Η διατροφή των ελληνικών νοικοκυριών έχει επηρεαστεί σημαντικά από την οικονομική κρίση καθώς τόσο οι ποσότητες των τροφίμων που αγοράζονται όσο και η αξία αυτών, έχουν σημειώσει μεγάλη μείωση, όπως προκύπτει από έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της παγκόσμιας ημέρας διατροφής (16 Οκτωβρίου).
Συγκεκριμένα, από το 2010 έως το 2017, συνολικά καταγράφεται μία μείωση στην αξία των αγορών κατά 21%, ενώ η εκτίμηση για τη μείωση του όγκου-ποσότητας των αγορών είναι της τάξης του 15%.
Περισσότερα όσπρια, λιγότερο κρέας
Στροφή παρατηρείται στις φθηνότερες επιλογές για πρόσληψη πρωτεϊνών, όπως στην αγορά οσπρίων όπου σημειώθηκε αύξηση κατά 10 % (από 15 σε 16,6 κιλά) και τα πουλερικά αύξηση κατά 9% (από 36,4 σε 39,5)
Αντίθετα σε ακριβότερες επιλογές σημειώθηκε μείωση, όπως π.χ. το μοσχάρι κατά 24% (από 47,6 κιλά σε 35,9) και το αρνί-κατσίκι κατά 25% (από 13,5 κιλά σε 10,2 κιλά).
Μεγάλες μειώσεις παρατηρούνται και στα γαλακτοκομικά, -14% για το γάλα και – 24% για το τυρί, αλλά και για το ελαιόλαδο η μείωση ανέρχεται στο 18%.
Αντίστοιχα καταγράφεται μία σημαντική αύξηση στην πρόσληψη υδατανθράκων τόσο από ζυμαρικά όσο και από ρύζι κατά 14% και 8% αντίστοιχα.
Στις θετικές κατευθύνσεις προς πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές καταγράφεται η μείωση στην πρόσληψη ζάχαρης κατά 44% και αναψυκτικών κατά 43%.
Μείωση στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
Οι αλλαγές στις μέσες τιμές των τροφίμων ξεκαθαρίζουν σε ένα βαθμό το τοπίο αν κάποια αλλαγή οφείλεται σε διατροφική τάση ή αγοραστική τάση λόγω π.χ. μειωμένου εισοδήματος.
Ανησυχητικό φαινόμενο, σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας, είναι η αιτία της μεγάλης μείωσης στη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών (κατά 23% και 20% αντίστοιχα).
Η αιτία δεν είναι η οικονομική κρίση, αφού η μέση τιμή στα φρούτα και λαχανικά παρουσιάζει μείωση κατά 5% και 8% αντίστοιχα. Πρακτικά δηλαδή οι καταναλωτές μείωσαν τις αγορές αυτών των προϊόντων από επιλογή και όχι λόγω τιμής, είτε λόγω αλλαγών στη διατροφή.
Όλο και λιγότεροι επιλέγουν τη μεσογειακή διατροφή
Τα τελευταία στοιχεία καταγράφουν μια συνολική τάση αλλαγής της διατροφής των καταναλωτών ειδικά στις μικρότερες ηλικίες και 4 στους 10 καταναλωτές δηλώνουν ότι το 2017 άλλαξαν τη διατροφή τους.
Το ποσοστό των καταναλωτών που επιλέγουν αποκλειστικά την μεσογειακή κουζίνα μειώνεται όλο και περισσότερο καθώς μικραίνει η ηλικία και ειδικά στις ηλικίες κάτω των 35 ετών το ποσοστό που επιλέγει την ελληνική διατροφή πέφτει κάτω από το 50% με τους νέους να επιλέγουν την ποικιλία από διαφορετικές κουζίνες.
Το οξύμωρο είναι ότι οι Έλληνες καταναλωτές δηλώνουν ότι ο βασικός λόγος επιλογής τροφών είναι οι ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία ενώ από την άλλη μειώνουν την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και καταγράφεται ότι όλο και λιγότεροι ακολουθούν τη μεσογειακή διατροφή.
Το 56% του κοινού δηλώνει ότι επιλέγει τροφές με ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία του και το 57% ψάχνει ενεργά για πληροφορίες σε σχέση με τις τροφές. Επίσης, το 63% δηλώνει ότι γενικά προσέχει τη διατροφή του.
Οι τάσεις αυτές έρχονται βέβαια και σε αντίθεση με την επίδραση που άσκησε και ασκεί η οικονομική κρίση, καθώς από τη μία πλευρά ο καταναλωτής προσπαθεί να ακολουθήσει μία συγκεκριμένη πιο υγιεινή διατροφή, αλλά από την άλλη πλευρά προσπαθεί να εξισορροπήσει τις επιλογές του με το διαθέσιμο εισόδημα που έχει.
Σημαντικό ρόλο φαίνεται να διαδραματίζει στην εμπιστοσύνη που δείχνουν οι νέοι καταναλωτές σε διάφορες πηγές επίδρασης-πληροφόρησης για τη διατροφή τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, περίπου ένας στους δύο εμπιστεύεται τους γονείς-οικογένεια ως πηγή πληροφόρηση και ακολουθεί η τηλεόραση με ποσοστό 24%. Τα social media με 16% και σε άλλες πηγές του διαδικτύου με 11% καταγράφουν τη σημασία των ψηφιακών μέσων.
Η αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα
Τη χρονική περίοδο 2010-2017 σημειώθηκαν σημαντικές αυξήσεις στον ΦΠΑ, με αποτέλεσμα να αυξηθούν και οι τιμές των τροφίμων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ο ΦΠΑ στα τρόφιμα αυξήθηκε για τα περισσότερα τρόφιμα από το 9% το 2010 στο 13% από το 2015 και για αρκετά τρόφιμα από το 9% το 2010 στο 24% από το 2016, ενώ άλλα προϊόντα όπως ο καφές και τα οινοπνευματώδη αύξησαν την τιμή τους λόγω ειδικών φόρων κατανάλωσης.
Αυτός είναι και ο λόγος που προϊόντα όπως το κρασί και καφές παρουσιάζουν τόσο σημαντικές αυξήσεις στη μέση τιμή 26% και 22% αντίστοιχα.
