Γραμμένα από τον Αλμπέρ Καμύ
“Λέτε Ευρώπη αλλά έχετε στο μυαλό σας γη για στρατιώτες, σιταποθήκες, βιομηχανίες υποταγμένες, κατευθυνόμενη διανόηση. Πάω πάρα πολύ μακριά; Αλλά ξέρω τουλάχιστον ότι όταν λέτε Ευρώπη, ακόμα και στις καλύτερες στιγμές σας, όταν αφήνεστε στα ίδια σας τα ψέματα, τίποτα δε σας εμποδίζει να σκέφτεστε μια λεγεώνα από έθνη ευκολόπιστα, που τα οδηγεί μια Γερμανία αφεντάδων σ’ ένα νεφελώδες κι αιματοβαμμένο μέλλον. Θα θελα να νιώσετε καλά αυτή τη διαφορά. Η Ευρώπη είναι για σας αυτός ο χώρος που περιβάλλεται από θάλασσες και βουνά, που κόβεται από φράγματα, ο σκαμμένος από μεταλλεία, ο γεμάτος από θερισμένα στάχυα, όπου η Γερμανία παίζει μια παρτίδα με μοναδική της μοίρα το κέρδος του παιχνιδιού. Αλλά για μας είναι η γη του πνεύματος, όπου εδώ και είκοσι αιώνες το ανθρώπινο πνεύμα συνεχίζει την πιο καταπληκτική του περιπέτεια. Είναι η προνομιούχος αρένα, όπου η πάλη του ανθρώπου της Δύσης ενάντια στον κόσμο, στους θεούς, στον εαυτό του, φτάνει σήμερα στην πιο συγκλονιστική της στιγμή. Το βλέπετε, δεν υπάρχει κοινό μέτρο.
Κάτι σφίγγεται μέσα μου τότε, όταν σκέφτομαι ότι πάνω σ’ αυτή τη ζωντανή και βασανισμένη όψη απλώθηκε από χρόνια η σκιά σας. Κι ακόμα σε μερικές ώρες λύσσας κι απελπισίας, μου συμβαίνει να λυπάμαι που τα τριαντάφυλλα εξακολουθούν να φυτρώνουν στο περιστύλιο του Σαν Μάρκο, τα περιστέρια να εξέχουν σαν τσαμπιά από τη μητρόπολη του Σαλτζμπούργκ και τα κόκκινα γεράνια να φυτρώνουν ακούραστα στα νεκροταφεία της Σιλεσίας.
Αλλά σ’ άλλες στιγμές κι είναι οι μόνες αληθινές, χαίρομαι γι’ αυτά. Γιατί όλα αυτά τα τοπία, αυτά τα λουλούδια, αυτά τα οργώματα, αυτή η γηραλέα γη, σας αποδείχνουν κάθε Άνοιξη, ότι υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείτε να τα πνίξετε στο αίμα.
Δε θα μου ήταν αρκετό να σκέφτομαι ότι όλες οι μεγάλες σκιές της Δύσης κι ότι τριάντα λαοί είναι μαζί μας. Δε μπορώ ν’ απαρνηθώ τη γη. Κι έτσι ξέρω ότι το κάθε τι στην Ευρώπη, το τοπίο και το πνεύμα, σας αρνιούνται ήρεμα, χωρίς αχαλίνωτο μίσος, με τη γαλήνια δύναμη της νίκης. Τα όπλα που το ευρωπαϊκό πνεύμα διαθέτει εναντίον σας, είναι τα ίδια που κατέχει αυτή η γη, που αδιάκοπα ξαναγεννιέται σε θερισμένα στάχυα και σε κάλυκες. Η πάλη που διεξάγουμε, έχει τη βεβαιότητα της νίκης, επειδή έχει την επιμονή των Ανοίξεων.
Η Ευρώπη θα χρειαστεί ακόμα να γίνει. Πάντα χρειάζεται να γίνει. Τίποτα δε θα χει χαθεί. Καλύτερα σκεφτείτε τί είμαστε σήμερα, σίγουροι για τους λόγους μας, ερωτευμένοι με τη χώρα μας, στο ίδιο ρεύμα με την Ευρώπη, σε μια σωστή ισορροπία ανάμεσα στη θυσία και τη γεύση της ευτυχίας, ανάμεσα στο πνεύμα και το ξίφος…Απρίλιος 1944 ”
“Γράμματα σ’ ένα φίλο Γερμανό”. Γραμμένα από τον Αλμπέρ Καμύ. Γραμμένα στα χρόνια της γαλλικής αντίστασης, αναπτύσσουν τους στοχασμούς του μπροστά στα προβλήματα που θέτει ο πόλεμος, καθώς και την ανάγκη της πίστης στις υψηλές ηθικές και πνευματικές αξίες, που είναι τόσο μεγαλύτερη, όσο γίνεται πιο φανερή η μηδαμινότητα του κόσμου.
“ Όταν ο συγγραφέας αυτών των γραμμάτων λέει “εσείς”, δεν εννοεί “εσείς οι Γερμανοί”, αλλά “εσείς οι ναζί”. Όταν λέει “εμείς”, αυτό δεν σημαίνει πάντα “εμείς οι Γάλλοι”, αλλά “εμείς οι ελεύθεροι Ευρωπαίοι”. Αντιπαραθέτω δύο στάσεις, όχι δύο έθνη, έστω και αν σε κάποια στιγμή της ιστορίας αυτά τα δύο έθνη αντιπροσώπευσαν δύο εχθρικές στάσεις. Για να επαναλάβω λόγια που δεν είναι δικά μου, αγαπώ υπερβολικά τη χώρα μου για να είμαι εθνικιστής. Και ξέρω ότι ούτε η Γαλλία ούτε η Ιταλία θα έχαναν τίποτα -απεναντίας μάλιστα-, εάν ανοίγονταν σε μια ευρύτερη κοινωνία. Αλλά απέχουμε ακόμη πολύ από κάτι τέτοιο, και η Ευρώπη συνεχίζει να σπαράσσεται. Γι’ αυτό θα αισθανόμουν ντροπή σήμερα εάν άφηνα να πιστεύουν ότι ένας Γάλλος συγγραφέας μπορεί να είναι εχθρός ενός μόνον έθνους. Μισώ μόνο τους δήμιους. Κάθε αναγνώστης που θα θελήσει να διαβάσει τα Γράμματα σ’ έναν φίλο Γερμανό με αυτή την οπτική, δηλαδή ως ντοκουμέντο του αγώνα ενάντια στη βία, θα παραδεχτεί πως τώρα μπορώ να πω ότι δεν απαρνιέμαι ούτε μία λέξη τους”.
Άραγε τί ακόμη θα έγραφε για την Ευρώπη ο μεγάλος νομπελίστας, αν ζούσε στους καιρούς μας..;;
Χρύσα Μπαΐρα
