Τ’ αγριογούρουνα είναι φυσικό συστατικό της πανίδας των ορεινών δασικών οικοσυστημάτων. Οροσειρά Ροδόπης φερ’ επείν. Ωστόσο εντοπίστηκαν – εντοπίζονται στην περιοχή μας και σε πεδινές εκτάσεις. Συγκεκριμένα στον «Χαμένο Παράδεισο». Και ποιος είναι αυτός; Ακολουθήστε την περιγραφή του αείμνηστου ειδήμονα καθηγητή μου στο Α.Π.Θ. Ι. Παπαϊωάννου που είναι και η μοναδική γραπτή μαρτυρία.
Το έτος 1946, πεδινή έκταση 72.000 στρ. αποτελούσε γιγαντιαίο πράσινο και αδιαπέραστο τείχος από μεγαλοπρεπέστατα δένδρα με 40 και πλέον μέτρα ύψος και πάχος μέχρι δύο μέτρα, περιπλεγμένα ως την κορυφή τους από περιελισσόμενα φυτά και έδαφος από πυκνότατους θάμνους και νεαρά δενδρύλλια.
Τον Νοέμβριο του 1946, ο τόπος αυτός σου έδινε την αίσθηση ότι βρισκόσουν σε τροπικές χώρες, σε ζούγκλα. Η πυκνότητά του ήταν τέτοια ώστε οι κυνηγοί έχαναν επί μέρες τον προσανατολισμό τους και περιπλανιόταν αναζητώντας έξοδο. Η ασπρόλευκα, η μαύρη λεύκα, η οξύκαρπος και ολότριχος μελία, η πεδινή πτελέα, η ποδισκοφόρος δρυς, ο πεδινός και ταταρικός σφένδαμος καθώς και το σκλήθρο αποτελούσαν τα κυριότερα δασοπονικά είδη, μεταξύ πολλών άλλων. Αγριόχοιροι, λύκοι, σπάνιοι λύγκες (κ. ρίσσοι), τσακάλια δύο ειδών, ενυδρίδες (βίδρες), ασβοί, αλεπούδες, λαγοί, ζαρκάδια, υδρόβια ενδημικά και διαβατικά πτηνά, καθώς και ο φασιανός που μόνο στην Ελλάδα βρίσκεται σε άγρια κατάσταση, εύρισκαν τροφή και καταφύγιο σ’ αυτόν.
Πρόκειται, όπως ίσως πολλοί θ’ αντιληφθήκατε, για το άλλοτε σφριγηλό παρθένο δάσος Κοτζά Ορμάν, στο Δέλτα του Νέστου ποταμού, για ένα δηλ. από τα μεγαλύτερα, πλουσιότερα και ομορφότερα υδροχαρή δάση της Ευρώπης που το σεβάστηκαν μεν δεκάδες πολιτισμοί και κατακτητές και που δεν άντεξε όμως στις «επιδρομές» των Νεοελλήνων.
Λαθροϋλοτομίες, εκχερσώσεις γι’ απόδοση θνησιγενούς γης σε γεωργικές καλλιέργειες, απώθηση πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά πλημμυρικών υδάτων με την εγκήτωση του Νέστου, λαθροθηρία, υποβάθμισαν οικτρά το μεγαλειώδες οικοσύστημα. Η παρθένα οργιώδης βλάστηση υποχώρησε, η πλούσια πανίδα εξαφανίσθηκε και σαν να μην έφθαναν αυτά, εμφανίσθηκαν σταδιακά, λανθασμένα, οι λευκοφυτείες των Δασικών Υπηρεσιών που εξάντλησαν ακόμη περισσότερο το έδαφος και υποχώρησαν την υπόγεια στάθμη του νερού.
Παρ’ όλ’ αυτά η φύση δεν υπέκυψε ολοσχερώς. Πάλευε να επανορθωθεί. Περί τα μέσα της δεκαετίας του 1980, μ’ έκπληξη πληροφορήθηκε ο υποφαινόμενος – ως Δασάρχης Ξάνθης – από κατοίκους του Δασοχωρίου ότι επανεμφανίσθηκαν! αγριογούρουνα στο δέλτα του Νέστου και κάνουν ζημιές στα διάσπαρτα εντός των λευκοφυτειών, καθώς και στα των παρυφών του οικοσυστήματος, χωράφια τους.
Σύντομα το πρόβλημα άρχισε να μεγαλώνει καθ’ όσον ο πληθυσμός των αγριογούρουνων αυξανόταν. Φυσικά και οι προκαλούμενες στα χωράφια ζημίες. Προς ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος προτάθηκε από τον γράφοντα, στο τότε Υπουργείο Γεωργίας, μ’ εμπεριστατωμένη αναφορά του Δασαρχείου, η «μετακίνηση» των διάσπαρτων εντός των λευκοφυτειών χωραφιών εκτός του οικοσυστήματος και περίφραξή του ώστε ν’ απομονωθεί από τις γεωργικές καλλιέργειες. Τούτο γίνονταν αποδεκτό και από θιγόμενους αγρότες. Ωστόσο, η πρόταση έπεσε σε ώτα μη ακουόντων. Άκου, αγριογούρουνα σε πεδινές εκτάσεις!
Μετέπειτα, η πρόταση αυτή, μαζί με άλλες, για το Δέλτα του Νέστου (Κοτζά Ορμάν), επαναφέρθηκε, δημόσια τώρα, δια του τύπου, από την γραφίδα τούτη (βλ. τ.τ. 15-1-1990, 26-2-1999, 12-12-2006 «Εμπρός»), μήπως υπάρξουν, τώρα, ώτα ακουόντων. Μάλιστα το 1999 υπήρχε η ευκαιρία και η πρότασή μου να υπαχθεί το έργο στο Ευρωπαϊκό πακέτο, περιβαλλοντικής φύσεως, Σαντέρ. Πάλι όμως σε ώτα κουφών.
Έτσι, φθάσαμε στις μέρες μας με οξυμένο το πρόβλημα με τ’ αγριογούρουνα χωρίς να μπορεί να γίνει τίποτα, όπως λ.χ. ο προταθείς, αναποτελεσματικός, πληθυσμιακός έλεγχος (Σύμβαση RAMSAR κ.λπ.).
Επαναφέρω λοιπόν και πάλι την παλαιότερη πρότασή μου, η οποία, σημειωτέο, αν είχε εισακουσθεί τότε, πριν δηλ. είκοσι και πλέον χρόνια, τώρα δεν θα υπήρχε πρόβλημα επ’ ωφελεία καί του οικοσυστήματος καί των αγροτών.
Εγκατάλειψη λοιπόν των εντός του οικοσυστήματος γεωργικών καλλιεργειών, αντικατάστασή τους με άλλες εκτός αυτού – με εκχέρσωση ακόμη προς τούτο και λευκοφυτειών – και περίφραξή του (εδώ η Εγνατία έχει περιφραχθεί, το Κοτζά Ορμάν δεν μπορεί;).
Ξάνθη 20/05/2017
Ιωάννης Γκεβρέκης
Επίτιμος Δασάρχης
