Όξινοι τυρφώνες – Σπάνιος τύπος Οικότοπου
Φωτογραφίες και πληροφορίες για τον Οικότοπο και το φυτό
Πρόκειται για μικρές υδατοσυλλογές με συγκεκριμένα είδη χλωρίδας- όπως τα σφάγνα (Sphagnum)- όπου επικρατούν πολύ ειδικές συνθήκες οξύτητας του εδάφους.
Ο ρόλος και η αξία του οικότοπου
Οι όξινοι ενεργοί τυρφώνες αξιολογούνται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ως ιδιαίτερα σημαντικοί οικότοποι και για το λόγο αυτό χαρακτηρίζονται ως οικότοποι προτεραιότητας με κωδικό 7130* σύμφωνα με την Οδηγία 92/43 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Φιλοξενούν σπάνια μεσοευρωπαϊκή χλωρίδα, συνδεδεμένη αποκλειστικά με το υδάτινο περιβάλλον.
Οι τυρφώνες παρουσιάζουν ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον, καθώς αποτελούν τις νοτιότερες απολήξεις μιας τυπικής βόρειας βλάστησης. Λειτουργούν ως «τράπεζες μνήμης» για την ιστορία της βλάστησης ενός τόπου. Στο όξινο και υγρό περιβάλλον του τυρφώνα διατηρούνται αναλλοίωτοι για πολλές χιλιετίες κόκκοι γύρης από τη βλάστηση της γύρω περιοχής που επικράτησε κατά τις διάφορες παγετωνικές και μεσοπαγετωνικές περιόδους.
Η «ανάγνωση» των στρωμάτων γύρης με τη βοήθεια της Πολυνολογίας, κλάδου της Παλαιοβοτανικής, επιτρέπει στους επιστήμονες να ερμηνεύσουν τις κλιματολογικές διακυμάνσεις σε μια περιοχή από τους τύπους βλάστησης που προϋπήρχαν.
Η χαρτογράφηση, η χλωριδική ανάλυση, η προστασία τους με περίφραξη και η συστηματική παρακολούθηση των τυρφώνων αποτελούν δράσεις προτεραιότητας του προγράμματος LIFE-Γράμμος, Ροδόπη που συντονίζει ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ.
Επίπεδοι ενεργοί τυρφώνες στη Ροδόπη
Στην περιοχή της Ροδόπης εμφανίζεται σε τέσσερα σημεία ένας από τους σπανιότερους τύπους οικοτόπων στην Ν.Ευρώπη, οι επίπεδοι ενεργοί τυρφώνες.
Εμφανίζονται σε υγρά διάκενα δασών δασικής πεύκης ή ερυθρελάτης με τη μορφή μικρών νησίδων, σε επίπεδες θέσεις. Οι αβαθείς αυτοί τυρφώνες είναι ομβροτροφικοί, δηλαδή το νερό τους προέρχεται από τις συχνές βροχοπτώσεις στην περιοχή.
Είναι ενεργοί τυρφώνες, δηλαδή υπάρχει διαδικασία τυρφοποίησης (αποσύνθεσης) των σφάγνων. Τα σφάγνα διαδραματίζουν σημαντικό ρολο σε όλες τις εμφανίσεις των φυτοκοινωνιών των αβαθών αυτών τυρφώνων όπου επικρατούν κυρίως τα Cyperaceae.
Τυρφώνας δασικού συμπλέγματος Δρυμού (Χαϊντού Νομός Ξάνθης)
Στο δασικό αυτό σύμπλεγμα που εκτείνεται στο μέσο του δυτικού ελληνικού τμήματος της οροσειράς της Ροδόπης και ανατολικά του προηγούμενου συμπλέγματος του Λεπίδα, εμφανίζεται ένας τυρφώνας μετρίου μεγέθους, νοτιανατολικά του ορεινού χωριού Λειβαδίτης. Το μέγιστο βάθος του τυρφώνα φτάνει τα 2.40 μέτρα. Η ποώδης βλάστησή του εμφανίζει μέσο ύψος 25εκ. και φυτοκάλυψη 95-100%.
Στον τυρφώνα αυτό εμφανίζεται το σπανιότατο εντομοφάγο είδος χλωρίδας, Drosera rotundifolia.
Απειλές
-Η βόσκηση και η παραμονή κοπαδιών βοοειδών στον οικότοπο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
-Η επαναλειτουργία καναλιού παροχέτευσης κοντά στον τυρφώνα και ο κίνδυνος αποστράγγισης των υδάτων του.
-Η επέκταση γεωργικών καλλιεργειών και εκμεταλλεύσεων χωρίς προηγούμενη μελέτη επιπτώσεων στον οικότοπο.
Προστασία
Οι σπάνιες και διατηρητέες αυτές μορφές βλάστησης και οι οικότοποι στους οποίους εμφανίζονται πρέπει να τεθούν σε ειδικό καθεστώς διαχείρισης ώστε να προστατευθούν από ανθρωπογενείς επιδράσεις.
Η διαχείριση των οικοτόπων αυτών αποβλέπει στην προστασία της υπάρχουσας βιοποικιλότητας και της φυσιογνωμίας του τόπου, στη διατήρηση των υψηλών λειτουργιών και αξιών τους και στη βελτίωση ή αποκατάσταση τυχόν υποβάθμισής τους.
Υπάρχουν παραδείγματα αμυδρών ή έντονων ανθρώπινων επεμβάσεων, που έχουν αλλάξει ριζικά την οικολογία αυτών των τυρφώνων, με αποτέλεσμα την αλλαγή της χλωριδικής σύνθεσης που οδήγησε στον περιορισμό ή την εξαφάνιση σπάνιων ειδών ή ακόμη και στη μείωση της έκτασης των οικοτόπων.
Στην περιοχή της Ροδόπης συναντάμε ακόμη τον τυρφώνα του Δασικού Συμπλέγματος της Ελατιάς και τον τυρφώνα του Δασικού Συμπλέγματος του Λεπίδα (νομός Δράμας) με την ίδια οικολογική σημασία και σπανιότητα. Οι οικότοποι αυτοί, παρά την εμφάνιση στη σύνθεσή τους αρκετών κοινών χλωριδικών ειδών, διαφέρουν μεταξύ τους από την επιπλέον εμφάνιση διαφορετικών ειδών χλωρίδας, που έχουν σχέση με την ελαφρά διαφοροποίηση των εκάστοτε οικολογικών συνθηκών.
Φωτογραφίες Δήμου Κουκλά
