Ας αναγνωρίσουν επιτέλους κόμματα και παρατάξεις τις διαχρονικές ευθύνες και τα πολυάριθμα λάθη τους και ας πούνε τα πράγματα με το όνομά τους …
Από γλώσσης άρξασθαι. Η γλώσσα που έχει γίνει διεθνώς γνωστή ως «μακεδονική» ανήκει στην οικογένεια των νότιων σλαβικών γλωσσών όπως και η παλαιά σλαβονική εκκλησιαστική γλώσσα, η σλοβενική, η σερβοκροατική και η βουλγαρική. Κοντύτερα στα βουλγάρικα, έχει επίσης πολλά κοινά στοιχεία με τα σερβοκροατικά. Πρόκειται για γλώσσα που εξελίχτηκε και διαμορφώθηκε ως επίσημη γλώσσα της Λαϊκής (και από το 1963 Σοσιαλιστικής) Δημοκρατίας της Μακεδονίας που ιδρύθηκε το 1944 ως ομόσπονδη δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.
Μάλιστα, υποστηρίζεται πως είναι ξεχωριστή από τα βουλγάρικα. Έτσι, στις επίσημες συναντήσεις αξιωματούχων της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Βουλγαρίας, οι πρώτοι, για να τονίσουν την διαφορά, χρησιμοποιούν διερμηνέα, σε αντίθεση με τους δεύτερους που δεν τον χρειάζονται!!!
Ακόμη όμως και πριν να καταστεί επίσημη, την γλώσσα αυτή και αρκετές διαλέκτους της, μιλούσαν για πολλά χρόνια οι σλαβόφωνοι κάτοικοι της Μακεδονίας. Όσοι από αυτούς μετά το 1913 ζούσαν στην ελληνική Μακεδονία αντιμετωπίστηκαν από το επίσημο ελληνικό κράτος με αλλοπρόσαλλο τρόπο. Όσοι δεν δήλωναν Έλληνες διώχθηκαν, προπηλακίστηκαν και πολλοί εξαναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν δημιουργώντας μεγάλες κοινότητες εκτός Ελλάδας (Αυστραλία, Καναδά κλπ.).
Αρχικά, κύριος στόχος ήταν η γλώσσα τους να μην θεωρηθεί βουλγαρική. Έτσι, διατυπώθηκε από πολλούς ο αστήρικτος ισχυρισμούς ότι αυτή προερχόταν από την γλώσσα των αρχαίων μακεδόνων!!! Επιπλέον, το 1925, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε το Abecedar, ένα αλφαβητάριο που «τυπώθηκε με λατινικούς χαρακτήρες και συντάχθηκε στη μακεδονική διάλεκτο». Το οποίο βέβαια στη συνέχεια αποσύρθηκε …
Διώξεις και αλυτρωτισμοί. Αργότερα, ιδίως κατά την Μεταξική δικτατορία, όσοι σλαβόφωνοι δεν είχαν καταφύγει στη Βουλγαρία διώχθηκαν και υποχρεώθηκαν να ορκιστούν δημόσια σε ειδικές τελετές πως θα μιλούν ελληνικά ακόμη και στα σπίτια τους!!! Αξίζει τον κόπο να διαβάσει κανείς το βιβλίο «Η απαγορευμένη γλώσσα» του Τάσου Κωστόπουλου για να καταλάβει τι τράβηξαν οι σλαβόφωνοι από το επίσημο ελληνικό κράτος.
Παράλληλα, αναπτύχθηκε η ιδέα της ξεχωριστής «μακεδονικής» εθνότητας που υποστηρίχτηκε στο πλαίσιο του πανσλαβισμού από την Κομμουνιστική Διεθνή (Κομιντέρν). Την υποστήριξε επίσης το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ), τουλάχιστον για κάποια περίοδο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά την περίοδο της κατοχής. Σε αυτό το πλαίσιο υποστηρίχτηκε ακόμη και η δημιουργία ανεξάρτητης Μακεδονίας με τη συνένωση περιοχών που ανήκαν στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Σερβία.
Γι’ αυτό οι σλαβόφωνοι πύκνωσαν τις τάξεις του ΚΚΕ, του ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού, για να διωχθούν (και να μεταναστεύσουν μαζικά) μετά την λήξη του εμφυλίου ως σλαβόφωνοι αλλά και ως κομμουνιστές … Θυμήθηκα σχετική ιστορία που μου είχε διηγηθεί στρατιωτικός. Μπαίνοντας σε σταθμό χωροφυλακής εκείνη την περίοδο άκουσε φωνές. Ένας χωροφύλακας έδερνε κάποιον φωνάζοντας του «Είσαι κομμουνιστής ρε;». Κι ο άλλος απαντούσε «Όχι, γίνομαι!».
Από το 1945 και μέχρι τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991-1992, η Ελλάδα δέχτηκε αδιαμαρτύρητα την ύπαρξη της (Λαϊκής και μετέπειτα) Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο πλαίσιο της συνεργασίας με την Γιουγκοσλαβία. Αλλά και της ευρύτερης στρατηγικής του ΝΑΤΟ για την προσέγγιση με την Γιουγκοσλαβία, η οποία είχε ανεξαρτητοποιηθεί από την σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.
Αναγνώριση χωρίς επιφυλάξεις. Όταν διεύθυνα τις εργασίες εισαγωγής των ελληνικών στα συστήματα πληροφορικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έμαθα τυχαία για τις διεθνείς συνδιασκέψεις του ΟΗΕ για τα γεωγραφικά ονόματα. Αξίζει να μελετήσει κανείς τα συμπεράσματα και τα ψηφίσματα αυτών των συνδιασκέψεων. Ιδίως της 3ης που έγινε στην Αθήνα το 1977 επί Νέας Δημοκρατίας και της 4ης που έγινε στο Λονδίνο το 1982 επί ΠΑΣΟΚ.
Με τα εν λόγω ψηφίσματα που υιοθετήθηκαν από όλες τις χώρες αναγνωρίστηκε επίσημα η «μακεδονική» γλώσσα, χωρίς οι διπλωμάτες που εκπροσωπούσαν την Ελλάδα να διατυπώσουν την παραμικρή επιφύλαξη. Αντίθετα με τους τούρκους, που στην Αθήνα λόγω της εκκρεμότητας του Κυπριακού είχαν εκφράσει έντονες επιφυλάξεις σε ένα ψήφισμα σχετικά με την «Εθνική Τυποποίηση» αναφορικά με την δικαιοδοσία της Κύπρου να τυποποιεί γεωγραφικά ονόματα.
Επιπλέον, το 1982, η ελληνική πλευρά διατύπωσε επίσημα τη θέση ότι «η Ελλάς, παρά την μακρά ιστορική χρήση Ελληνικών τοπωνυμίων σε περιοχές εκτός από τα όρια του σημερινού Ελληνικού Κράτους, υποστηρίζει όλα τα σχετικά ψηφίσματα των συνδιασκέψεων των Ηνωμένων Εθνών για την τυποποίηση των γεωγραφικών ονομάτων, ιδίως όσων αναφέρονται: (α) στην κατάργηση, όσον το δυνατόν ταχύτερα των εξωνύμων σε διεθνή χρήση (χάρτες, διαβατήρια, τουριστικά φυλλάδια), και (β) στον σεβασμό των εθνικών τοπωνυμίων, όπως αυτά τυποποιούνται από την αρμόδια αρχή γεωγραφικών ονομάτων κάθε χώρας».
Τι είναι εξώνυμο; Είναι το διαφορετικό γεωγραφικό όνομα «που χρησιμοποιείται σε μίαν ορισμένη γλώσσα για μια γεωγραφική οντότητα που βρίσκεται εκτός από την περιοχή στην οποία η ορισμένη αυτή γλώσσα είναι επίσημη». Για παράδειγμα η «Κωνσταντινούπολη» είναι εξώνυμο αφού η Τουρκία στην επικράτεια της οποίας ανήκει την ονομάζει επίσημα «Istanbul».
Με βάση όλα τα παραπάνω, οι εκπρόσωποι της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας ανέπτυξαν έντονη δραστηριότητα στον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ISO) (στον οποίο δυστυχώς η Ελλάδα απαξιούσε εκείνη την περίοδο να συμμετάσχει με δικαίωμα ψήφου) με αποτέλεσμα στα διεθνή πρότυπα να κατοχυρωθεί η «μακεδονική» ως επίσημη γλώσσα, και τα ΜΚ και MKD ως διεθνείς κωδικοί για την εν λόγω χώρα. Πρότυπα που εφαρμόζονται παγκοσμίως σε όλα τα συστήματα πληροφορικής και όχι μόνον …
Παράλληλα, η κινητοποίηση της, εν πολλοίς πληγωμένης, διασποράς, πέτυχε την οιονεί διεθνή κατοχύρωση της «μακεδονικής» ταυτότητας ακόμη και για αναμφισβήτητα ελληνικά ιστορικά πρόσωπα και περιόδους πολλούς αιώνες πριν από την εμφάνιση σλαβόφωνων στην βαλκανική χερσόνησο. Κι αυτό παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πολυάριθμων ελλήνων πατριωτών, τις οποίες συχνά αντιμαχόταν το επίσημο κράτος ή καπηλεύονταν οι ίδιοι εθνικιστικοί κύκλοι που ήταν συνυπεύθυνοι για τις διώξεις, στις οποίες οφείλεται εν μέρει το πρόβλημα.
Συμπέρασμα. Όλα τα κόμματα και οι παρατάξεις φέρουν διαχρονικά μέρος της ευθύνης για την σημερινή κατάσταση σχετικά με την ονομασία του βόρειου γείτονα. Αντί λοιπόν να παραπλανούν και να ξεσηκώνουν τον κόσμο, ας πουν επιτέλους την αλήθεια και ας αναγνωρίσουν τα λάθη τους, επιδιώκοντας μια συναινετική λύση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε άλλη ενέργεια προωθεί εμμέσως τα σχέδια όσων δυνητικά επωφελούνται από την διαιώνιση της κατάστασης. Είτε επειδή έχουν βλέψεις κατά της Ελλάδας από ανατολάς είτε επειδή αντιμάχονται την Ευρώπη από την ίδια κατεύθυνση.
Παναγιώτης Αλεβαντής
* Ο Παναγιώτης Αλεβαντής είναι Φυσικός, τέως στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
