Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένας χείμαρρος που ζούσε με τα παιδάκια του, τους παραχειμάρρους του, κάπου εκεί στην Δυτική Αττική.
Η ζωή του (η ζωή τους) κυλούσε ξένοιαστα. Ελεύθερα. Ανεμπόδιστα. Υποταγμένη μόνο στη νομοτέλεια της φύσης.
Μάζευε τα νερά της βροχής (όσα δεν μπορούσαν να συγκρατηθούν στις φυλλωσιές των δέντρων ή δεν προλάβαιναν να διηθηθούν στα υπόγεια στρώματα του δασικού εδάφους) και τα οδηγούσε «καθαρά» από τις δασωμένες πλαγιές των βουνών προς τα κατάντη, τα περνούσε αζήμια από πεδινές περιοχές και τα κατέληγε στη θάλασσα. Πάντα αδέσμευτα. Πάντα ελεύθερα.
Έτσι, ζούσε (ζούσαν) καλά. Ανέμελα. Αδιατάρακτα. Έως ότου, κάποτε, έκανε την παρουσία του κι εκεί ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ.
Ο άνθρωπος, που, αδιαφορώντας για την παρουσία του χειμάρρου και τα δικαιώματα αυτού στη φύση άρχισε να χτίζει στο πεδινό του τμήμα. Να χτίζει διαχρονικά. Σπίτι εδώ, σπίτι παραπέρα, κατάστημα εδώ, κατάστημα παραδίπλα, αποθήκες, εργοτάξια… και να ’σου, χρόνο με τον χρόνο, η εμφάνιση μιας πόλης. Η Μάνδρα Αττικής. Η κάθε «Μάνδρα» ανά την Ελλάδα. Όμως, ο άνθρωπος με την αλαζονεία του υπέπεσε σε βαρύτατο παράπτωμα…. Για την εξοικονόμηση οικοδομήσιμου χώρου «πίεσε» τις όχθες του χειμάρρου και στένεψε ανέμελα και επικίνδυνα την διατομή, το πλάτος του.
Το ίδιο έγινε και στην ανάντη της πόλης περιοχή κατά μήκος του χειμάρρου για την κατασκευή του Εθνικού δρόμου. Στένεμα λοιπόν κι εδώ της κοίτης. Ωστόσο, εδώ υπάρχει και το οδυνηρότερο, ήτοι πέρασμα του δρόμου πάνω από τον χείμαρρο, έγινε με δίδυμους σωληνωτούς οχετούς (εύκολη και οικονομική κατασκευή αλλά τρωτή σε φράξιμο από φερτά υλικά καθώς και περιορισμένη δυνατότητα παροχέτευσης νερού) και όχι με γέφυρα όπως επιβάλλονταν. Μάλιστα με γέφυρα κατόπιν υδρονομικής μελέτης για τον καθορισμό του αναγκαίου ανοίγματός της το οποίο (άνοιγμα) θα επέτρεπε την διοχέτευση της όποιας, καταγεγραμμένης, μέγιστης παροχής παρελθόντων ετών του χειμάρρου, συν, 50% τουλάχιστον επιπλέον για λόγους ασφαλείας.
Στα παραπάνω προστέθηκαν και άλλα δεινά για τον χείμαρρο εξαιτίας ανθρωπογενών και πάλι επεμβάσεων (πυρκαγιές κ.λπ.) στο δασικό του οικοσύστημα με συνέπεια την μικρότερη συγκράτηση του βρόχινου νερού και την μεγέθυνση της διαβρωτικής του ικανότητας.
Εξάλλου το στένεμα της κοίτης του χειμάρρου προκάλεσε τρομερή αύξηση της ταχύτητας ροής του νερού και αυτό με τη σειρά του την εξίσου φοβερή αύξηση της διαβρωτικής και παρασυρτικής του δύναμης.
Με απλά λόγια, ο άνθρωπος όπλισε άθελα και απερίσκεπτα τον χείμαρρο με μεγάλη ταχύτητα ροής των βρόχινων νερών και μέγιστη διαβρωτική και παρασυρτική δύναμη. Οι προκαλούμενες άλλωστε εκ του λόγου τούτου φερτές ύλες (πέτρες, χαλίκια, άμμος, άσφαλτος…) εμβαπτιζόμενες στα νερά του χειμάρρου τα διόγκωναν σε αδιανόητο βαθμό και άντε να τα τιθασεύσεις.
Έτσι, ο χείμαρρος της ιστορίας μας κατήντησε βόμβα μεγατόνων που κάποτε θα εκριγνύονταν.
Και, αλίμονο. Συνέβη το πρωινό εκείνο με τις καταρρακτώδεις βροχές.
Δέος και τρόμος κυριάρχησε στο αντίκρισμα των σαρωτικών όγκων νερού και των φερτών του υλών που με λυσσασμένη μανία περνούσαν με απίστευτη ταχύτητα μπροστά από τα σαστισμένα μάτια των ανθρώπων.
Οι καταστροφές είναι ανυπολόγιστες όσο και τραγικές. Ανθρώπινες ζωές (23) χάθηκαν, περιουσίες καταστράφηκαν, σπίτια και μαγαζιά ετάφηκαν κυριολεκτικά μέσα σε φερτές ύλες ή πλημμύρισαν, σπίτια κατέρρευσαν, δρόμοι αποκόπηκαν, πεδιάδες μεταβλήθηκαν σε λίμνες, αυτοκίνητα παρασυρμένα από τα ορμητικά νερά εξαφανίστηκαν, ενώ άλλα προσχώθηκαν, ή βρέθηκαν πάνω σε δέντρα, ανυποψίαστα και ανήμπορα ζώα πνίγηκαν, τεχνικά έργα υποχώρησαν, αναχώματα έσπασαν, δίκτυα Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε., Ύδρευσης νεκρώθηκαν, κίνδυνοι επιδημιών επαπειλήθηκαν και η περιοχή κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Τρόμος, απελπισία, θλίψη, αγωνία, απόγνωση απλώθηκε παντού.
Φαινόμενο οδυνηρό. Που όμως στέλνει γι’ άλλη μια φορά μηνύματα ανησυχητικά, ότι δηλαδή η φύση εκδικείται αργά αλλά εξοντωτικά για την αλαζονεία του ανθρώπου.
Και κάτι τελευταίο. Η σχεδιαζόμενη τεχνητή εκτροπή του χειμάρρου εκτός Μάνδρας (της κάθε Μάνδρας) δεν αποτελεί από μόνη της αποτελεσματική λύση. Οφείλει να συνδυαστεί απαρεγκλίτως και με παράλληλα ορεινά Υδρονομικά Έργα (όπως αυτά προβλέπονται από την Δασολογική Επιστήμη) προκειμένου να επιτευχθεί:
α) μείωση της ταχύτητας ροής του χειμάρρου (αλλεπάλληλα φράγματα),
β) αντιδιαβρωτική προστασία (φυτοκάλυψη),
γ) συγκράτηση φερτών υλών στις διαβρωσιγενείς επιφάνειες (κλαδοπλέγματα, γκαρντόνια, φυτεύσεις).
Ξάνθη 14/12/2017
Ιωάννης Γκεβρέκης
Επίτιμος Δασάρχης
