ΣΤΗΛΗ : 52 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ
A. 1. Σε λίγους μήνες, στην αυγή του 2018, θα έχουν συμπληρωθεί μόλις …εκατόν σαράντα (140) χρόνια (!) προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού Ζητήματος και επιτέλεσης του Εθνικού Καθήκοντος της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Η πολυκύμαντη αυτή ιστορική περίοδος – από την Απελευθέρωση της Νήσου από τους Τούρκους και την παράδοσή της στην Βρεττανία (1878) παρά τους αγώνες της περιόδου 1821 – 1877 έως την Ανεξαρτησία της Κύπρου (1960) με ενδιάμεσο σταθμό την Λωζάννη (1923) – έχει ονομασθεί “Αγγλοκρατία” και αποτελεί ακόμα ένα τεράστιο κεφάλαιο αγώνων ιστορικής και εθνικής επιβίωσης του Κυπριακού Ελληνισμού. Στην τελευταία φάση της περιόδου αυτής η Βρεττανία ως Δύναμη Κατοχής της Νήσου εξαναγκάσθηκε από τις συνθήκες να αναζητήσει πολιτική λύση του Ζητήματος, για να απομακρύνει την Αυτοδιάθεση – Ένωση ή και να καθυστερήσει έστω αυτή, αλλά και να υπονομεύσει πλήρως τελικά το πολιτικό μέλλον της Κύπρου αφήνοντας την “κατάρα” του τουρκικού παράγοντα ως διαρκούς διχοτομικού στοιχείου, κατάσταση, που κληρονομήθηκε στις ημέρες μας. Η ιστορία της σύγχρονης Κύπρου είναι ένα σύνολο Ελβετικών τοπωνυμιών : Λωζάννη – Ζυρίχη – Γενεύη. Με την επιστροφή στην Νήσο από έκαστο από τους προορισμούς αυτούς το Έθνος μετρούσε τις πληγές του, ενώ επιβεβαιωνόταν η ΕΧΘΡΙΚΗ σε βάρος της Ελλάδας πολιτική της Βρεττανίας καθ’ όλη την διάρκεια του 19ου και του 20ου Αιώνα – ιδίως στο Κυπριακό.
2. Την φλογισμένη για την Πατρίδα μας δεκαετία 1940-1950 η βρεττανική πολιτική είχε συστηματικά αντιπαλέψει τα Ελληνικά συμφέροντα και εν ολίγοις ΠΡΟΔΩΣΕΙ την Χώρα μας σε κάθε ευκαιρία. Για να μην ανατρέξουμε προ της μεσοπολεμικής περιόδου και τις αγγλικές ευθύνες για το 1922, εν είδει “δεκαλόγου” δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής και μελέτης μας ότι η Βρεττανία (α) αθέτησε τις ανειλημμένες συμμαχικές στρατιωτικές υποχρεώσεις της προς την Ελλάδα κατά την Ιταλική και Γερμανική Επίθεση το 1940 – 1941, (β) εξαπάτησε ευθέως την Ελληνική Κυβέρνηση τον Μάρτιο 1941, όταν ο Υπουργός Εξωτερικών, Sir Αntony Eden, κατά την δεύτερη επίσκεψή του στην Αθήνα τον Μάρτιο 1941 και ολίγον προ της Γερμανικής Επίθεσης είχε παραδώσει το επίσημο τηλεγράφημα της Βρεττανικής Κυβέρνησης, κατά το οποίο το Ζήτημα της Κύπρου θα συζητείτο μεταπολεμικώς μεταξύ Αγγλίας και Ελλάδας, ως δέλεαρ, για να μην συνθηκολογήσει η Χώρα μας με τους Γερμανούς, (γ) αρνήθηκε την εγκατάσταση της Εξόριστης Ελληνικής Κυβέρνησης Εμμ. Τσουδερού τον Ιούνιο 1941 στην Κύπρο, για να μην εγγράψει η Χώρα μας “υποθήκες” στην Νήσο, (δ) τον Δεκέμβριο 1941 ο αυτός Υπουργός Εξωτερικών, Eden, κατά την επίσκεψή του στην προσωρινή πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ, Κουίμπιστσεφ, στην συνάντηση με τον Ι.Στάλιν αυτόκλητος είχε κάνει λόγο για την παραχώρηση στην Τουρκία ως ανταμοιβή για την ουδετερότητά της της Νότιας Βουλγαρίας, της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ Δωδεκαννήσου (τότε υπό ιταλική κατοχή) και των ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ Νήσων, Λέσβου και Χίου (!) την ώρα, που η Χώρα στέναζε υπό τους Ναζιστές κατακτητές και εκατοντάδες Έλληνες εκτελούνταν, επειδή διέσωζαν Βρεττανούς (!!), (ε) λόγω αδιάκριτου και γενικευμένου ναυτικού αποκλεισμού από το βρεττανικό πολεμικό ναυτικό της υπό Τριπλή Κατοχή Χώρας μας είναι υπεύθυνη για τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα του άμαχου πληθυσμού από τον λιμό και την πείνα τον σκληρό Χειμώνα 1941-1942, (στ) έκανε τα πάντα, για να διχάσει και να καταπνίξει την Παλλαϊκή Εθνική Αντίσταση στην Ελλάδα το 1941-1944, (ζ) με την Συμφωνία της Μόσχας τον Οκτώβριο 1944 ενέταξε την Χώρα μας στην σφαίρα επιρροής της και τήν αντήλλαξε με την παραχώρηση της Ρουμανίας στην σοβιετική πλευρά, (η) εξώθησε όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές στον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο (1943-1949), (θ) τον Μάρτιο Ιούνιο 1947 κυνικά εγκατέλειψε την Χώρα μας εν μέσω του αιματηρότατου Εμφυλίου, που εν πολλοίς προκάλεσε, και χρειάσθηκε η εσπευσμένη διακήρυξη του “Δόγματος Τρούμαν” και του πενταετούς “Σχεδίου Μάρσαλ” από τις ΗΠΑ, για να αντιμετωπισθούν επειγόντως ακόμα και οι απλές ανάγκες επισιτισμού και διατροφής των Ελλήνων, (ι) σε εκείνη την κρίσιμη για την επιβίωση της Πατρίδας περίοδο με πολιτική επιλογή της κατέστρεψε έως μηδενισμού τους τις στενές Ελληνο-βρεττανικές σχέσεις χρονολογούμενες από το 1821 και εστράφη με κοντόφθαλμη θεώρηση για την εξυπηρέτηση των τότε πρόσκαιρων “γεωστρατηγικών” συμφερόντων της προς την Τουρκία. Σήμερα αμφότερες οι “σύμμαχες” εντός ΝΑΤΟ χώρες κείνται ήδη εκτός ΕΕ με ολοένα υποβαθμιζόμενο διεθνή ρόλο και ελλιπές στρατηγικό βάρος, θύματα της ίδιας της ανερμάτιστης μαξιμαλιστικής πολιτικής τους, περιφερειακά έρμαια στους σχεδιασμούς των πράγματι Μεγάλων, ΗΠΑ και Ρωσίας : η στρατηγική του χρόνου πάντα νικά την τακτική του χώρου…
3. Την ίδια μεταπολεμική περίοδο η (κάποτε Μεγάλη…) Βρεττανία δεχόταν αλλεπάλληλα πλήγματα σχεδόν σε όλην την οικουμενική αυτοκρατορία της, ενώ δεν είχε ιατρέψει τις πληγές από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1947 ολόκληρη η Ινδική Υποήπειρος είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της και ακολουθούσε τα βήματά της η ΝΑ Ασία και η Ινδοκίνα, οι αποικιακές Κτήσεις όπου γης είχαν εισέλθει σε τροχιά εθνικααπελευθερωτικών αγώνων, στην Ανατολική Μεσόγειο η Βρεττανία αποχωρούσε άτακτα από την Παλαιστίνη αφήνοντας αναμμένες εστίες για τους επακολουθήσαντες Αραβοϊσραηλινούς πολέμους, οι τριγμοί κατά της Βρεττανίας στην Αίγυπτο καθιστούσαν αμφίβολη την διατήρηση του ελέγχου στη Διώρυγα του Σουέζ, το πολιτικό μέλλον του Βασιλείου του Ιράν ήταν αβέβαιο, οι πετρελαιοπαραγωγές αραβικές χώρες είχαν συνάψει απ’ ευθείας συμφωνίες με τις ΗΠΑ, στην Ευρώπη ιδρύονταν ως αμυντικοί σχηματισμοί η Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, σαφούς ατλαντικού προσανατολισμού μακράν των αγγλικών στόχων. Κυρίως όμως η εθνική οικονομία της κατεστραμμένης Βρεττανίας, σαν την εξωτερική πολιτική της, είχε καταρρεύσει και οδηγούταν ευθέως και ταχύτατα στην πτώχευση και την κατάρρευση.
Β. 1. Υπό τα δεδομένα αυτά η βρεττανική Διοίκηση στην Κύπρο αρνούμενη την ικανοποίηση του αιτήματος της παμψηφίας του Ελληνισμού της Κύπρου περί Αυτοδιάθεσης – Ένωσης επέλεξε την χορήγηση συνταγματικών μεταρρυθμίσεων στο ισχύον έως το 1931 σύστημα εσωτερικής διακυβέρνησης της Νήσου με την Δήλωση του Υπουργού Αποικιών, Σερ Κρις Τζόουνς, στην Βουλή των Κοινοτήτων την 23.10.1946 (“στρατήγημα” ως ακόμα ένα προεκλογικό τέχνασμα προς την Ελλάδα μόλις … οκτώ (8) ημέρες προ του κρίσιμου Δημοψηφίσματος για την επιστροφή στον Θρόνο του ΑΓΓΛΟΦΙΛΟΥ Βασιλέως Γεωργίου Β’) περί σύγκλησης στην Κύπρο “Διασκεπτικής / Συμβουλευτικής” Συνέλευσης για την μελέτη και προετοιμασία υποβολής συνταγματικών προτάσεων. Η ανειλικρίνεια των βρεττανικών προθέσεων αποκαλύφθηκε από το γεγονός ότι μόλις την 09.07.1947, εννέα (9) πλήρεις μήνες μετά την Δήλωση και ένα (1) μήνα μετά την ανακοίνωση του ωφέλιμου πρωτίστως για την ίδια αμερικανικού Σχεδίου Μάρσαλ, ο Προσωρινός Κυβερνήτης της Κύπρου, Γουίνστερ, ανακοίνωνε την δημιουργία “Κεντρικής Νομοθετικής Εξουσίας” για θέματα εσωτερικής πολιτικής στην Νήσο μέσω της Συμβουλευτικής / Διασκεπτικής Συνέλευσης. Η συγκρότηση και η σύνθεση της Διασκεπτικής από πλευράς Βρεττανών ανακοινώθηκε ως αριθμητικώς 32μελής, ενώ επιδιώχθηκε σκοπίμως διχαστικώς να περιλάβει τόσο εκπροσώπους όλων των πολιτικών, οικονομικών και επιστημονικών φορέων, όσο και εκπροσώπους των Ελλήνων και των Τούρκων της Κύπρου, καθώς και πρόσωπα πέραν από Φορείς κατ’επιλογήν του Κυβερνήτη : εκεί έκανε το “ντεμπούτο” του ο Ραούφ Ντενκτάς, διαβόητος ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας έκτοτε. Ημερομηνία έναρξης των εργασιών της Συνέλευσης ορίσθηκε η 01.11.1947 υπό την προεδρία του Δικαστή, Σερ Εντουαρντ Τζάκσον, γνωστού ήδη από την εργασία του στην εκπόνηση των χορηγηθέντων από την Βρεττανία αποικιακών Συνταγμάτων στην Κεϋλάνη (1931) και στην Μάλτα (1939).
Η συμμετοχή στην Διασκεπτική δίχασε την πλευρά των Ελλήνων στην Κύπρο : η μεν Δεξιά απέρριψε οποιαδήποτε πρόταση δεν αφορούσε την “Ένωση”, η δε Αριστερά δέχθηκε να συμμετάσχει στις εργασίες, αποτέλεσμα ήταν να συμμετέχουν 18 από τα 32 κληθέντα Μέλη της Συνέλευσης. Στην ίδια την Συνέλευση αμέσως έγιναν ορατά δύο στοιχεία, που θα διατηρούνταν ως δεδομένα του όλου Ζητήματος έως το 1960 και μετά από τότε : η σύμπηξη συνεργασίας Βρεττανών και Τουρκοκυπρίων από την μία και οι διαφορές στους επιδιωκόμενους στόχους και στο περιεχόμενο της αυτοκυβέρνησης στην Νήσο από την άλλη. Λόγω του σημειωθέντος αδιεξόδου και προς άρση του οκτώ από τους δέκα Έλληνες εκπροσώπους – Μέλη της Διασκεπτικής απέστειλαν στον βρεττανό Υπουργό Αποικιών Υπόμνημα την 26.11.1947 προς άμεση διευκρίνιση των όρων εντολής του Κυβερνήτη και του Προέδρου της Συνέλευσης : αντί άλλης πρωτοβουλίας ο Πρόεδρος, Σερ Εντ.Τζάκσον, ανέστειλε τις εργασίες της Συνέλευσης!…
2. Η βρεττανική απάντηση ήλθε διά του Υφυπουργού Αποικιών, Λίστοουελ, την 07.05.1948, μόλις …πέντε (5) μήνες αργότερα και εν μέσω οξειών διεθνών κρίσεων (Τείχος Βερολίνου, ίδρυση Κράτους Ισραήλ και πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος) και αποκάλυψε την υποκρισία της αποικιακής πολιτικής : αντί της υποβολής εισηγήσεων ΑΠΟ τα Μέλη της Διασκεπτικής ΠΡΟΣ την βρεττανική Κυβέρνηση, η ίδια η Κυβέρνηση απέστειλε ΣΤΗΝ Διασκεπτική συγκεκριμμένες και στοχευμένες συνταγματικές προτάσεις για το εσωτερικό πολιτικό μέλλον της Κύπρου, που όμως ΔΕΝ αποτελούσαν ολοκληρωμένο σχέδιο ρύθμισης. Ο Πρόεδρος Τζάκσον συγκάλεσε άμεσα την 20.05.1948 σε συνεδρίαση την Διασκεπτική και την 21.05.1948 11 (οι 7 Τ/Κ, ο μαρωνίτης και 3 Ελληνες) αντί 7 Μελών ΥΠΕΡΨΗΦΙΣΑΝ τις Προτάσεις, πλην όμως πλέον και το θετικό στην αρχή της διαδικασίας ΑΚΕΛ κατήγγειλε τον εμπαιγμό της βρεττανικής πλευράς, γεγονός που οδήγησε τον Πρόεδρο να αναβάλει επ’αόριστον τις εργασίες της Συνέλευσης. Την 12.08.1948 σε συνεδρίασή της παρουσία μόνον των 7, που είχαν υπερψηφίσει τις Προτάσεις, η Διασκεπτική θα συνεδριάσει για τελευταία φορά και ο Πρόεδρος θα ανακοινώσει το τέλος των εργασιών της…
3. Οι Προτάσεις της Βρεττανικής Κυβέρνησης προς την Διασκεπτική επιγραμματικώς προέβλεπαν:
(α) ίδρυση Νομοθετικού Σώματος με 22 αιρετά μέλη (18 Έλληνες και 4 Τούρκους) και 4 “επίσημα” μέλη (Αποικιακός Γραματεύς, Γενικός Εισαγγελέας, Αρχιταμίας, Πρώτος Διοικητής) προεδρευόμενου από Πρόεδρο μη μέλος του διοριζόμενου από τον Κυβερνήτη, που ωστόσο θα είχε “νικώσα” ψήφο επί ισοψηφίας, αναδεικνυομένου με εκλογές ανά τετραετία βάσει ειδικών εκλογικών καταλόγων για τους Έλληνες και τους Τούρκους της Κύπρου σε ξεχωριστές εκλογικές μονοεδρικές περιφέρειες χωρίς δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες,
(β) από τις αρμοδιότητες του Σώματος ρητώς εξαιρούταν το εντός της Βρεττανικής Κοινοπολιτείας καθεστώς της Νήσου, ενώ όλες οι πράξεις του Σώματος απαιτούσαν την συγκατάθεση του Βασιλέως της Βρεττανίας, που διέθετε δικαίωμα γενικής αρνησικυρίας (veto),
(γ) στον Κυβερνήτη παραχωρούταν η “επιφυλαγμένη” νομοθετική εξουσία, δηλαδή να θέτει σε ισχύ Νομοσχέδια ακόμα και εάν έχουν απορριφθεί από το Νομοθετικό Σώμα ή να παύει την ισχύ σε άλλα, και επιβαλλόταν να υπάρχει η προηγούμενη συγκατάθεσή του διά του διορισμένου από τον ίδιο Προέδρου του Σώματος για νομοσχέδια οικονομικής φύσεως ή απτόμενα της τροποποίησης του “Συντάγματος”, καθώς και θεμάτων άμυνας, εξωτερικών και μειονοτήτων,
(δ) ο Κυβερνήτης θα επικουρούταν από οκταμελές Εκτελεστικό Συμβούλιο (4 επίσημα Μέλη του Νομοθετικού, 3 Ελληνες Μέλη του Νομοθετικού, 1 Τούρκος Μέλος του Νομοθετικού).
Γ. Οι βρεττανικές Προτάσεις στην Διασκεπτική Συνέλευση το 1948 είναι το πρώτο βήμα στην μακρά πορεία προσπαθειών “λύσης” του Ζητήματος της Κύπρου σε καθαρά αποικιοκρατική βάση για την εξασφάλιση των γεωστρατηγικών συμφερόντων του Ηνωμένου Βασιλείου. Ακόμα και σε αυτό ξεχωρίζει η πάγια επιδίωξη διχοτόμησης διά της ανάδειξης και αναβάθμισης του Τουρκικού παράγοντα πέραν ακόμα και των πληθυσμιακών δυνατοτήτων του : τι το διαφορετικό επιδιώκεται και σήμερα από τον βρεττανικό και τον τουρκικό παράγοντα στις εν εξελίξει συνομιλίες στην Γενεύη;
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ – ΝΥ ΟΑΕΔ
e-mail: ioanniskymionis@yahoo.gr
