Μια πρότυπη και πρωτότυπη προσπάθεια του Εθνικού Ωδείου Ξάνθης να γνωρίσει στα παιδιά την ελληνική μουσική παράδοση
Επαναλειτουργεί το τμήμα Βυζαντινής Μουσικής με νέα και ολοκληρωμένη προσέγγιση γύρω από την Ψαλτική Τέχνη
Το 1975 ο σπουδαίος λαογράφος και δάσκαλος της ελληνικής μουσικής, Σίμωνας Καράς, εξέδωσε μια σειρά ραδιοφωνικών ομιλιών, που πραγματοποιήθηκαν το 1946, με τον τίτλο «Για ν’ αγαπήσωμε την ελληνική μουσική». Ξεκινώντας από την αρχαία εποχή, θέλησε να καταδείξει τον πλούτο της ελληνικής μουσικής, εκκλησιαστικής και κοσμικής. Πλούτο γλωσσικό, ρυθμικό, μελωδικό, χορευτικό, που δεν συναντάται στα σύγχρονα ακούσματα, κυρίως των νέων, με βασική αρχή την ανάγκη διδασκαλίας της μουσικής σε όλους. Εξάλλου η «τέχνη των Μουσών» δεν αφορούσε απλά μία πρακτική, όπως σήμερα, αλλά θεωρούνταν εγγενές μέρος της διάπλασης και της εκπαίδευσης κάθε πολίτη, δυνάμει της τεράστιας ψυχαγωγικής (κινεί την ψυχή) και θεραπευτικής δύναμης που της αποδιδόταν.
Στο πλαίσιο αυτό, το Εθνικό Ωδείο Ξάνθης αποφάσισε την επανέναρξη του τμήματος Βυζαντινής Μουσικής σε συνεργασία με τον γράφοντα. Η πατροπαράδοτη Ψαλτική Τέχνη, η οποία πέρυσι εντάχθηκε στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, θα διδάσκεται σε άντρες, γυναίκες και παιδιά από 7-8 έως… ας πούμε 68 ετών. Για τις μικρές ηλικίες θα λειτουργήσει μικτή παιδική χορωδία, χωρισμένη σε ολιγομελή τμήματα λόγω και των περιοριστικών μέτρων. Εκεί θα διδάσκονται κατ’ αρχάς σύντομοι ύμνοι για την εξοικείωση των παιδιών με την γλώσσα και τους ήχους, σε συνδυασμό με παραδοσιακά τραγούδια και κάλαντα από μνήμης στους ίδιους ‘’δρόμους’’ της ενιαίας ελληνικής παράδοσης με παιγνιώδη τρόπο. Πάντοτε, βέβαια, με την προοπτική απόκτησης πτυχίου αργότερα.
Αν η μουσική αφορά όλο τον πληθυσμό, πόσο μάλλον όλα τα παιδιά, τα οποία δεν εκπαιδεύονται απλά μουσικά, αλλά εισάγονται στον κόσμο της ελληνικής παράδοσης. Τα παιδιά θα εξασκούνται να αντιλαμβάνονται και να διαχειρίζονται τον ρυθμό, την τονικότητα, τα διαστήματα και την αρμονία. Το εύρος αυτό των γνώσεων θα ενδύεται εικαστικά, ώστε το παιδί να έχει και οπτική επαφή με αυτά που διδάσκεται, να ζωγραφίσει, να φτιάξει ένα κολάζ, να χειροτεχνήσει μια μουσική κλίμακα. Μέσα από τα τμήματα αυτά ευελπιστούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να ανακαλύψουν την φωνή τους, την έκφρασή τους, να αναπτύξουν τον συναισθηματικό τους κόσμο, ουσιαστικά τον εγκέφαλό τους. Είναι πεποίθηση ότι η μουσική δεν είναι μόνο ένα μέσο διασκέδασης, αλλά ένα εργαλείο που αναπτύσσει την συναισθηματική νοημοσύνη, την εκφραστικότητα, τις εγκεφαλικές λειτουργίες.
Τα παιδιά θα μάθουν επίσης την ομαδικότητα και θα κοινωνικοποιηθούν μέσα από την ανάπτυξη της μουσικότητας σε συνεργασία με τους συνομηλίκους τους. Η βυζαντινή μουσική θεωρείται από τους περισσότερους ότι αφορά τους ανθρώπους της εκκλησίας. Ναι μεν αναπτύχθηκε και υπηρετείται αδιάσπαστα στον χώρο της εκκλησίας, είναι όμως ένα μουσικό σύστημα που αποτυπώνει τον τρόπο που ο Έλληνας αντιλαμβάνεται την μουσική γενικότερα. Αυτό αποτυπώνεται ακόμη και στην γραφή –το αρχαιότερο εν χρήσει μουσικό αλφάβητο– αφού δίνει στον εκτελεστή πολύ μεγαλύτερα περιθώρια να αυτενεργήσει σε σχέση με την ευρωπαϊκή μουσική σημειογραφία. Αυτό μεταμορφώνει τον εκτελεστή από απλό ερμηνευτή σε έναν συνθέτη του τελικού αποτελέσματος. Από το πρίσμα αυτό, μπορεί να αποτελέσει την βάση διδασκαλίας για όλα τα είδη της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, εκκλησιαστικής ή κοσμικής, δημοτικής ή λόγιας. Πολλά εξάλλου τα παραδείγματα σύγχρονων μουσικών και ερμηνευτών που ξεκίνησαν από την βυζαντινή μουσική.
Για τους μη αρχάριους, που επιθυμούν να ενταχθούν σε κάποιο έτος, θα υπάρξουν κατατακτήριες εξετάσεις. Πέρα από την τυπική διδασκαλία του μαθήματος (εξέταση-παράδοση), οι μαθητές θα εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους με στοιχεία τυπικού, ιστορίας, υμνολογίας και γλώσσας, ανακαλύπτοντας τον πλούτο της βυζαντινής παράδοσης και την σύνδεσή του με το αρχαιοελληνικό παρελθόν, αλλά και την παραδοσιακή και λαϊκή μουσική μέχρι και το ρεμπέτικο.
Γράφει ο Χάρης Διαφωνίδης*
* Ο Χάρης Διαφωνίδης είναι διπλωματούχος Βυζαντινής Μουσικής και Λαμπαδάριος του Μητροπολιτικού Ναού Ξάνθης
