Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
Με όλες τις προβλεπόμενες τιμές η Ξάνθη θα γιορτάσει τα 99α Ελευθέρια της πόλης με διήμερες εκδηλώσεις την Τετάρτη 3 και την Πέμπτη 4 Οκτωβρίου.
Οι εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν την Τετάρτη στις 11.00 με επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων από τα σχολεία, αντιπροσωπείες οργανώσεων, συλλόγων, σωματείων, προσκόπων στο Ηρώο της πόλης. Τιμές θα αποδώσει η Φιλαρμονική του δημοτικού ωδείου Ξάνθης. Στις 18.30 θα πραγματοποιηθεί η υποδοχή της Εικόνας της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας στην κεντρική πλατεία. Θα ακολουθήσει στις 19.00 Πανηγυρικός Εσπερινός στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Ξάνθης κ. Παντελεήμονος.
Στις 20.15 θα πραγματοποιηθεί στο δημαρχείο η εκδήλωση απονομής τιμητικών διακρίσεων στους δημότες που επελέγησαν γα τη φετινή χρονιά και στις 21.00 θα τελεστούν τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας «Εύζωνες-οι Φύλακες των Αφανών».
Ανήμερα της επετείου στις 7.00 θα πραγματοποιηθεί ανάκρουση του Εωθινού από τις φιλαρμονικές του Δ’ ΣΣ και του δημοτικού ωδείου Ξάνθης και θα ακολουθήσει στις 8.00 έπαρση της σημαίας στην κεντρική πλατεία.
Στις 10.30 θα πραγματοποιηθεί επίσημη δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Τιμίου Προδρόμου, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Ξάνθης κ. Παντελεήμονος. Τον πανηγυρικό της ημέρας θα εκφωνήσει ο διευθυντής του 3ου δημοτικού σχολείου Ευάγγελος Σιάκκας. Θα ακολουθήσει στις 11.00, ως είθισται, δεξίωση στο δημαρχείο.
Στις 12.00 θα πραγματοποιηθεί επιμνημόσυνη δέηση στο Ηρώο της πόλης και θα ακολουθήσει κατάθεση στεφάνων από τις τοπικές αρχές.
Η μαθητική και στρατιωτική παρέλαση θα ξεκινήσει στις 12.15. Οι εκδηλώσεις της ημέρας θα ολοκληρωθούν με υποστολή της σημαίας στις 18.00 στην κεντρική πλατεία.
Σύντομο χρονικό της 4ης Οκτωβρίου 1919
Η 4η Οκτωβρίου υπήρξε ένα πραγματικό ορόσημο στη νεότερη ιστορία της Θράκης. Είναι το τέλος της ασέληνης νύχτας της δουλείας και η χαραυγή της ελευθερίας της Ξάνθης, αρχικά και της υπόλοιπης Δ. Θράκης στη συνέχεια. Είναι η ευτυχής κατάληξη μιας σειράς πολεμικών και διπλωματικών αγώνων και προσπαθειών, που μπορούμε να πούμε ότι άρχισαν τουλάχιστον 7 χρόνια νωρίτερα, στις 4 Οκτωβρίου 1912, όταν έμπαινε η Ελλάδα στον Α’ Βαλκανικό πόλεμο (για να μην αναφερθούν τα όσα έλαβαν χώρα στη γη κατά την περίοδο τουλάχιστον των ετών 1900-1912). Βέβαια σ’ αυτά τα 7 χρόνια (από 1912 μέχρι το 1919) πολλά μεσολάβησαν, τα κυριότερα των οποίων ήταν:
Α) Πρώτη οκτάμηνη βουλγαρική κατοχή (1912-1913). Αρχή διωγμών προς εκβουλγαρισμό της Θράκης. Β) Πρώτη απελευθέρωση της Δ. Θράκης από τον ελληνικό στρατό (13-14 Ιουλίου 1913), η οποία όμως ήταν βραχύβρια (μόλις 15 ημερών), γιατί οι τότε μεγάλες δυνάμεις επεδίκασαν και πάλι τη Δ. Θράκη στην ηττημένη Βουλγαρία (Συνθήκη Βουκουρεστίου 28 Ιουλίου 1913). Φυγή των Ελλήνων της Θράκης και μάλιστα των Ξανθίων. Γ) Δεύτερη βουλγαρική κατοχή της Θράκης (Οκτώβριος 1913- Οκτώβριος 1919). Λεηλασία και αρπαγή των ελληνικών περιουσιών. Ερήμωση της Ξάνθης. Δ) Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος (1914-1918). Πείνα και δυστυχία στη Θράκη. Νέα πολεμική αντιπαράθεση Ελλήνων και Βουλγάρων. Νίκη των Ελλήνων. Συνθηκολόγηση Βουλγαρίας (Οκτώβριος 1918). Ε) Μαραθώνιες συζητήσεις στο Παρίσι (στο συνέδριο Ειρήνης) για την τύχη της Θράκης. Διεκδικήσεις των Ελλήνων, αντιδράσεις των Βουλγάρων αλλά και «φίλων» και συμμάχων της Ελλάδας (Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 1919). ΣΤ) Τελική απόφαση για δημιουργία, έστω προσωρινά «Διασυμμαχικού κράτους» στη Δ. Θράκη, υπό Γαλλική Διοίκηση. Ο Βενιζέλος το μόνο που επέτυχε ήταν να ενταχθεί στο διασυμμαχικό στρατό «κατοχής» η ενάτη ελληνική Μεραρχία, υπό το στρατηγό Γ. Λεοναρδόπουλο. Ζ) Στις 4 Οκτωβρίου 1919 αρχίζει η προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Δ. Θράκη. Πρώτος εισέρχεται ο ελληνικός στρατός και καταλαμβάνει «το τρίγωνο της Ξάνθης» (περίπου σημερινό Νομό Ξάνθης, μέχρι το ποτάμι του Ιάσμου) ενώ οι υπόλοιπες συμμαχικές δυνάμεις προωθούνται ανατολικότερα μέχρι τον Έβρο. Η 4η Οκτωβρίου έγινε η αρχή και ο αρραβώνας της καταλήψεως – απελευθέρωσης και στη συνέχεια ενσωματώσεως της Δ. Θράκης στην Ελλάδα. Βέβαια πολλά έπρεπε να γίνουν και έγιναν μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. (Παλιννόστηση των Θρακών και μάλιστα των Ξανθίων, αφοπλισμός Βουλγάρων «χωροφυλάκων», οργάνωση ελληνικής κυβερνητικής μηχανής κ.λπ.) όλα όμως λειτούργησαν άψογα. Η) Στις 14 Μαΐου 1920 οι σύμμαχοι της Ελλάδος παραχώρησαν τη διοίκηση και φύλαξη και της υπόλοιπης Δ. Θράκης στις ελληνικές στρατιωτικές και πολιτικές αρχές, για να τη διοικούν και φρουρούν «εν ονόματι των συμμάχων». Θ) Τέλος, στις 28 Ιουλίου 1920 με μια από τις συνθήκες των Σεβρών η Δ. Θράκη παραχωρήθηκε για να ενσωματωθεί στην Ελλάδα.
Κατά συνέπεια η 4η Οκτωβρίου αποδείχθηκε η αρχή του τέλους της δουλείας και η αρχή της ελευθερίας ολόκληρης της Δ. Θράκης. Έκτοτε και μέχρι σήμερα, ασφαλώς όμως και στο μέλλον, καταβάλλεται συνεχής αγώνας για περιφρούρηση του ύψιστου αγαθού της ελευθερίας που απολαμβάνουμε όλοι εδώ στη Θράκη μέσα σε πνεύμα ισονομίας και ισοπολιτείας, χωρίς διακρίσεις θρησκείας, φυλής, γλώσσας, κουλτούρας.
Ευελπιστούμε ότι το αγαθό της ελευθερίας που με τόσους αγώνες κατακτήθηκε από τους προγόνους μας θα προσπαθήσουμε κι εμείς και οι μελλοντικές γενιές των Θρακιωτών και γενικότερα των Ελλήνων να το διασφαλίσουμε αλώβητο και απρόσβλητο αλλά και αδιαπραγμάτευτο προς κάθε επιβουλέα και κατακτητή. Ίσως το βάρος είναι πιο μεγάλο στις επερχόμενες γενιές, γιατί «το φύλαξαι τα αγαθά χαλεπώτερον του κτήσασθαι» (το να διατηρήσεις τα αγαθά – και μάλιστα της ελευθερίας – είναι πιο δύσκολο από το να τα αποκτήσεις), όπως έλεγαν και οι πρόγονοί μας.
Ας μη ξεχνούμε ακόμα ότι «εύδαιμον το ελεύθερον, ελεύθερον δε το εύψυχον».
Π.Γ.
