ρυθμίζεται η επικοινωνία του τέκνου με τον πατέρα, με δεδομένο, ότι η επιμέλεια ανατίθεται σχεδόν πάντα στη μητέρα, είναι σίγουρα μειωτικός για τον πατέρα, παραβιάζει την αρχή της ισότητας των δύο φύλων και κυρίως συνιστά ένα τραυματικό γεγονός για το ίδιο το ανήλικο. Ασφαλώς δεν μπορεί να θεωρηθεί υγιής, ολοκληρωμένη μία γονεϊκή σχέση, με επικοινωνία του τύπου «συνάντηση του πατέρα με το παιδί κάθε δεύτερο σαββατοκύριακα και κάθε Τρίτη 5-7 κλπ».
Ούτε βέβαια μπορούμε να δεχθούμε, ότι η μητέρα, στην οποία συνήθως ανατίθεται η επιμέλεια, έχει ανάγκη έναν απόντα πατέρα, όταν συνήθως, μετά τον χωρισμό, καλείται να διαχειριστεί τα περισσότερα θέματα μόνη και συχνά έχοντας «απέναντι» τον πατέρα.
Παθογένειες, δυστυχώς, υπάρχουν πολλές. Συχνά τα παιδιά των χωρισμένων γονέων καθίστανται το μέσο της εκδίκησης του ενός προς τον άλλο, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τον ψυχισμό τους. Κάθε παιδί χρειάζεται εξίσου και τους δύο γονείς του, για να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί με αίσθημα ασφάλειας και αγάπης.
Η μεταρρύθμιση αυτή κινείται στο πρότυπο και αλλοδαπών έννομων τάξεων, όπου η συνεπιμέλεια αποτελεί κανόνα, θα χρειασθεί, όμως, χρόνος, για να προσαρμοστεί σε αυτήν η ελληνική κοινωνία.
Έχουν ήδη υπάρξει αντιδράσεις από ενώσεις χωρισμένων γονέων, γυναικών και ανδρών, κυρίως στην πρωτεύουσα, που προσπαθούν να καταδείξουν αντικειμενικές δυσκολίες και παθογένειες εκατέρωθεν. Σημαντική μερίδα επιστημόνων, επίσης, τοποθετείται καθημερινά στον εν εξελίξει σχετικό διάλογο αναδεικνύοντας τη σημασία της
συνεπιμέλειας και του ίσου χρόνου των παιδιών με τους γονείς τους, τα οφέλη στην ψυχική υγεία και κοινωνική συμπεριφορά των παιδιών.
Προφανώς η ανάθεση της συνεπιμέλειας δε θα πρέπει να λαμβάνει χώρα άκριτα, αλλά σημαντικά θέματα, όπως η ακαταλληλότητα ενός εκ των γονέων, όπως η βίαιη συμπεριφορά, θα συνεκτιμώνται από τον δικαστή, στου οποίου την κρίση θα επαφίεται τελικά η απόφαση για την απόδοση ή μη της συνεπιμέλειας, είναι, όμως, απαραίτητο να προληφθούν και κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες για γονείς, που είναι αντικειμενικά ακατάλληλοι να ασκήσουν την επιμέλεια των παιδιών τους. Η συνεπιμέλεια θα πρέπει να είναι ένας κατ’ αρχήν κανόνας, ασφαλώς, όμως, υπό αυστηρές προϋποθέσεις για αμφότερους του γονείς.
Όσο ρηξικέλευθη και εκσυγχρονιστική και να κρίνεται μία τροποποίηση της νομοθεσίας, η ουσιαστική αλλαγή θα επέλθει, όταν οι γονείς αντιληφθούν τη σοβαρότητα των επιλογών τους και την ευθύνη απέναντι στα παιδιά τους.
Η Κ. Νικήτα είναι Εταίρος στην ΚΟΥΤΡΑΣ – ΝΙΚΗΤΑ Δικηγορική Εταιρεία
