Δεκάδες σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος παραμένουν άγνωστα στους πολλούς και χωρίς καμία προβολή και ανάδειξη
Διάσπαρτος ο νομός από ταφικούς τύμβους αλλά και προϊστορικούς οικισμούς, οι οποίοι τυγχάνουν μόνο των σωστικών παρεμβάσεων της Εφορείας Αρχαιοτήτων
Η ανακάλυψη της ιστορίας μιας περιοχής, της πορείας της μέσα στον χρόνο, της μετάλλαξής της από σπουδαίο αρχαίο οικισμό σε διάφορες κωμοπόλεις και από εκεί στις σύγχρονες αστικές πόλεις έχει μεγάλη σημασία για να κατανοήσει κανείς τον χώρο που ζει και κινείται, τα όσα διαδραματίστηκαν εδώ στο παρελθόν –κοντινό και μακρινό– να γνωρίσει τα φύλα και τους κατοίκους που έζησαν κατά διαστήματα στην περιοχή και εν τέλει όλη αυτή την δημιουργική διαδρομή που κατέληξε στην σημερινή πραγματικότητα. Αν σκεφθεί κάποιος την Ξάνθη ως νομό από αρχαιολογικής άποψης, το πρώτο που έρχεται στο μυαλό των περισσοτέρων είναι σίγουρα η αρχαία πόλη των Αβδήρων. Ένας οικισμός σημαντικός με προσωπικότητες μεγάλης εμβέλειας, τότε και σήμερα. Δεν είναι όμως μόνο αυτή η αρχαία ιστορία της περιοχής, παρότι η σπουδαιότητά της εύκολα επισκιάζει κάθε τι άλλο.
Αρχαίοι οικισμοί και τύμβοι γνωστοί μόνο στους αρχαιολόγους
Λίγοι είναι αυτοί που έχουν εντρυφήσει περισσότερο στα της ιστορίας της Ξάνθης και γνωρίζουν για τον Μακεδονικό τάφο στα Κομνηνά, για το αρχαίο λιμάνι των Πόρων στο σημερινό Πόρτο-Λάγος, για το φρούριο της Καλύβας, για νεολιθικούς και προϊστορικούς οικισμούς όπως αυτός στην Μέλισσα ή και βυζαντινούς τύμβους δίπλα στην πόλη, όπως αυτός στην Χρύσα. Για τους αρχαιολόγους όλα αυτά είναι γνωστά εδώ και πολλά χρόνια, αφού ήδη από το 1975 ο αρχαιολόγος Π. Α. Πάντος καταγράφει στα ‘’Θρακικά Χρονικά’’ δεκάδες σημεία όπου πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές, είτε ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ευρήματα κατά την διάρκεια γεωργικών ή άλλων εργασιών, σε μια προσπάθεια αποτύπωσης της ιστορικής τοπογραφίας της Ξάνθης. Συγκεκριμένα για τον ταφικό τύμβο της Χρύσας γράφει ο ίδιος: «Το 1976 έγινε από το γράφοντα, τότε Επιμελητή Αρχαιοτήτων Κομοτηνής, μικρή σωστική ανασκαφή των τάφων που αποκαλύφθηκαν μέσα στο σκάμμα της υδρεύσεως που ανοίχτηκε προς τα δυτικά του τύμβου. Καθαρίστηκαν έξι μισοκατεστραμμένοι ήδη κιβωτιόσχημοι τάφοι, ακτέριστοι. Είναι φτιαγμένοι από αδρές σχιστολιθικές πλάκες μικρών διαστάσεων και ακανόνιστων σχημάτων. Έχουν κύριο άξονα Ανατολικά-Δυτικά και ο νεκρός τοποθετείται μέσα τους με την κεφαλή προς τα δυτικά. Ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους και είναι χριστιανικοί (πιθανώς του 9ου-11ου αι. μ.Χ.). Βρέθηκαν ακόμη πιθάρια και λάκκοι απορριμμάτων μέσα στην προσχωσιγενή επίχωση».
Καμία ουσιαστική προσπάθεια ανάδειξης της αρχαιολογικής σπουδαιότητας της περιοχής
Παρότι στην γύρω περιοχή του Ουκ Τεπέ στον τύμβο της Χρύσας βρέθηκαν αργότερα και προϊστορικά όστρακα, δεν έχει γίνει κάποια περαιτέρω ανάδειξη του χώρου. Αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι στα περισσότερα από αυτά τα μνημεία γίνονται σωστικές παρεμβάσεις και όχι κάποια ενέργεια προβολής τους, ελλείψει και των σχετικών κονδυλίων. Ιδίως κατά την περίοδο των αναδασμών την περίοδο 1994-1997 ήρθαν στο φως αρκετά σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, χωρίς όμως να συνεχιστεί κάτι συστηματικά για την τεκμηρίωση και ένταξή τους στον ιστορικό και αρχαιολογικό ‘’χάρτη’’ της περιοχής, παρά μόνον σωστικές επεμβάσεις για την διάσωσή τους. Οι δράσεις, αρχαιολογικές έρευνες και παρουσιάσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης, η οποία εδρεύει στα Άβδηρα, είναι εμφανές ότι εστιάζουν κυρίως στον αρχαίο οικισμό των Αβδήρων και πέριξ αυτού και στην αύξηση του επιστημονικού ενδιαφέροντος για τα Άβδηρα. Ακόμη όμως και προσπάθειες που έγιναν από την Περιφέρεια για ανάδειξη και άλλων ιστορικών μνημείων της περιοχής, με πρωτοβουλία του αείμνηστου Περιφερειάρχη Γιώργου Παυλίδη, δεν είχαν την ανάλογη συνέχεια. Θυμίζουμε ότι τον Μάιο του 2016 το Περιφερειακό Συμβούλιο ΑΜ-Θ αποφάσισε την σύναψη επτά προγραμματικών συμβάσεων Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ της ΠΑΜ-Θ και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την υλοποίηση έργων μεταξύ των οποίων η «Ανάδειξη ανάγλυφου Μίθρα Ταυροκτόνου στις Θέρμες» και η «Μελέτη για την αποκατάσταση και ανάδειξη του Φρουρίου της Ξάνθειας». Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάτι νεώτερο από πλευράς της Περιφέρειας για την πορεία των δύο αυτών έργων.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
chdiafonidis@empros.gr
