Α. Το ζήτημα της ανάρτησης και διατήρησης τοποθετημένων για όλη την διάρκεια του σχολικού έτους των Ιερών Χριστιανικών Εικόνων και του Εσταυρωμένου στις Αίθουσες Διδασκαλίας όλων των Δημοσίων και Ιδιωτικών Σχολείων της Χώρας την περίοδο από το 2015 και εντεύθεν παραδόξως απασχόλησε την διοικητική πρακτική μεμονωμένων Σχολικών Μονάδων της Επικράτειας λόγω της αυθαίρετης και εν πολλοίς υπαίτιας παράνομης στάσης ενίων Διευθυντριών και Διευθυντών Σχολείων. Προφανώς με την «κάλυψη» της πολλάκις την ίδια περίοδο εναλλασσόμενης πολιτικής Ηγεσίας στο πολύπαθο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, όπου όμως στο ζήτημα είχαν άπαντες οι κοσμήσαντες τον υπουργικό και υφυπουργικό θώκο κοινή εμμονικά ιδεοληπτική θέση, οι Προïστάμενοι των Σχολείων βρέθηκαν τελικώς να παραβιάζουν τον Νόμο άνευ ουδενός ελαφρυντικού. Συγχωρήστε και επιτρέψτε μου, παρακαλώ, το ίσως ενοχλητικό α’ ενικό στα ρήματα και τον προσωπικό τόνο, αλλά η πολυαναμενόμενη διοικητική απάντηση του Υπουργείου ΠΕΘ δόθηκε επί προσωπικών αιτήσεων του σεμνυνομένου ως υπογράφοντος το παρόν «κατόπιν ενεργειών του», όπως ο συμπαθής Βουλευτής Καλοχαιρέτας της πασίγνωστης Ελληνικής ταινίας «Στουρνάρη 238» θα τόνιζε, προτού αναφωνήσει το θρυλικό … «Ετελείωσε!».
Β. Την Παρασκευή 03.05.2019 κατόπιν πυκνής διοικητικής αλληλογραφίας έλαβα το Έγγραφο του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Σπουδών, Προγραμμάτων και Οργάνωσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΥΠΕΘ, Κου Σπ. Κωνσταντάτου, υπ’αρ. Φ9/67689/Δ2/ 2/5/2019 προς την ΔΔΕ Α’ Αθήνας. Το αυτούσιο Εγγραφο ΥΠΕΘ παρατίθεται ήδη. Υπογραμμίζω ωστόσο την β’ και γ’ παράγραφο του υπηρεσιακού Εγγράφου : «(…) Σας επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με την παρ. 1α, αρ. 1 του Ν.1566/1985 (Α’ 167) ένας από τους σκοπούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι να υποβοηθήσει τους μαθητές «(…) να διακατέχονται από πίστη προς την πατρίδα και τα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης (…)». Επιπλέον, από το ΥΠΠΕΘ εξεδόθη η με αρ. πρ. 1031α/16-02-87 εγκύκλιος σχετική με την ανάρτηση εικόνων του Χριστού στις αίθουσες διδασκαλίας. (…)». Για να έχει το αναγνωστικό κοινό πλήρη εικόνα του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου περί την υποχρέωση τοποθέτησης των Ιερών Εικόνων, ας αναφερθούν η Εγκύκλιος Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων [Αντώνης Τρίτσης] υπ’αρ. 1031/α/16.02.1987 και το Εγγραφο Διεύθυνσης Σπουδών Β’βάθμιας Εκπαίδευσης ΥΠΕΠΘ υπ’αρ. 76172/Γ2/29.06.2009.
Γ. 1. Το ζήτημα των εικόνων και του Εσταυρωμένου στα Δημόσια, τα Ιδιωτικά, τα Ξένα Σχολεία στην Χώρα μας άπτεται ευθέως και ρητώς τόσο του Ελληνικού Συντάγματος 1975/1986/2001/2008 (Προοίμιο, άρθρα 3, 13, 16, 105), όσο και των άρθρων 2 Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και 2 Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ [που πλέον διά της Συνθήκης της Λισσαβώνας είναι το κρατούν θεσμικό πλαίσιο εντός ΕΕ ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα με άμεση δεσμευτική και υπερνομοθετική ισχύ και άμεσο έννομο αποτέλεσμα στην Ελληνική Εννομη Τάξη]. Τονίζω ότι το ζήτημα των εικόνων και του Εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες είναι συμβατό με την αρχή του εκπαιδευτικού πλουραλισμού και την υποχρέωση σεβασμού των πεποιθήσεων των Γονέων, όπως κρίθηκε στην πολύ σημαντική Απόφαση Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) “Lautsi κά / Ιταλίας». Παρακαλώ, από του σημείου αυτού για τα ακόλουθα κρατήστε την αυστηρή ιεράρχηση, στην οποία προέβη κατόπιν ενδελεχούς στάθμισης δικαιωμάτων και συμφερόντων δύο δικαιοδοτικών βαθμών διεθνούς δικανικής κρίσης το ΕΔΔΑ / Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου : οι όποιες τυχόν πεποιθήσεις των Γονέων ΔΕΝ είναι το προέχον!
- Το ζήτημα ετέθη μετά την Απόφαση Τμήματος ΕΔΔΑ από 03.11.2009 περί παραβίασης του άρ. 2 Πρώτου ΠΠ και 9 ΕΣΔΑ, που παρέπεμψε για ΤΕΛΙΚΗ κρίση της Υπόθεσης στην Ευρεία Σύνθεση ΕΔΔΑ κατόπιν αιτήματος της Ιταλίας. Στην Ευρεία Σύνθεση ΕΔΔΑ παρέμβαση ΥΠΕΡ της Ιταλίας ήσκησαν πολλά Κράτη Μέρη, μεταξύ αυτών και η ΕΛΛΑΔΑ. Αρα και η Χώρα μας ως διάδικος και μέρος της δίκης δεσμεύεται να εκτελέσει την εν λόγω Απόφαση ΕΔΔΑ.
Η Ευρεία Σύνθεση ΕΔΔΑ στην Απόφαση «Lautsi κά/Ιταλίας» από 18.03.2011 έκρινε ότι ΔΕΝ αποδείχθηκε ότι η έκθεση των μαθητών στο θρησκευτικό σύμβολο του Εσταυρωμένου στις δημόσιες σχολικές αίθουσες ως μία κρατική εκπαιδευτική παράδοση θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στους μαθητές. Η αυτή Σύνθεση ΕΔΔΑ έκρινε τον Εσταυρωμένο «σύμβολο ουσιαστικά παθητικό», το οποίο ΔΕΝ δύναται να συγκριθεί με διδαχή ή συμμετοχή σε δραστηριότητα θρησκευτικού περιεχομένου, διότι η βαρύνουσα θέση της Επικρατούσας θρησκείας ΔΕΝ αποτελεί προσηλυτισμό κατά την ΠΑΓΙΑ νομολογία του ΕΔΔΑ. Η έκθεση του Εσταυρωμένου ΔΕΝ ενθαρρύνει την ανάπτυξη παιδαγωγικών μεθόδων με τάσεις προσηλυτισμού, καθώς ΔΕΝ συνδέεται με υποχρεωτική διδασκαλία σχετικά με τον Χριστιανισμό, ενώ δεν προκύπτει καμμία ένδειξη έλλειψης ανεκτικότητας έναντι των άλλων θρησκειών. Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο ότι η έκθεση του Εσταυρωμένου και των θρησκευτικών συμβόλων ΔΕΝ συνιστά παραβίαση της αρχής του εκπαιδευτικού πλουραλισμού, ιδίως όταν την ίδια στιγμή στα ίδια Σχολεία (α) επιτρέπονται η ισλαμική μανδήλα και άλλα θρησκευτικά σύμβολα ή ενδυματολογικοί συμβολισμοί με θρησκευτικό περιεχόμενο, ενώ (β) εορτάζονται μεγάλες Εορτές άλλων θρησκευμάτων, αλλά και (γ) προβλέπεται η οργάνωση διδασκαλίας άλλων γνωστών θρησκευμάτων εκτός του Χριστιανισμού.
Μόνο για την ιστορία αντί πολλών άλλων παραδειγμάτων θυμίζω για την Χώρα μας την ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ πανευρωπαϊκώς και τιμητική για τους Έλληνες Πολίτες από πλευράς ευρωπαϊκού συνταγματικού πολιτισμού, μολονότι επί ένα αιώνα ήδη βαρύνουσα μονομερώς και ετεροβαρώς την Ελλάδα, κοστοβόρα οικονομικά λειτουργία σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού στην Χώρα μας μεγάλου αριθμού και δυσανάλογου προς τον ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ μαθητικό πληθυσμό Δημόσιων ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΩΝ Σχολείων στην Δυτική Θράκη άνευ σχετικής διεθνούς υποχρέωσης και άνευ απαίτησης τήρησης της συνταγματικής αρχής της αμοιβαιότητας προηγουμένως από την Τουρκία για τα Ελληνικά Σχολεία και τους Έλληνες μαθητές της διεθνώς προστατευόμενης κατά την Συνθήκη της Λωζάννης Ελληνικής Μειονότητας στην Τουρκία κατ’εφαρμογή των διμερών Μορφωτικών Συμφωνιών 1951 και 1968. Και όλα αυτά ιδίως κατά την στιγμή, που η Απόφαση ΕΔΔΑ «Lautsi κά / Ιταλίας» επιβάλλει στην Χώρα μας επί ποινή βαρυτάτων κυρώσεων Ευρωπαϊκού Δικαίου – αντί άλλων υπενθυμίζω τις πολυδιαφημισμένες με αφορμή τις Αποφάσεις ΕΔΔΑ για την λεγόμενη «ΤΕΞ» από την Κυβέρνηση το 2017 συνέπειες και την υποχρέωση συμμόρφωσης στις Αποφάσεις ΕΔΔΑ -και άρα την αναπόδραστη ΑΜΕΣΗ άνευ άλλου τινός υποχρέωση ΚΑΤΑΡΓΗΣΗΣ ήδη από το έτος 2011 αυτών των Σχολείων!
Περαιτέρω στην αυτή Απόφαση Ευρείας Σύνθεσης ΕΔΔΑ ο Δικαστής, Καθηγητής Χρήστος Ροζάκης, διατύπωσε συντρέχουσα γνώμη, κατά την οποία έθεσε ως κεντρικό ερώτημα την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας στην στάθμιση μεταξύ του δικαιώματος των γονέων να διασφαλίζουν στα παιδιά τους εκπαίδευση κατά τις πεποιθήσεις τους από την μία και του δικαιώματος της κοινωνίας να εκθέτει θρησκευτικά σύμβολα. Πλέον οι υποχρεώσεις του Κράτους έχουν κατά πολύ μετατοπισθεί από τις ανησυχίες της κοινωνίας στο σύνολό της, ώστε η ικανότητα των γονέων να προσδιορίζουν εκτός οικίας την εκπαίδευση των παιδιών τους να έχει περιορισθεί, ενώ η ίδια η σύνθεση των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών έχει αλλάξει με αποτέλεσμα, η βασικότερη ανησυχία του Κράτους να είναι πιά η διασφάλιση της εκπαίδευσης, η οποία θα εγγυάται την πλήρη και ουσιαστική ενσωμάτωση των παιδιών στην κοινωνία.
- Επομένως η τοποθέτηση των κινητών θρησκευτικών χριστιανικών ορθόδοξων εικόνων και του Εσταυρωμένου στις σχολικές αίθουσες είναι δεσμία αρμοδιότητα και υπηρεσιακή ευθύνη χωρίς διακριτική ευχέρεια των διοικητικών οργάνων. Αντιρρήσεις επί του νομικού και πραγματικού ζητήματος μετά την διαυγή και διαφανή Απόφαση Ευρείας Σύνθεσης ΕΔΔΑ, απολύτως δεσμευτική από το δεδικασμένο της για την Χώρα μας, δεν βλέπω – πάντα βέβαια με κριτήριο την σοβαρότητα … – να μπορούν βάσιμα να υπάρξουν ή ακόμα και να προβληθούν.
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής,
Δικηγόρος ΔΣΑ – ΝΥ ΟΑΕΔ
